рд╢рдиिрд╡ाрд░, 15 рдЕрдЧрд╕्рдд 2020

ЁЯФ▒ЁЯЩПрднाрд░рдд рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдпुрд╡ा рдЖрджрд░्рд╢ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж ЁЯФ▒ЁЯЩП [18 A] * рж╕্ржмাржоীржЬিрж░ ржжেржУрзЯা ржЖржжрж░্рж╢ *ЁЯФ▒ЁЯЩП рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдФрд░ рд╣рдоाрд░ी рд╕рдо्рднाрд╡рдиा /рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рджрдд्рдд рдиेрддृрдд्рд╡ рдХा рдЖрджрд░्рд╢ ЁЯФ▒ЁЯЩП /The ideal of leadership given by Swami Vivekananda ЁЯФ▒ЁЯЩПрж╕্ржмাржоী ржмিржмেржХাржиржи্ржж ржк্рж░ржжржд্ржд ржиেрждৃржд্ржмেрж░ ржЖржжрж░্рж╢ ЁЯФ▒ЁЯЩП рдм्рд░рд╣्рдорд░ूрдкी рд╕िंрд╣-рд╢ाрд╡рдХ рдХी рдзुрди - рджेрд╣ाрдж्рдпрднिрдоाрдирд░рд╣िрддः рдкुрдоाрди् рдкрдЮ्рдЬрд░ाрдд्рдХेрд╕рд░ी рд╕िंрд╣ рдЗрд╡ рдЬрдЧрдЬ्рдЬाрд▓ाрдд् рдиिрд░्рдЧрдЪ्рдЫрддि।।

ЁЯФ▒ЁЯЩПрд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж 'рдм्рд░рд╣ -рддेрдЬ рдФрд░ рдХ्рд╖ाрдд्рд░-рд╡ीрд░्рдп ' рдХे рдоूрд░्рддрдоाрди рдЖрджрд░्рд╢ рд╣ैं ЁЯФ▒ЁЯЩП

рдк्рд░рддिрдоा рдХो рдЧреЭрдиे рдХे рд▓िрдпे рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдПрдХ рд╕ाँрдЪे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЬीрд╡рди рдХो рдЧрдаिрдд рдХрд░рдиे  (life building) рдХे рд▓िрдпे рднी рдПрдХ рдЕрдиुрдХрд░рдгीрдп рдЖрджрд░्рд╢ (exemplary role model) рд╕ाрдордиे рд░рдЦрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдХिрд╕ी рдЖрд░ाрдз्рдп рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдЬीрд╡рди рдФрд░ рдЖрдЪрд░рдг рдоें рд╕ंрдЪिрдд рдХुрдЫ рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЧुрдгों рдХे рд╕рдоुрдЪ्рдЪрдп рдХो рдЖрджрд░्рд╢ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдХेрд╡рд▓ рдмेрдЬाрди рд╢рдм्рджों рдХे рд░рдЯे-рд░рдЯाрдпे рдвेрд░ рд╕े рдкреЭे рд╣ुрдП рдЖрджрд░्рд╢ рдХो рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдзाрд░рдг рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा। рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдпे рдЧुрдг рдЬрдм рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं, рддрдм рдЙрд╕ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рднीрддрд░ рд╣рдоें рдПрдХ рдЖрджрд░्рд╢ рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ (рдиेрддा)(idol -рдкूрдЬिрдд рдордиुрд╖्рдп-рдирд╡рдиीрджा) рдХे рдЬैрд╕ा рдЬीрд╡рди्рдд рдФрд░ рджीрдк्рддिрдоाрди рд░ूрдк рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै। 

рдЙрдирдХो рджेрдЦрдХрд░ рд╕ीрдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЙрдирд╕े  рдк्рд░ेрд░рдгा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै, рдЙрдирдХे рд╣्рд░рджрдп рдХी рдКрд╖्рдоा (warmth -рдж्рд░рд╡рдгрд╢ीрд▓рддा, рдпा vividness -рдЬीрд╡рди्рддрддा) рд╕े рдЕрдкрдиे рдиिрд╖्рдк्рд░ाрдг рд╣्рд░рджрдп рдХो рдЙрд╖्рдг (рдк्рд░ाрдгрд╡рди्рдд) рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдпा рдпुрд╡ाрдУं рдХे рдмेрдЬाрди рд╣्рд░рджрдп рдХो vivify рдХрд░ рдЙрд╕рдоें рд░ूрд╣ рдлूँрдХ рджिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै !  рд╡рд░्рддрдоाрди рдпुрд╡ा рдкीреЭी рдХे рд╕ाрдордиे рдРрд╕ा рд╣ी рдПрдХ рдЬीрд╡рди्рдд рдЖрджрд░्рд╢ рд░рд╣рдиा рдЕрдд्рдпрди्рдд рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдФрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рдпुрдЧ рдХी рдпुрд╡ा рдкीреЭी рдХे рд▓िрдпे рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рд╣ी рд╡рд╣ рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЖрджрд░्рд╢ рд╣ैं,  рдЗрд╕ рддрде्рдп рдХो рдХрдо рд╕े рдХрдо рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓ोрдЧ рдЕрдм рдеोрдбा-рдмрд╣ुрдд рд╕рдордЭрдиे рд▓рдЧे рд╣ैं।  рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рджृрд╖्рдЯि рдХ्рд░рдорд╢ः рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो  рдЕрдкрдиे рдЕрдиुрдХрд░рдгीрдп рдЖрджрд░्рд╢ (рдиेрддा/рдЧुрд░ु) рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд╣рдЪाрдирдиे рд▓рдЧी рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो рдЕрдкрдиे рдЖрджрд░्рд╢ (рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा) рдХे рд░ूрдк рдоें рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпे рдмिрдиा рднाрд░рдд рдХрднी рд╡िрд╢्рд╡рдЧुрд░ु (G20 рдХा рдЕрдЧ्рд░рдгी рдкрдердк्рд░рджрд░्рд╢рдХ) рдирд╣ीं рдмрди рд╕рдХрддा,  рдЗрд╕ рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдХो рд╣рдорд▓ोрдЧों рдиे рдзीрд░े рдзीрд░े рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै।

2013 рдИ реж рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЬрди्рдо рдХी рд╕ाрд░्рдзрд╢рддрд╡рд░्рд╖ рд╕рдоाрд░ोрд╣ (150th рдЬрди्рдорджिрд╡рд╕) рдордиाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдПрдХ рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े (2012) рд╕े рд╣ी рдкूрд░े рджेрд╢ рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдк्рд░рдЪрдг्рдб рдЙрдд्рд╕ाрд╣ (рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж-рд░рдердпाрдд्рд░ा, рдпुрд╡ा-рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдЖрджि) рджिрдЦाрдИ рджे рд░рд╣ा рд╣ै, рдЙрд╕рдХो рдлрд▓рджाрдпрдХ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдпे, рднाрд░рдд рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдпुрд╡ा рдЖрджрд░्рд╢ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो рдеोреЬा рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рд╕рдордЭрдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै। 
рдЬिрд╕ рд╕рдордп рдоाрдпा рдХी рдЬाрджुрдИ рдоृрдЧрддृрд╖्рдгा рд╕े рд╕рдо्рдоोрд╣िрдд (Hypnotized) рд╣ोрдХрд░,  рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рд╡िрдЪрд░рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рджेрд╡рдЧрдг (рдЛрд╖िрдпों рдХी рд╕рди्рддाрдиे) рднी рд╕्рд╡рдпं рдХो рдирдЧрдг्рдп рдФрд░ рдХрдордЬोрд░ рд╕рдордЭрдиे рд▓рдЧे рдеे, рдФрд░ рд╕ंрд╕ाрд░-рдЪрдХ्рд░ (рдЬрди्рдо-рдоृрдд्рдпु) рдХे рднंрд╡рд░ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓рдиे рдоें рд╕्рд╡рдпं рдХो рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдЕрд╕рдорд░्рде рдоाрди рдЪुрдХे рдеे। рдЙрд╕ рд╕рдордп рдоाрдиों рдХिрд╕ी рдорд╣ाрд╢्рдпेрди рдХी рднाँрддि, рдорд╣ा-рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рдФрд░ рдлुрд░्рддीрд▓े рдЧрд░ुреЬ (Eagle) рдХे рд╕рджृрд╢्рдп рдЕрдкрдиे рдкंрдЦों рдХो рдлैрд▓ाрдХрд░ рдЕрдирди्рдд рдЖрдХाрд╢ рдХे рдЕрдЬ्рдЮाрдд (рдЕрддीрди्рдж्рд░िрдп) рд░ाрдЬ्рдп рд╕े рдкाрд░рд╕-рдордгि (рд░ाрдЬрдпोрдЧ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рд░ूрдкी рд╕ंрдЬीрд╡рдиी рдмुрдЯ्рдЯी) рд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдпे, рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो рднी рдПрдХ рд╢्рд╡ेрддाрдн-рдХोрдорд▓ рд░ाрдЬрд╣ंрд╕ [рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рджेрд╡ рдЬिрди्рд╣ें рдоुрд╣ुрд░्рдоुрд╣ुः рд╕рдоाрдзि (рдиिрдд्рдп-рдЕрдиिрдд्рдп' рд╡िрд╡ेрдХ) рд╣ोрддी рдеी] рдХे рд╕ाрде, рддीрд╡्рд░ рдЧрддि рд╕े рдЙреЬाрди рднрд░рдиा рдкреЬा рдеा। рдЙрд╕ рдкाрд░рд╕-рдордгि (рд░ाрдЬрдпोрдЧ рд╡िрдЬ्рдЮाрди,рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рдпा рд╕рдоाрдзि рдХा рд╡िрдЬ्рдЮाрди, рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рд╡ेрджांрдд рд░ूрдкी рд╕ंрдЬीрд╡рдиी рдмुрдЯ्рдЯी) рдХे рд╕्рдкрд░्рд╢ рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрди рджेрд╡рдкुрдд्рд░ों (рдЛрд╖िрдкुрдд्рд░ों) рдХी рд╕рдо्рдоोрд╣िрдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рдпा рдоोрд╣рдиिрдж्рд░ा рд╕े рдЬाрдЧ्рд░рдд рдФрд░ рдкुрдирд░ुрдЬ्рдЬीрд╡िрдд рдХрд░рдХे рдЙрдирдХे рдЬीрд╡рди рдХो рдкूрд░ीрддрд░рд╣ рд╕े рд░ूрдкाрди्рддрд░िрдд рдХрд░ рджेंрдЧे - рдпрд╣ी рдЙрдирдХी рд╕ाрдзрдиा рдеी।  
рдк्рд░ाрдгрд╣ीрди рд╕рдоाрдЬ рдХे рдЬрдиाрд░рдг्рдп рд╕े (рдоुрд░्рджों рд╕рдо्рдоोрд╣िрдд рднेंреЬोंрдХे рдЬंрдЧрд▓ рд╕े) рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓े рд╢ेрд░ рдХे рд╕рдоाрди рдЗрд╕  рд╕िंрд╣рдкुрд░ुрд╖ 'рдирд░ेрди्рдж्рд░' (рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж) рдиे рднी рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХो рдоोрд╣рдиिрдж्рд░ा рд╕े рдЬाрдЧ्рд░рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдХिрд╕ी рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рд╕рдоाрди 'рдк्рд░ाрдг,рдЕрд░्рде, рдмुрдж्рдзि рдФрд░ рд╡ाрдгी' рдХा (рднाрдЧрд╡рдд рдоें рдХрдеिрдд -'рд╢्рд░ेрдпं рдЖрдЪрд░рдгं рд╕рджा' рдХे рд╕рджृрд╢) рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдерднाрд╡ рд╕े рджेрд╢-рджेрд╢ाрди्рддрд░ рдоें рд╡िрддрд░рдг рдХрд░рддे рд╣ुрдП, рдЕрд░्рдеाрдд рдПрдХ рджेрд╢ рд╕े рджूрд╕рд░े рджेрд╢ рдоें рдЙрдкрджेрд╢ рджेрддे рд╣ुрдП рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдпाрдд्рд░ाрдпें рдХी рдеीं। 

  >>>рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рдЖрдЬ рднी рдк्рд░рддि-рдоुрд╣ूрд░्рдд 'рдЖрд╡िрд░्рднूрдд' рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं : 
рддрдм рдЙрди्рд╣ें рдЗрд╕ рд╕рдд्рдп рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рд╣ुрдЖ рдХि - " рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдоाрдирд╡-рд╢рд░ीрд░ рддो рдоाрдиो рдИрд╢्рд╡рд░ рдХा рд╢्рд░ेрд╖्рда рдорди्рджिрд░ рд╣ै!" рдЙрди्рд╣ीं рджрдмे-рдХुрдЪрд▓े рдордиुрд╖्рдпों рдХे рдЬीрд░्рдг-рд╢ीрд░्рдг рдХंрдХाрд▓ рд░ूрдкी рдкрд╣ाреЬ рдХी рдЪोрдЯी рдкрд░ рдмैрдардХрд░ рдЙрдирдХे рд╣्рд░рджрдп рдХी рд╡्рдпрдеा рдХो рдЬрдм рдЕрдкрдиे рд╣्рд░рджрдп рдоें рддीрд╡्рд░рд░ूрдк рд╕े рдЕрдиुрднрд╡ рдХिрдпा, рддрдм рдЙрдирдХे рд╣ृрджрдп рдХा рд░рдХ्рдд рдЖँрдЦों рдХा рдЕрд╢्рд░ु рдмрдирдХрд░ рдмрд╣рдиे рд▓рдЧे рдеे।  рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдХрд░ुрдгा рд╕े рднрд░े рдЙрд╕ 'рд╡ीрд░рд╣ृрджрдп рдкुрд░ुрд╖рд╕िंрд╣' рдХे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ुँрдХाрд░ рдиे рдоाрдиो рдзрд░рддी рдоाрддा рдХे рджिрдЧ-рджिрдЧрди्рдд рддрдХ рдХो рдХрдо्рдкाрдпрдоाрди рдХрд░ рджिрдпा--

" рдЙрдаो, рдЬाрдЧो! рдФрд░ рд▓рдХ्рд╖्рдп (рд╕рдоाрдзि) рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪे рдмिрдиा, 
       рд╡िрд╢्рд░ाрдо рдордд рд▓ो- рддुрдо्рд╣ाрд░े рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рдЕрд╡рд╢्рдп рдкैрджा рд╣ोंрдЧे ! " 

 рдЗрд╕ рдпुрдЧрдиाрдпрдХ (Hero of the era-рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде) рдиे рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд╕рдорд╕्рдд рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХрд░्рдо -рдмрди्рдзрдиों (рд╕ंрдЪिрдд-рдХ्рд░िрдпрдоाрди рдФрд░ рдк्рд░ाрд░рдм्рдз) рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЖрд░-рдкाрд░ рдХा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо (ржкুрж░োржжрж╕্рждрж░ ржпুржж্ржз) рдЪрд▓ाрдиे рдХी рдШोрд╖рдгा рдХрд░ рджी ! рд╕िंрд╣рдиाрдж рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा-" рдоुрдХ्рддि, рдоुрдХ्рддि, рдоुрдХ्рддि --рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХрд░्рдордмрди्рдзрдиों рд╕े рдоुрдХ्рддि !- рдпрд╣ी рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХा рд╕ंрдЧीрдд рд╣ै ! 

рдЕрдкрдиे рдЗрд╕ рд╕िंрд╣рдиाрдж рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрд╕ рдЕрддिрдоाрдирд╡ (superman, рдЧुрд░ु, рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी, рдиेрддा рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдоें рдЙрдд्рдкрди्рди рдЧुрд░ु 'рдиेрддा-рд╡рд░िрд╖्рда' рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж) рдиे рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рднूрд▓ोрдХ рдХो рд╣ी рдоाрдиो рдЕрдкрдиे рджो рд╣ाрдеों рд╕े рдкрдХреЬ рдХрд░ рдЭрдХрдЭोрд░ рджिрдпा! рдЬिрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ुрдк рдордиुрд╖्рдп рдЬिрддрдиे рднी рдбрд░ाрд╡рдиे рд╕рдкрдиों рд╕े рдкрд░ेрд╢ाрди рдФрд░ рджुःрдЦी рд░рд╣ा рдХрд░рддा рдеा, рд╡े рд╕рднी рджू:рд╕्рд╡рдк्рди рд╢ूрди्рдп рдоें рд╡िрд▓ीрди рд╣ो рдЧрдпे, рдЕрдоाрд╡рд╕्рдпा рдХी рд▓рдо्рдмी рдХाрд▓ी рд░ाрдд्рд░ि рдХрдЯ рдЧрдпी, рдФрд░ рдк्рд░рднाрдд рдХे рдЭिрд▓рдоिрд▓ाрддे рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдХिрд░рдгें рджिрдЦाрдИ рджेрдиे рд▓рдЧी। рдордиुрд╖्рдп-рдЬाрддि рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдПрдХ рдирдпी рдЬाрдЧृрддि рдХा рдЖрдЧрдорди рд╣ुрдЖ। рдпрд╣ी рд╣ै рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे 'рдЬрди्рдо-рдЧ्рд░рд╣рдг' рдХрд░рдиे рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп (рдпाрдиे рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдЖрд╡िрд░्рднूрдд рд╣ोрдиे рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп)!

рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдРрд╕ा рд╕рдордЭрдиा рдХि рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХा рдЖрд╡िрд░्рднाрд╡ рдЖрдЬ рд╕े 150 рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░्рд╡ рдХेрд╡рд▓ 12 рдЬрдирд╡рд░ी 1863 рдИреж рдХे рдк्рд░ाрддः рдХाрд▓ рдХे рдХिрд╕ी рд╡िрд╢ेрд╖ рдоुрд╣ूрд░्рдд рдоें рд╣ुрдЖ рдеा рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдЧрд▓рдд рд╣ोрдЧा। рдХ्рдпोंрдХि  'рдЕрд╕ीрдо рджрдпा рдФрд░ рдк्рд░ेрдо рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рд╕ैрдХреЬों рдмुрдж्рдзों ' рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े, рд╡े рдЖрдЬ рднी рд╕ैрдХреЬो-рд╣рдЬाрд░ो рдирд░-рдиाрд░िрдпों рдХे рд╣ृрджрдп рдорди्рджिрд░ рдоें рдк्рд░рддि-рдоुрд╣ूрд░्рдд 'рдЖрд╡िрд░्рднूрдд' рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं ! 


'рдкैрдЧрдо्рдмрд░ рдХрд╡ि рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде рдХी рдХрд╡िрддा' ~ '4 рдЬुрд▓ाрдИ- рдЕрдоेрд░िрдХी рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा рджिрд╡рд╕ рдХे рдк्рд░рддि ' рдоें рдХ्рдпा рдпрд╣ी рд╕рди्рджेрд╢ рдирд╣ीं рдЧूँрдЬ рд░рд╣ा рд╣ै ?

" рдмреЭे рдЪрд▓ो, рд╣े рджेрд╡ !  рдЕрдкрдиे ' рдк्рд░рддीрд░ोрдзрд╡िрд╣ीрди-рдкрде ' рдкрд░ ! 
 
рдЬрдм рддрдХ рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдк्рд░рдЦрд░ рддेрдЬ рди рдлैрд▓े рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ ! 

рдХрдг рдХрдг рдЪрдордХाрдП рди рддेрдЬ рддुрдо्рд╣ाрд░ा,
 
рдЬрдм рддрдХ рд╕ाрд░े рдиाрд░ी- рдирд░, рдиिрд░्рднрдп рдорди рд╕े рдЙрдаाрдХрд░ рдорд╕्рддрдХ ; 

рджेрдЦ рди рд▓ें рд╕्рд╡рдпं рдХो рдмंрдзрди рдоुрдХ्рдд ! 

рдФрд░ рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ें рд╡рд╕ंрддोрд▓्рд▓ाрд╕- 'рдкुрдирд░्рдЬीрд╡рди' рдХा !"

***
рдЪрд▓ो рдк्рд░рднु рдЪрд▓ो рддрд╡ рдмाрдзाрд╣ीрди рдкрдеे рддрддрджिрди -
  рдЬрддोрджिрди рдУрдИ рддрд╡ рдордз्рдпाрдирди्рджिрди рдк्рд░рдЦрд░ рдк्рд░рднाрдп 
    рдк्рд▓ाрд╡िрдд рдиा рд╣ोрдп рд╡िрд╢्рд╡ , рдкृрде्рд╡ीрд░ рдк्рд░рддि рджेрд╢े рджेрд╢े।  
    рд╕ेрдИ рдЖрд▓ो рдиा рд╣ोрдп рдлрд▓िрдд, рдЬрддोрджिрди рдирд░рдиाрд░ी 
       рддुрд▓ी рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрд░ -рдиाрд╣ि рджेрдЦे рдЯूрдЯेрдЫे рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ рднाрд░,  
         рдиा рдЬाрдиे рд╢िрд╣рд░ाрдирди्рджे рддाрд╣ाрджेрд░ рдЬीрд╡рди рдиूрддрди। 

(ржиржмী ржХржмিрж░ ржХাржм্ржпে) :    
ржЪрж▓ ржк্рж░ржнু ржЪрж▓ рждржм ржмাржзাрж╣ীржи ржкржеে рждрждржжিржи—
ржпрждржжিржи ржР рждржм ржоাржз্ржпржи্ржжিржи ржк্рж░ржЦрж░ ржк্рж░ржнাрзЯ
ржк্рж▓াржмিржд ржиা рж╣рзЯ ржмিрж╢্ржм,ржкৃржеিржмীрж░ ржк্рж░рждি ржжেрж╢ে ржжেрж╢ে
рж╕েржЗ ржЖрж▓ো ржиা рж╣рзЯ ржлрж▓িржд, ржпрждржжিржи ржирж░ржиাрж░ী
рждুрж▓ি ржЙржЪ্ржЪ рж╢িрж░—ржиাрж╣ি ржжেржЦে ржЯুржЯেржЫে рж╢ৃржЩ্ржЦрж▓ржнাрж░
ржиা ржЬাржиে рж╢িрж╣рж░াржиржи্ржжে рждাрж╣াржжেрж░ ржЬীржмржи ржиূрждржи ৷

(In the Prophet poet's poem)

 "To The Fourth Of July"

" Move on, O Lord, on thy resistless path!

Till thy high noon o'erspreads the world,

Till every land reflects thy light, 

Till men and women, with uplifted head,

Behold their shackles broken, and 

Know, in springing joy, their life renewed! "

[ 1902 рдИ реж рдХे рдЬूрди рдорд╣ीрдиे рдХा рдЕрди्рдд рдЖрддे рдЖрддे , рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХो рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрдд рд╣ो рдЪुрдХा рдеा рдХि рдЙрдирдХी рдЬीрд╡рдирд▓ीрд▓ा рдЕрдм рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рдПрдХ рдирдЬрджीрдХी  рд╢िрд╖्рдп рд╕े рдХрд╣ा рдеा -  "рдоैं рдоृрдд्рдпु рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ूं। рдоेрд░े рднीрддрд░ рддीрд╡्рд░ рддрдкрд╕्рдпा рдФрд░ рдЧрд╣рди рдз्рдпाрди рдоें рдбूрдмे рд░рд╣рдиे рдХा рд╡िрдЪाрд░ рдЙрда рд░рд╣ा рд╣ै, рдФрд░ рдоैं рдоृрдд्рдпु рдХे рд▓िрдП рддрдд्рдкрд░ (ready) рд╣ो рдЧрдпा рд╣ूं। рдаाрдХुрд░рджेрд╡ рдиे рдХрд╣ा  рдеा - "рддूँ рдЬिрд╕ рджिрди рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХो рдЬाрди рдЬाрдпेрдЧा, рдЙрд╕ी рджिрди рддूँ рдЕрдкрдиा рд╢рд░ीрд░ рдд्рдпाрдЧ рджेрдЧा ! "
 рдмुрдзрд╡ाрд░ 2 рдЬुрд▓ाрдИ 1902 - рдХो рдПрдХाрджрд╢ी рдХे рджिрди - рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдиिрд░्рдЬрд▓ा рдЙрдкрд╡ाрд╕ -рд╡्рд░рдд рд░рдЦा рдФрд░ рд╢िрд╖्рдпा (рдиिрд╡ेрджिрддा) рдХो рдк्рд░ाрддःрдХाрд▓ рдХा рдЬрд▓рдкाрди рдЕрдкрдиे рд╣ाрдеों рд╕े рдкрд░ोрд╕рдиे рдХी рдЬिрдж рдХрд░рдиे рд▓рдЧे ! ......рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдЕрдкрдиी рдбाрдпрд░ी рдоें рд▓िрдЦा  ~ - " рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рдПрдХ рдкुрд░ाрдиे рд╡рд╕्рдд्рд░ рдХो рдд्рдпाрдЧ рджेрдиे рдХे рд╕рджृрд╢, рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓ рдЬाрдиे рдХो рдоैं рдмрд╣ुрдд рдЙрдкाрджेрдп рд╕рдордЭूँ। рд▓ेрдХिрди рдоैं рдХाрдо рдХрд░рдиा рдирд╣ीं рдЫोрдбूँрдЧा। рдЬрдм рддрдХ рд╕ाрд░ी рджुрдиिрдпा рди рдЬाрди рд▓े, рдоैं рд╕рдм рдЬрдЧрд╣ рд▓ोрдЧों рдХो рдпрд╣ी рдк्рд░ेрд░рдгा рджेрддा рд░рд╣ूँрдЧा рдХि -'рд╡рд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рд╣ै।" (рдЦрдг्рдб резреж/реирезрен рд╕ूрдХ्рддिрдпाँ рдПрд╡ं рд╕ुрднाрд╖िрдд рекрек)   
[" It may be that I shall find it good to get outside of my body—to cast it off like a disused garment. But I shall not cease to work! I shall inspire men everywhere, until the world shall know that it is one with God."(Volume 5, Sayings and Utterances 44.]
 рдЗрд╕ рдЖрдкाрдд рдиिрд░рд░्рдердХ рдЬрдЧрдд (рдХ +рдорди > рдоिрде्рдпा рдЬрдЧрдд) рдХा рднी рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рдПрдХ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЦोрдЬ рдиिрдХाрд▓ा рдеा, рдЬिрд╕рдХ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХे рд╡िрдЦ्рдпाрдд рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рдХрд╡ि рдЯैрдиिрд╕рди [Alfred Tennyson (1809-1892)] рдХे рд╢рдм्рджों рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै- 

Yet, I doubt not through the ages,

 one increasing purpose runs,

And the thoughts of men are widened,

 with the process of the suns.

******
" рждржмু ржоোрж░ ржиাрж╣ি ржХিржЫু рж╕ংрж╢рзЯ ржЖрж░ : 
ржпুржЧে ржпুржЧে ржмрж╣ি ржЪрж▓ে ржПржХ ржЕржнিржк্рж░াрзЯ -
ржоাржиржмржЬীржмржиেрж░ ржЕрж░্рже , рж╣ৃржжрзЯ-ржмিрж╕্рждাрж░ ,
ржЕрж░ুржи-ржХিрж░ржг ржпржеা ржЧржЧржиে ржЫрзЬাрзЯ। "  

" рддрдмू рдоोрд░ рдиाрд╣ि рдХिрдЫू рд╕ंрд╢рдп рдЖрд░ :
рдпूрдЧे рдпूрдЧे рдмрд╣ि рдЪрд▓े рдПрдХ рдЕрднिрдк्рд░ाрдп -
рдоाрдирдмрдЬीрдмрдиेрд░ рдЕрд░्рде, рд╣्рд░рджрдп-рдмिрд╕्рддाрд░,
         рдЕрд░ुрдг-рдХिрд░рдг рдпрдеा рдЧрдЧрдиे рдЫреЬाрдп। "      

" рдлिрд░ рднी, рдирд╣ीं рд╣ै рдоुрдЭрдоें рдФрд░ рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╢ंрд╢рдп ;

рдпुрдЧों рдпुрдЧों рд╕े рдЪрд▓ा рдЖ рд░рд╣ा рдордиुрд╖्рдп-рдЬीрд╡рди рдХा рд╣ै рдПрдХ рд╣ी рдЕрд░्рде ! 

" рд╣ृрджрдп рдХा рд╡ैрд╕ा рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкрдХ рд╡िрд╕्рддाрд░---рдХि рдЬैрд╕े 

рдЕрд░ुрдг рд╕ूрд░्рдп рдХी рдХिрд░рдгें рдкрд╕рд░ी рд╣ों рдЧрдЧрди рдоें !  "  

- рдЕрд░्рдеाрдд рдордиुрд╖्рдп рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиी рдЕрди्рддрд░्рдиिрд╣िрдд рдкूрд░्рдгрддा рдХो 

(рдЕрд░्рдеाрдд 100 %рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рдпा рджिрд╡्рдпрддा )

рдХो рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдУрд░ рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ै !  

"That man is marching towards perfection" 

рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж (рей।рейрел) рдоें рд╡्рдпाрд╣ृрддि рд╕рд╣ рдЧाрдпрдд्рд░ी рдорди्рдд्рд░ *** рдХा рднाрд╡ рднी рдпрд╣ी рд╣ै।  
[*** рд╡्рдпाрд╣ृрддि > рдЕрд░्рдеाрдд рд░рд╣рд╕्рдпрдордп рдХрдерди рдпा рдЙрдХ्рддि > рдЬैрд╕े  реР рднूрд░् рднुрд╡ः рд╕्рд╡ः। рддрдд् рд╕рд╡िрддुрд░्рд╡рд░ेрдг्рдпं। рднрд░्рдЧो рджेрд╡рд╕्рдп рдзीрдорд╣ि। рдзिрдпो рдпो рдиः рдк्рд░рдЪोрджрдпाрдд् ॥"  рдЧाрдпрдд्рд░ीрдорди्рдд्рд░ рдХो рд╡ेрдж рдХा рд╕ाрд░-рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡ рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै।
рдЗрд╕ рдЧाрдпрдд्рд░ी рдоंрдд्рд░ рдоें ---рдЪाрд░ рдорд╣ाрд╡्рдпाрд╣ृрддिрдпाँ рдХौрди-рдХौрди-рд╕ी рд╣ै ? 
рдЙрдд्рддрд░ : рднुः, рднुрд╡ः, рд╕्рд╡ः рдЗрди рддीрдиों рдХा рдоंрдд्рд░ ।  рдпे рддीрди рдорд╣ाрд╡्рдпाрд╣ृрддिрдпाँ рд╣ैं । рд╡िрд╢ेрд╖—рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдЬрд╣ाँ рдФрд░ рдХोрдИ рдоंрдд्рд░ рди рд╣ो, рд╡рд╣ाँ рдЗрд╕ी рд╡्рдпाрд╣ृрддि рдоंрдд्рд░ рд╕े рдХाрдо рд▓ेрдиा рдЪाрд╣िрдП । рдЪौрдеी рд╡्рдпाрд╣ृрддि "рдорд╣ः" рд╣ै । рдЗрд╕े рдорд╣ाрдЪрдорд╕्рдп рдЛрд╖ि рдиे рдк्рд░рдЪाрд░िрдд рдХिрдпा рдеा । рдпрд╣ рдЪौрдеी рд╡्рдпाрд╣ृрддि рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै, рдпрд╣ рд╕рдм рдХा рдЖрдд्рдоा рд╣ै। рд╡िрд╡िрдз рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХे рдЕрди्рдп рджेрд╡рддा рдЙрд╕рдХे рдЕंрдЧрднूрдд рд╣ैं । рд╡ेрджों рдХा рдк्рд░рддिрдкाрдж्рдп рд╡िрд╖рдп рдм्рд░рд╣्рдо "рдорд╣ः" рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдм्рд░рд╣्рдо-рдк्рд░рддिрдкाрджрди рд╕े рд╣ी рд╕рдм рд╡ेрдж рдорд╣िрдоा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं ।
 рд╕рдк्рдд рд▓ोрдХों рдоें рдЬो рд╕ाрдд рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╢рд░ीрд░ рд╣ैं рдФрд░ рдЙрдирдоें рдЬो рд╕ाрдд рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдк्рд░ाрдг рд╣ैं, рд╡े рд╕рдм рдкрд░рдоाрдд्рдоा рджेрд╡ рд╕े рд╣ी рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोेрддे рд╣ैं, рдлिрд░ рдЙрд╕ी рдкрд░рдоाрдд्рдоा рджेрд╡ рд╕े рд╣ी рднौрдо, рдЬाрдард░, рд╕ूрд░्рдп, рдЪंрдж्рд░рдоा, рд╡िрдж्рдпुрдд, рдмाреЬрд╡, рдЪрдХ्рд╖ु, рдпे рд╕ाрдд рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЕрдЧ्рдиि рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЗрдирдоें рд╕े рдЬो рдЕрдЧ्рдиि рдХाрд╖्рда рдоें рд░рд╣рддी рд╣ै। рд╡рд╣ рднौрдо рд╣ै। рдЙрджрд░ рдХे рднीрддрд░ рдЬो рдЕрдЧ्рдиि рд╣ै, рд╡рд╣ рдЬाрдард░ рд╣ै। рд╕рдоुрдж्рд░ рдоें рдкाрдИ рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рдЕрдЧ्рдиि рдмाреЬрд╡ рдХрд╣ी рдЬाрддी рд╣ै। рдЙрд╕ी рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╕े рд╕ाрдд рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╕рдоिрдзाрдпें рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддी рд╣ै। рд╕्рд╡рд░्рдЧ, рдоेрдШ, рднूрд▓ोрдХ, рдкुрд░ुрд╖, рдпोрд╖िрдд рд░ूрдк рдкंрдЪ рдЕрдЧ्рдиिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЖрджिрдд्рдп, рд╡ाрдпु, рд╕рдо्рд╡рдд्рд╕рд░, рд╡ाрдХ्, рдЙрдкрд╕्рде рд╣ी рдкांрдЪ рд╕рдоिрдзाрдПं рдоाрдиी рдЧрдИ рд╣ैं, рдлिрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╕े рд╣ी рднूः, рднुрд╡ः, рд╕्рд╡ः, рдорд╣ः, рдЬрдиः, рддрдкः рдФрд░ рд╕рдд्рдп, рдпे рд╕ाрдд рд▓ोрдХ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЙрд╕ी рдкрд░рдоाрдд्рдоा рджेрд╡ рд╕े рдХाрд▓ी, рдХрд░ाрд▓ी, рдордиीрдЬा, рд╕ुрд▓ोрд╣िрддा, рдзрдо्рд░рд╡рд░्рдгा, рд╕्рдлुрд▓िंрдЧिрдиी рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡ рд░ूрдкी рдпा рдЕрдЧ्рдиि рдХी рд╕ाрдд рдЬिрд╣्рд╡ाрдПं рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддी рд╣ैं। рдЙрд╕ी рд╕े рднूः рдЖрджि рд▓ोрдХों рдоें рд╡िрдЪрд░рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рддрдеा рд╕рдм рдЬीрд╡ों рдХे рдмाрд╣्рдп рдк्рд░ाрдг рд░ूрдк рдорд░ुрддрдЧрдг рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЙрд╕ी рдкрд░рдоाрдд्рдоा рджेрд╡ рд╕े рд╕рдк्рдд рд╕рдоुрдж्рд░ рдФрд░ рд╣िрдоाрд▓рдп рдЖрджि рдкрд░्рд╡рдд рддрдеा рд╕рдорд╕्рдд рдирджिрдпां рд╣ोрддी рд╣ैं। рдЙрд╕ рд░рд╕ рд░ूрдк рдкрд░рдоाрдд्рдоा рджेрд╡ рд╕े рд╣ी рдЬौ, рдЪाрд╡рд▓ рдЖрджि рдФрд╖рдзिрдпां (рдЕрди्рди) рд╣ोрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕рдм рд╢рд░ीрд░рдзाрд░ी рдЬीрд╡ों рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рдк्рд░ाрдгों рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╡्рдпाрд╣ृрддिрдпों рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा---(1.) рдк्рд░ाрдгों рдоें 'рдк्рд░ाрдг' "рднूः" рд╣ै,(2.) рдЕрдкाрди "рднुрд╡ः" рд╣ै, (3.) рд╡्рдпाрди "рд╕्рд╡ः" рд╣ै, (4.) рдЕрди्рди "рдорд╣ः" рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдЕрди्рди рд╕े рд╣ी рд╕рдм рдк्рд░ाрдг рдорд╣िрдоा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं । рдЬो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡्рдпाрд╣ृрддिрдпों рдХो рдЬाрдирддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдЬ्рдЮाрддा (рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж) рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै । рдЙрд╕рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдм рджेрд╡ рдмрд▓ि (рднेрдЯें) рд▓ाрдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं । рдЕрдиेрдХ рдкुрдд्рд░, рдкौрдд्рд░ाрджि рд░ूрдк рдк्рд░рдЬा рдж्рд╡ाрд░ा рднी рдЙрд╕ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдирд╣ीं рд╣ोрддी। рд╕ुрд╡рд░्рдг рдЖрджि рдзрди рдж्рд╡ाрд░ा рднी рдирд╣ीं рд╣ोрддी। рдХिंрддु рдЙрди рд╕рдм рдкрджाрд░्рдеों рдХो рдд्рдпाрдЧрдиे рд╕े рд╣ी рдкрд░рдоाрдд्рдоा рджेрд╡ рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ोрддी рд╣ै। -‘рди рдХрд░्рдордгा рди рдк्рд░рдЬрдпा рди рдзрдиेрди рдд्рдпाрдЧрдиे рдХे рдЕрдоृрддрдд्рд╡рдоाрдирд╢ु’ рдХुрдЫ рд╡िрдж्рдмाрдиों рдХे рдорддाрдиुрд╕ाрд░ рд╡्рдпाрд╣ृрддिрдпाँ рд╕ाрдд рд╣ै—рднूः, рднुрд╡ः, рд╕्рд╡ः, рдорд╣ः рдЬрдиः, рддрдкः рдФрд░ рд╕рдд्рдпрдо् । 
рдЗрд╕ рдоंрдд्рд░ рдоें рдЛрд╖ि рдХी рдПрдХ рдоाрдд्рд░ рдЕрднिрд▓ाрд╖ा рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рдоाрдирд╡ рдХो рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдУрд░ рд╕े рд╢्рд░рдж्рдзा рдФрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬो рджिрд╡्рдп рд╢рдХ्рддि рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡рд╣ рдЙрд╕ी рд╕рд╡िрддा (рдЛрддрдо्рднрд░ा рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдпा рд╕рдоाрдзि) рдХा рдЬ्рдЮाрди рдХрд░े рдФрд░ рд╕ंрдЪिрдд, рдХ्рд░िрдпрдоाрди рдФрд░ рдк्рд░ाрд░рдм्рдз рдХрд░्рдоों рдХे рдХ्рд╖рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдкрдиे рдЗрд╕ рдЬीрд╡рди рдХो рд╕ाрд░्рдердХ рдХрд░े। рдЧाрдпрдд्рд░ी рдХे рдкूрд░्рд╡ рдоें рдЬो рддीрди рд╡्рдпाрд╣ृрддिрдпाँ рд╣ैं, рд╡े рднी рд╕рд╣ेрддुрдХ рд╣ैं। рднू рдкृрде्рд╡ीрд▓ोрдХ, рдЛрдЧ्рд╡ेрдж, рдЕрдЧ्рдиि, рдкाрд░्рдеिрд╡ рдЬрдЧрдд् рдФрд░ рдЬाрдЧ्рд░рдд् рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХा рд╕ूрдЪрдХ рд╣ै। рднुрд╡: рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖рд▓ोрдХ, рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж, рд╡ाрдпु рджेрд╡рддा, рдк्рд░ाрдгाрдд्рдордХ рдЬрдЧрдд् рдФрд░ рд╕्рд╡рдк्рдиाрд╡рд╕्рдеा рдХा рд╕ूрдЪрдХ рд╣ै। рд╕्рд╡: рдж्рдпुрд▓ोрдХ, рд╕ाрдорд╡ेрдж, рдЖрджिрдд्рдпрджेрд╡рддा, рдордиोрдордп рдЬрдЧрдд् рдФрд░ рд╕ुрд╖ुрдк्рддि рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХा рд╕ूрдЪрдХ рд╣ै। ]

 рддрдеा рдЗрди्рд╣ीं рднाрд╡ों рдХे рдЖрд▓ोрдХ рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж (рдХे рдЬрди्рдо рд▓ेрдиे рдпा рдЖрд╡िрд░्рднूрдд рд╣ोрдиे рдХे рддाрдд्рдкрд░्рдп) рдХो рджेрдЦрдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХрд░рдиी рд╣ोрдЧी। 

>>> рдЬрдЧрдд-рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХा рднी рдПрдХ рдЧрд╣рд░ा рдЕрд░्рде (рд╡्рдпाрд╣ृрддि) рд╣ै: > 
 рдмेрд▓ुреЬ рдорда рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж  рдХे рдЬрди्рдоोрдд्рд╕рд╡ рдХे рдЙрдкрд▓рдХ्рд╖्рдп рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рднрдЧिрдиी рдиिрд╡ेрджिрддा рдиे 10 рдЬрдирд╡рд░ी 1904  рдИреж рдХो рдПрдХ рднाрд╖рдг рджिрдпा рдеा । рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा - "рд╣рдорд▓ोрдЧ рдпрд╣ाँ рдЙрдд्рд╕рд╡ рдХे рдХ्рд╖рдгिрдХ рдЖрдирди्рдж рдХे рддрд░ंрдЧ рдоें рдмрд╣ рдЬाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдПрдХрдд्рд░िрдд рдирд╣ीं рд╣ुрдП рд╣ैं। рдмрд▓्рдХि рдЗрд╕ рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡ рдХा рдЖрдпोрдЬрди рдпрд╣ाँ рдЗрд╕ी рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрдХрд░  рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЕрдкрдиी рд╕рдорд╕्рдд рд╢рдХ्рддिрдпों рдХो рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХी рд╢िрдХ्рд╖ाрдУं рдХो рдЖрдЪрд░рдг рдоें рдЙрддाрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे  рдиिрдпोрдЬिрдд рдХрд░ рджेрдиे рдХा рд╕ाрдорд░्рде्рдп рдЕрд░्рдЬिрдд рдХрд░ рд╕рдХें। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХ्рдпा рд╢िрдХ्рд╖ा рджी рдеी ? рдХ्рдпा рд╡े рдпрд╣ рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि рд╕рднी рд▓ोрдЧ рдЙрдирдХी рд╕्рддुрддि рдХрд░ें , рдЙрдирдХा рдЧुрдгрдЧाрди рдХрд░рддे рд░рд╣ें?  рдХрджाрдкि рдирд╣ीं! рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि рд╡े рдиाрдо-рдпрд╢ рдпा рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рдХो рднीрддрд░ рд╕े рдШृрдгा рдХрд░рддे рдеे। рдХ्рдпा рд╡े рдпрд╣ рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि рд╣рдо рд╕рднी рд▓ोрдЧ рдоिрд▓рдХрд░ рдЙрдирдХे рдЧुрд░ु рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рдиाрдо  рдХो рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдлैрд▓ा рджें ? рдирд╣ीं, рд╡े рдпрд╣ рднी рдирд╣ीं рдЪाрд╣рддे рдеे ! рдлिрд░ рдХ्рдпा рд╡े рдпрд╣ рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि рдЙрдирдХे рдХिрд╕ी рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХो рдпा рдЕрди्рдп рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЕрдиुрд╖्рдаाрди-рдкрдж्рдзрддि рдХो рд╕рднी рдХे рд▓िрдпे рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдмрдиा рджेрдиा рд╣ोрдЧा? рдирд╣ीं, рд╡े рдРрд╕ा рднी рдирд╣ीं рдЪाрд╣рддे рдеे। рддो рдлिрд░ рд╡े рдЪाрд╣рддे рдХ्рдпा рдеे?" рдЗрди рдк्рд░рд╢्рдиों рдХो рдЙрдаाрдиे рдХे рдмाрдж  рднрдЧिрдиी рдиिрд╡ेрджिрддा рд╕्рд╡рдпं рдЙрдд्рддрд░ рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддी рд╣ैं- "рд╡े рдХेрд╡рд▓ рдЗрддрдиा рд╣ी рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि рд╕рднी рд╡्рдпрдХ्рддि - 'рдордиुрд╖्рдп' рдмрдиें !  рд╕्рд╡рдпं рдЕрдкрдиे рд╣ी рдкैрд░ों рдкрд░ рдЦреЬे рд╣ोрдиा, рд╕ीрдЦ рдЬाрдпें ।" (рдЕрд░्рдеाрдд рд╕рдоाрдзि рдХे рдЕрдиुрднрд╡ рд╕े 'рдЕрд╣ं рдм्рд░рд╣्рдо' рдпा  "рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж рдм्рд░рд╣्рдоैрд╡ рднрд╡рддि" рдЖрджि рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдпों рдХे рдорд░्рдо рдХो рд╕рдордЭ рд╕рдХें। ) 
рдпुрдЧाрдЪाрд░्рдп рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХी рджृрд╖्рдЯि рдоें рд╕рдордЧ्рд░ рдЬрдЧрдд рдХा рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдПрдХ рдХ्рд╖рдг рдоें рдЙрдж्рдШाрдЯिрдд рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕ рдЬрдЧрдд-рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХे рдкीрдЫे рдЬो рд░рд╣рд╕्рдп рдЫुрдкा рд╣ुрдЖ рд╣ै- " рдм्рд░рд╣्рдо (A) рд╣ी рджेрд╢-рдХाрд▓ -рдиिрдоिрдд्рдд рд░ूрдкी рдоाрдпा (C)  рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЖрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЬрдЧрдд (B) рдмрди рдЧрдП рд╣ैं ! рдЙрд╕рдХे рд╕ाрд░ांрд╢ рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрди рд╢рдм्рджों рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдеा -

рдиाрди्рдпрджेрдХा рдЪिрдд्рд░рдоाрд▓ा рдЬрдЧрджेрддрдЪ्рдЪрд░ाрдЪрд░рдо्, 

рдПрд╖ рд╡рд░्рдгрдордпो рд╡рд░्рдЧो рднाрд╡рдоेрдХं рдк्рд░рдХाрд╢рддे।। 

   рдоाрдиुрд╖ाः рдкूрд░्рдгрддां рдпрди्рддि рдиाрди्рдпा рд╡ाрд░्рддा рддु рд╡рд░्рддрддे, 

   рдкрд╢्рдпाрдоः рдХेрд╡рд▓ं рддрдж्рдзि рдиृрдиिрд░्рдоाрдгं рдХрдеं рднрд╡ेрдд्।। 

('рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж-рджрд░्рд╢рдирдо्') 

-рдЕрд░्рдеाрдд (рдордиुрд╖्рдп рдЬाрддि рдХे рдЙрдд्рдеाрди рдФрд░ рдкрддрди рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХा рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рдЕрд╡рд▓ोрдХрди рдХрд░рдиे рдкрд░) рдЕрди्рддрддः рдпрд╣ी рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ рдиिрдХрд▓рддा рд╣ै рдХि, рдпрд╣ рд╕ंрд╕ाрд░ рд▓рдЧाрддाрд░ рдмрджрд▓рддे рд░рд╣рдиेрд╡ाрд▓े рдЪिрдд्рд░ों (рдиाрдЯрдХों) рдХी рдПрдХ рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдФрд░ рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рд╣ै। рддрдеा рдЗрд╕ рдзाрд░ाрд╡ाрд╣िрдХ рдиाрдЯрдХों рдоें рд▓рдЧाрддाрд░ рдкрд░िрд╡рд░्рддрдирд╢ीрд▓ рдкाрдд्рд░ों (рд╣рдиुрдоाрди -рдХाрд▓рдиेрдоि) рдХी рд░ंрдЧ-рдмिрд░ंрдЧी рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े, рдЗрд╕ рдЬрдЧрдд рдХा рдЬो рдПрдХрдоाрдд्рд░ рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै рд╡рд╣ рд╣ै - " рдордиुрд╖्рдп рдиिрд░्рдоाрдг ! рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиी рдн्рд░рдоों-рднूрд▓ों рдХो рдд्рдпाрдЧрддा рд╣ुрдЖ  рдХ्рд░рдорд╢ः рдкूрд░्рдгрдд्рд╡ - рдк्рд░ाрдк्рддि ( рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж рдордиुрд╖्рдп рдмрдирдиे) рдХी рджिрд╢ा рдоें рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ैрд╣рдорд▓ोрдЧ рдЬो рдХुрдЫ рднी рджेрдЦ рд░рд╣े рд╣ैं, рдЙрд╕рдХा рдЕрд░्рде "рдордиुрд╖्рдп-рдиिрд░्рдоाрдг" рдХे рд╕िрд╡ा рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╣ै।" 
['After all, this world is a series of pictures.' This colourful conglomeration expresses one idea only. Man is marching towards perfection. That is ' the great interest running through. We were all watching the making of men, and that alone.']    

рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдЬрдЧрдд-рдк्рд░рдкंрдЪ рдХा рд╕рдордЧ्рд░ рд╡िрд╡рд░рдг рдЗрддрдиे рд╕ंрдХ्рд╖ेрдк рдоें, рддрдеा рдЗрд╕рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕рд░рд▓ рднाрд╖ा рдоे рджेрдиा рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ै।  рдм्рд░рд╣्рдо рдФрд░ рдЬрдЧрдд рд╕्рд╡рд░ूрдк рддрдеा рдЗрди рдХे рдмीрдЪ рдкрд░рд╕्рдкрд░-рд╕ंрдмंрдз рдХे рд╡िрд╖рдп рдоे рдЬिрддрдиे рднी рд╕рджрдЧ्рд░ंрде (рдЧीрддा, рдЙрдкрдиिрд╖рдж, рдм्рд░рд╣्рдорд╕ूрдд्рд░ рдЖрджि) рд╣ैं; рдЙрди рд╕рдм рджрд░्рд╢рди-рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп "рдИрд╢्рд╡рд░, рдЬीрд╡ рдФрд░ рдЬрдЧрдд " рдХे рд░ूрдк рдЬो рдХुрдЫ рджिрдЦ рд░рд╣ा рд╣ै, рд╡рд╣ рднी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ी рд╣ै -рдЗрд╕рдХी рдПрдХ рд╕ाрдордЧ्рд░ीрдХ рдзाрд░рдгा рдиिрд░्рдоिрдд рдХрд░рдиा рд╣ै !  рдмрд╣ुрдд рд╕े рд▓ोрдЧ рдРрд╕ा рдоाрдирддे рд╣ैं рдХि рдЖрдЪाрд░्рдп рд╢ंрдХрд░ рдиे рд╕рдордЧ्рд░ рдЕрдж्рд╡ैрдд рд╡ेрджाрди्рдд рдХे рд╕ाрд░ рдХा рд╡рд░्рдгрди рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХिрдпा рд╣ै-
 
рд╢्‍рд▓ोрдХोрд░्рдзेрди рдк्рд░рд╡рдХ्рд╖्рдпाрдоि рдпрджुрдХ्‍рддं рдЧ्рд░рди्‍рдердХोрдЯिрднिः। 
рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рдд्‍рдпं рдЬрдЧрди्рдоिрде्‍рдпा рдЬीрд╡ो рдм्рд░рд╣्рдоैрд╡ рдиाрдкрд░ः।।" 

--рдЕрд░्рдеाрдд “рдХрд░ोреЬों рдЧ्рд░рди्рдеों рдХा рд╕ाрд░ рдЖрдзे рд╢्‍рд▓ोрдХ рдоें рдмрддрд▓ाрддा рд╣ूं-  рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рдд्рдп рд╣ै, рдЬрдЧрдд рдХे рд╕рднी рдиाрдо-рд░ूрдк рдоिрде्рдпा рдЕрдерд╡ा рдиाрд╢рд╡ाрди рд╣ैं, рддрдеा рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рднी рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╣ै। " рдЕрд░्рдеाрдд рдордиुрд╖्рдп рдХा рдЖрдд्рдоा рдПрд╡ं рдм्рд░рд╣्рдо рдоूрд▓ рдоें рдПрдХ рд╣ी рд╣ै, рджो рдирд╣ीं।’’ рдпрдж्рдпрдкि рдЙрдирдХे рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рдХी рдмрд╣ुрдд рдЧрд▓рдд рдвंрдЧ рд╕े рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХрд░рдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рд╣ोрддी рд░рд╣ी рд╣ै, рдХिрди्рддु рдЬो рдХुрдЫ рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоे рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै, рдЙрд╕рдХी рдЕрд╡िрдХृрдд рдФрд░ рд╕рдЪ्рдЪी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдпрд╣ी рд╣ै। 

   рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЗрд╕ рдЬрдЧрдд рдХो рдЕрд╕рдд्рдп рдпा рдоिрде्рдпा рдирд╣ीं рдоाрдирддे рдеे, рдЙрдирдХी рджृрд╖्рдЯि рдоेँ  рдЗрд╕ рдЬрдЧрдд-рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХा рдПрдХ рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдФрд░  рдЧрд╣рд░ा рдЕрд░्рде рдеा। рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХी рдиिрдо्рди рдЙрдХ्рддि "we were all watching the making of men, and that alone." рдЙрд╕ рд╢ूрди्рдпрдЧрд░्рдн рдЪिрдд्рд░ों рдХे рд╢ृंрдЦрд▓ा рдХा рдЕрд░्рде- рд╕рдоाрдзि рдоें рдкрд╣ुँрдЪे рдЬ्рдЮाрдиी рдордиुрд╖्рдп-рдиिрд░्рдоाрдг рдХे рд╕िрд╡ा рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╣ै।" рдЗрд╕ рд╕рдорд╖्рдЯि рдЬрдЧрдд рдХा рдЬो рдЧрддिрд╢ीрд▓ рдПрд╡ं рдкрд░िрд╡рд░्рддрдирд╢ीрд▓ рд░ूрдк рд╣ै, -рдЕрд░्рдеाрдд рдЗрд╕ рдЬрдЧрдд-рд░ूрдкी рд░ंрдЧрдоंрдЪ рдкрд░ рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЬो рдХुрдЫ рднी рдШрдЯिрдд рд╣ोрддे рджेрдЦ рд░рд╣े рд╣ैं, рдФрд░ рдЕрд░्рдерд╣ीрди рдЪिрдд्рд░ों рдХी рд╢ृंрдЦрд▓ा рд░ूрдкी рдЬрдЧрдд-рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдоें рднी рдПрдХ рдЕрд░्рде рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░ рджेрддी рд╣ै।

 рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдЬिрд╕ рдирд╡-рд╡ेрджाрди्рдд рдпा рдЖрдЪрд░рдг рдоें рдкрд░िрдгрдд рд╡ेрджाрди्рдд (рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рд╡ेрджाрди्рдд)  'Be and Make ' рдЖрди्рджोрд▓рди рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рдХिрдпा рдеा, рдЙрд╕ рдЖंрджोрд▓рди рдоें рдЧрддिрд╢ीрд▓рддा рдХा рд╕ंрдЪाрд░ рдЗрд╕ी рдЕрд░्рде рдиे рдХिрдпा рдеा। рдЗрд╕िрд▓рдпे рдЙрдирдХी рд╕рдорд░рдиीрддि рдеी, " рдЖрдЧे рдмреЭो, рдЖрдЧे рдмреЭो - ' рдЪрд░ैрд╡ेрддि рдЪрд░ैрд╡ेрддि !"    
рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдХे рдИрд╢्рд╡рд░ (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рдЖрджрд░्рд╢-рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХे рдк्рд░рдХाрд╢ рдХो рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдлैрд▓ा рджेрдиे рдХे рд▓िрдпे, рдЙрдирдХा рд╕рди्рджेрд╢-рд╡ाрд╣рдХ рдмрдирдХрд░ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдордз्рдпाрд╣्рди рдХे рдк्рд░рдЦрд░-рд╕ूрд░्рдп рдХे рд╕рдоाрди рдЙрджिрдд рд╣ुрдП рдеे। рдПрд╡ं рдк्рд░ाрдЪ्рдп рдФрд░ рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рджोрдиों рдЧोрд▓ाрд░्рдзों рдХो рдЕрдкрдиे рдЬ्рдЮाрдиाрд▓ोрдХ рд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЖрд▓ोрдХिрдд рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рдЙрд╕ рдЕрдж्рднुрдд рдХाрд░्рдп рдХा рд╡рд░्рдгрди рдЙрди्рдирд╕िрд╡ीं рд╕рджी рдХे рдПрдХ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХे рдХрд╡ि  рдЖрд░्рдерд░ рд╣्рдпूрдЧ рдХ्рд▓ॉрдЧ [Arthur Hugh Clough, ( 1819—1861)] рдХी рднाрд╖ा рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै - 

"Say not the struggle nought availeth",

And not by eastern windows only

When daylight comes, comes in the light,

In front the sun climbs slow, how slowly,

 But westward, look, the land is bright.

*****

' рдордд рдХрд╣ो рдХि рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдлрд▓рджाрдпी рдирд╣ीं рд╣ोрддा' 

 рдФрд░ рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдХिрд░рдгें рдХेрд╡рд▓ рдкूрд░्рд╡ рджिрд╢ा рдХी рдЦिрдб़рдХिрдпों рд╕े рд╣ी рдирд╣ीं рдЖрддीं।  
  
рдЬрдм рдордз्рдпाрд╣्рди рдХा рдоाрд░्рддрдг्рдб рдЙрджिрдд рд╣ोрддा рд╣ै,рддो рд╕рднी рджिрд╢ाрдпें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं। 
 
рджेрдЦो рд╕ूрд░्рдп рдХैрд╕े рд╕ाрдордиे рдЙрджिрдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै- рдзीрд░े, рдмрд╣ुрдд рдзीрдоी рдЧрддि рд╕े; 
 
рд▓ेрдХिрди рдкрд╢्рдЪिрдо рдХी рдУрд░ рджेрдЦो ! рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдзрд░ा рдЖрд▓ोрдХिрдд рд╣ै !

 - рдЕрд░्рдеाрдд  рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдирдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा (рд╕рдд्рдпाрд░्рдеी - рдирд░ेрди्рдж्рд░) рдЕрди्рддрддोрдЧрдд्рд╡ा 'рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж' рдмрди рд╣ी рдЬाрддा рд╣ै , рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЬ्рдЮाрдирд▓ोрдХ рд╕े рдкूрд░्рд╡ рдФрд░ рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рджोрдиों рдЧोрд▓ाрд░्рдз рдЖрд▓ोрдХिрдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। 

" рдкूрд░्рд╡ेрд░ рдЬाрдирд▓ा рджिрдпा рд╢ुрдзु рдиाрд╣ि рдкрд╢े,
      рд╕рдм рджिрдХ् рд╣рддे рдЖрд╕े рджिрд╡ाрд▓ोрдХ -рдзाрд░ा;
     рд╕рдоुрдЦे рдЙрджीрдЫे рд░рд╡ि -рдзीрд░े, рдЕрддि рдзीрд░े ,
          рдкрд╢्рдЪिрдоे рд╣ेрд░ рдУрдИ -рдЖрд▓ोрдХिрдд рдзрд░ा !"   

"рдЙрдЬाрд▓ा рдХेрд╡рд▓ рдкूрд░्рд╡ рдХी рдЦिрдб़рдХी рд╕े, рд╣ी рдирд╣ीं рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯ рд╣ोрддा ,
рджिрди рдХा рдЙрдЬाрд▓ा рддो рд╕рднी рджिрд╢ाрдУं рд╕े рдЖрддा рд╣ै;
рджेрдЦो рд╕ाрдордиे рднोрд░ рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै - рдзीрд░े-рдзीрд░े, рдмрд╣ुрдд рдзीрд░े-рдзीрд░े,
рдкрд╢्рдЪिрдо рджिрд╢ा рдХो рднी рджेрдЦो, рдкूрд░ा рдкрд╢्рдЪрдоी рдЧोрд▓ाрд░्рдз рдЖрд▓ोрдХिрдд рд╣ै !

" ржкূрж░্ржмেрж░ ржЬাржирж▓া ржжিрзЯা рж╢ুржзু ржиাрж╣ি ржкрж╢ে, 
рж╕ржм ржжিржХ рж╣рждে ржЖрж╕ে ржжিржмাрж▓োржХ -ржзাрж░া ;
рж╕ржоুржЦে ржЙржжিржЫে рж░ржмি -ржзীрж░ে , ржЕрждি ржзীрж░ে ,
ржкрж╢্ржЪিржоে рж╣েрж░ ржР -ржЖрж▓োржХিржд ржзрж░া ! "  

 [Don’t say that the long struggle ' against tyranny and injustice ' is of no avail; don’t say that all your efforts, and all the injuries you’ve sustained, were in vain. Don’t say that the enemy’s just as strong as ever; and don’t say that nothing’s changed for the better!  Look! The eastern window you’re sitting at ; isn’t the only place affected by sunrise; from there, yes, it’s true, the sun (teachings of SriRamakrishna) hardly seems to moving up the sky at all— but cross the room and look through a westward-facing casement (through swami Vivekananda ): see how the whole landscape’s already flooded with light!]
рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдХрд╣ा рдеा, " рдЬрдЧрдд рдоे рд╕рдоाрдзि рдХा рдЬ्рдЮाрди рдмाँрдЯрдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рдк्рд░рдХाрд╢ рд╕्рддрдо्рдн рдЬैрд╕े ( рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж рдиेрддाрдУं, рдкैрдЧрдо्рдмрд░ों рдХा) рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░ो। рджрд░िрдж्рд░ рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХो рдк्рд░рдХाрд╢ рджो , рдФрд░ рдЬो рдзрдиी рд╣ैं рдЙрдирдХो рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдк्рд░рдХाрд╢ рджो , рдХ्рдпोंрдХि рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдЕрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ै। рдЕрд╢िрдХ्рд╖िрдд рд▓ोрдЧों рдХो рдк्рд░рдХाрд╢ рджो, рд▓ेрдХिрди рдЬो рд╢िрдХ्рд╖िрдд рд╣ैं, рдЙрдирдХो рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдк्рд░рдХाрд╢ рджो (3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд╢्рд░рдж्рдзा рд╡िрд╡ेрдХ-рдк्рд░рдпोрдЧ рдФрд░ рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ рдпा рд╕рдоाрдзि рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рджो)। рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдоे рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдмрд╣ुрдд рднрдпाрд╡рд╣ рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕рднी рд╡рд░्рдЧ рдХे рд▓िрдпे рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдк्рд░рдХाрд╢ рд╕्рддрдо्рдн рддुрд▓्рдп рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧिрдпों, рдиेрддाрдУं, рдкैрдЧрдо्рдмрд░ों  рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░ो, рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рд╕рдм рдХुрдЫ рдк्рд░рднु рдХे рдКрдкрд░ рдЫोреЬ рджो। 

 >>>рд╕рдоाрдзि [рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ (Direct perception)] рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде (рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж) рдиे рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рдХे рдЕрдн्рдпाрд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдоाрдзि рдоें рдкрд╣ुँрдЪрдХрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдмोрдз (Direct perception),  рдЕрдиुрднрд╡ рдпा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХिрдпा рдеा। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдирд░рджेрд╣-рдзाрд░ी рд╕рдЧुрдг -рд╕ाрдХाрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг) рдХे рд╢्рд░ी-рдЪрд░рдгों рдХा рд╕्рдкрд░्рд╢ рднी рдХिрдпा рдеा। рдЗрд╕рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рд╡े рдЬाрдирддे рдеे рдХि рдЕрдкрдиे рджूрд╕рд░े рд░ूрдк -рдиिрд░्рдЧुрдг, рдиिрд░ाрдХाрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд░ूрдк рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ैं। рд╡े рдпрд╣ рднी рдЬाрдирддे рдеे рдХि ' рдЕрд╣ं рдм्рд░рд╣्рдоाрд╕्рдоि- рдоैं рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ूँ !' рдЗрд╕ рд╕рдд्рдп рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрдиुрднрд╡ рд╕े рдЬाрди рд▓ेрдиा рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдЬीрд╡рди рдХी рдЪрд░рдо рдЙрдкрд▓рдм्рдзी рд╣ै। рдлिрд░ рднी рдЬрдм рд╡े рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ु рд╕े рдиिрд░्рд╡िрдХрд▓्рдк рд╕рдоाрдзि рдоें рд▓ीрди рд░рд╣рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпे рдеे, рддो рдЙрдирдХे рдЧुрд░ु рдиे рдк्рд░рд╕рди्рди рд╣ोрдиे рдХे рдмрдЬाрдп рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде рдХो рд╣рд▓рдХी рдЭिреЬрдХी рд▓рдЧाрдИ рдеी। рдХिрди्рддु рдЙрд╕ рдЭिреЬрдХी (рд╕ंрд╕्рдХाрд░-рджीрдХ्рд╖ा) рдХे рдмाрдж рд╣ी рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХा рдирд╡-рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ। рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде рдЙрд╕ी рджिрди 'рдж्рд╡िрдЬ' рдмрди рдЧрдП। 
>>>"рд╡िрд╢्рд╡рдоाрдирд╡рддा рдХे рдХрд▓्рдпाрдгाрд░्рде рд╕рдоाрдзि рдпा рдЕрдоृрддрдд्рд╡ рдХा рдд्рдпाрдЧ " : рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ рднрд░्рдд्рд╕рдиा рдХे рдмाрдж рд╣ी рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЙрд╕ рд╡ेрдж-рд╡ाрдХ्рдп (?) рдХे рдорд░्рдо рдХो рдзाрд░рдг рдХрд░ рд╕рдХे рдеे, рдЬिрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ोрддा рд╣ै- " рдХुрдЫ рдордиुрд╖्рдп рдРрд╕े рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬो рдЕрдоृрддрдд्рд╡ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдоृрдд्рдпु рддрдХ рдХा рд╡рд░рдг рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं; рдХिрди्рддु  рдХुрдЫ рдордиुрд╖्рдп рдРрд╕े рднी рд╣ोрддे рд╣ैं-рдЬो рд╡िрд╢्рд╡рдоाрдирд╡рддा рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рдХрд░рдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े, рдЕрдоृрддрдд्рд╡ рддрдХ рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं ।" рд╣рдорд▓ोрдЧ рдпрд╣ рд╕рдордЭ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдмाрдж рд╡ाрд▓ा рдЖрджрд░्рд╢ рд╣ी рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдЖрджрд░्рд╢ рд╣ै।  
 рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде рдХे рдЧुрд░ुрджेрд╡ рдиे рдЕрдкрдиे рд╣ाрдеों рд╕े рдПрдХ 'рдЪрдкрд░ाрд╕' рд▓िрдЦा рдеा-" рдирд░ेрди् рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрдЧा।" рддрдеा рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рдеा, " рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдирд░-рд░ूрдкी рдиाрд░ाрдпрдг рд╣ै ! рдЬीрд╡ों рдХी рджुрд░्рдЧрддि рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рд╣ी рдЗрд╕рдиे рдПрдХ рдмाрд░ рдкुрдиः рд╢рд░ीрд░ рдзाрд░рдг рдХिрдпा рд╣ै ! " рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХा рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдЬीрд╡рди рдмाрдж рд╡ाрд▓े рдЖрджрд░्рд╢ - "рд╡िрд╢्рд╡рдоाрдирд╡рддा рдХे рдХрд▓्рдпाрдгाрд░्рде рд╕рдоाрдзि рдпा рдЕрдоृрддрдд्рд╡ рдХा рдд्рдпाрдЧ "  рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдорд░्рдкिрдд рдЬीрд╡рди рдеा। 
>>> 'рд░ाрдЬा-рдХрд╡ि' рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рднрд░्рддृрд╣рд░ि('King-Poet' PhilosopherBhartrihari): 
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдХрд╣ा рдеा, " рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдоें рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдЗрддрдиे рдЙрдЪ्рдЪ рдХोрдЯि рдХा рдЖрдзाрд░ рдФрд░ рдХрднी рдирд╣ीं рдЖрдпा рдеा !" 'рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЛрд╖ि рдЗрд╕ рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╣ी рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЗрд╕ी рдмाрдд рдХो рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рдХे рдЕрди्рдп рд░ाрдЬрд░्рд╖ि - 'King-Poet' 'рд░ाрдЬा-рдХрд╡ि' -рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рднрд░्рддृрд╣рд░ी рдПрдХ рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдмреЬे рд╕ुрди्рджрд░ рдвंрдЧ рд╕े рдХрд╣ा рд╣ै -

рдордирд╕ि рд╡рдЪрд╕ि рдХाрдпे рдкुрдг्рдпрдкीрдпूрд╖рдкूрд░्рдгाः, 

рдд्рд░िрднुрд╡рдирдоुрдкрдХाрд░рд╢्рд░ेрдгिрднि: рдк्рд░ीрдгрдпрди्рддः। 

рдкрд░рдЧुрдгрдкрд░рдоाрдгूрди् рдкрд░्рд╡рддीрдХृрдд्рдп рдиिрдд्рдпं,

рдиिрдЬрд╣ृрджि рд╡िрдХрд╕рди्рддः рд╕рди्рддि рд╕рди्рддः рдХिрдпрди्рддः ॥

[рдкрджाрд░्рдеः---рдордирд╕ि---рдорди рдоें , рд╡рдЪрд╕ि---рд╡ाрдгी рдоें, рдХाрдпे---рд╢рд░ीрд░ рдоें, рдкुрдг्рдпрдкीрдпूрд╖рдкूрд░्рдгाः---рдкुрдг्рдпрд░ूрдк рдЕрдоृрдд рд╕े рднрд░े рд╣ुрдП, рдд्рд░िрднुрд╡рдирдо्---рддीрдиों рд▓ोрдХों рдХो, рдЙрдкрдХाрд░рд╢्рд░ेрдгिрднिः--рдЙрдкрдХाрд░ों рдХी рдкंрдХ्рддि рд╕े,  рдк्рд░ीрдгрдпрди्рддः---рдк्рд░рд╕рди्рди рд░рдЦрддे рд╣ुрдП, рдиिрдд्рдпрдо्---рд╕рджा, рдкрд░рдЧुрдгрдкрд░рдоाрдгूрди्---рджूрд╕рд░ों рдХे рдЫोрдЯे-рд╕े-рдЫोрдЯे рдЧुрдгों рдХो рднी, рдкрд░्рд╡рддीрдХृрдд्рдп--рдкрд░्рд╡рдд рдХे рд╕рдоाрди рдмрдвा-рдЪрдвाрдХрд░, (рдмрдбाрдХрд░), рдиिрдЬрд╣ृрджि рд╡िрдХрд╕рди्рддः--рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдп рдоें рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП , рд╕рди्рддः, рд╕рдЬ्рдЬрди рд╡्рдпрдХ्рддि, (рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें), рдХिрдпрди्рддः рд╕рди्рддि---рдХिрддрдиे рд╣ैं ।] 

рдЕрдиुрд╡ाрдж -рдРрд╕े рд╕рди्рдд (рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी,рдиेрддा рдпा рдкैрдЧрдо्рдмрд░) рд╕рдоाрдЬ рдоें рдХिрддрдиे рд╣ैं; рдЬिрдирдХे рдХाрд░्рдп , рдорди рддрдеा рд╡ाрдгी рдкुрдг्рдпрд░ूрдк рдЕрдоृрдд (рдкрд╡िрдд्рд░рддा ) рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рд╣ैं, рдФрд░ рдЬो рд╕рднी рдордиुрд╖्рдпों рдХा рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдХрд▓्рдпाрдг рдХрд░рдХे рдд्рд░िрднुрд╡рди рдХो рдЖрдирди्рджिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं? рд╡े рд▓ोрдЧ рдд्рд░िрднुрд╡рди рдХो  рдХिрд╕ рдЙрдкाрдп рд╕े рдЖрдирди्рджिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं? рдХिрд╕ी рдХे рднीрддрд░ рдпрджि рдкрд░рдоाрдгु рдХे рдЬिрддрдиा рдЫोрдЯा рднी рдЧुрдг рджिрдЦрддा рд╣ै, рдЙрд╕े рд╡े рдкрд░्рд╡рдд рдХे рдЬिрддрдиा рд╡िрд╢ाрд▓ рджेрдЦрддे рдФрд░ рдмрдЦाрди рдХрд░рддे рд╣ैं, рдФрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдп рдХो рд╕рджैрд╡ рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рддे рд░рд╣рддे рд╣ैं। 'рд░ाрдЬा рдХрд╡ि' рдпा рд░ाрдЬрд░्рд╖ि рднрд░्рддृрд╣рд░ी рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдРрд╕े рд╕рди्рдд рдЬो рджूрд╕рд░ों рдХे рдкрд░рдоाрдгु рддुрд▓्рдп рдпा  рдЕрдд्рдпंрдд рд╕्рд╡рд▓्рдк рдЧुрдг рдХो рднी- рдкрд░्рд╡рдд рдк्рд░рдоाрдг рдмрдв़ा рдХрд░ рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдпों рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╕ाрдзрди (рдк्рд░ेрдо-рдк्рд░рдпोрдЧ) рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рд╣ों, рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдмрд╣ुрдд рдХрдо, рдпाрдиे рдЙँрдЧрд▓िрдпों рдкрд░ рдЧिрдирдиे рдпोрдЧ्рдп рд╣ी  рдкाрдпे рдЬाрддे рд╣ैं। 
[рдЖрдЪाрд░्рдп рд╢ंрдХрд░ рдиे рднी 'рд╡िрд╡ेрдХ -рдЪूреЬाрдордгि' рдоें рдХрд╣ा рд╣ैं -

рд╢ाрди्рддा рдорд╣ाрди्рддो рдиिрд╡рд╕рди्рддि рд╕рди्рддो,

  рд╡рд╕рди्рддрд╡рдд् рд▓ोрдХрд╣िрддं рдЪрд░рди्рддः  |

   рддीрд░्рдгाः рд╕्рд╡рдпं рднीрдо-рднрд╡ाрд░्рдгрд╡ं , 

  рдЬрдиाрди् рдЕрд╣ेрддुрдиा рдЕрди्рдпाрди् рдЕрдкि рддाрд░рдпрди्рддः ॥рейрен||

рдЗрд╕ рднрдпंрдХрд░ рд╕ंрд╕ाрд░-рд╕ाрдЧрд░ рд╕े рд╕्рд╡рдпं рддрд░े рд╣ुрдП рд╢ांрдд рдФрд░ рдорд╣ाрди् рд╕рдЬ्рдЬрди рдкुрд░ुрд╖ рд╡рд╕ंрдд рдЛрддू рдХे рд╕рдоाрди рд▓ोрдХ-рд╣िрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдмिрдиा рдХाрд░рдг рджूрд╕рд░े рд▓ोрдЧों рдХो рддाрд░рддे  рд╣ुрдП рд╕рджा рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЬрдм рдХोрдИ рдордиुрд╖्рдп  рдЗрд╕ рдирд╢्рд╡рд░ рдиाрдо-рд░ूрдкाрдд्рдордХ рдЬрдЧрдд рдХे рдкृрд╖्рдарднूрдоि рдоें рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рдЕрд╡िрдиाрд╢ी рд╕рдд्рдп (рдЕрд╕्рддि-рднाрддि-рдк्рд░िрдп) рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं, рд╡े рдЗрд╕ рдЬрди्рдо-рдоृрдд्рдпु рдХे  рд╕ाрдЧрд░ рд╕े рддрд░ рдЬाрддे рд╣ैं। рдЕрд░्рдеाрдд ( 'рдХ' +рдорди рдпा рдиाрдо-рд░ूрдк) рдЬрдЧрдд рдХे рдкрджाрд░्рдеों рдХो 'рдоैं' рдФрд░ 'рдоेрд░ा' рдоाрдирдиे рдХी рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдпा рдЖрд╕рдХ्рддि рдХे рдмंрдзрди рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдХрд░ рдкрд░рдо рд╢ाрди्рддि рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддे рд╣ैं। рддрдм рдЙрдирдХा рд╣्рд░рджрдп рдж्рд░рд╡िрдд рд╣ोрдиा -  рдкिрдШрд▓рдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджेрддा рд╣ै, рдЕрд░्рдеाрдд рдЙрдирдХा рд╣्рд░рджрдп рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╡िрд╢ाрд▓ рдФрд░ рдЙрджाрд░ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै  рд╡े рдмिрдиा рдХिрд╕ी рд╕्рд╡ाрд░्рде рдХे-  рдХेрд╡рд▓ рдкрд░ोрдкрдХाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े (рдЕрдХाрд░рдг) рд╣ी рдмрд╕ंрдд-рдЛрддू рдХी рддрд░рд╣ рднाрд░рдд рдХे рдЧाँрд╡-рдЧाँрд╡ рддрдХ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рд╕рди्рджेрд╢ "Be and Make " - ' рдордиुрд╖्рдп рдмрдиो рдФрд░ рдмрдиाрдУ ' рдХो рдкрд╣ुंрдЪा рджेрдиे рдХे рд▓िрдпे  рд▓ोрдХ-рдХрд▓्рдпाрдг рдХे рдХाрд░्рдп рдоें рдиिрд░рди्рддрд░ рд▓рдЧे рд░рд╣рддे рд╣ैं। рд╡ैрд╕े рд╢ाрди्рдд, рдмुрдж्рдз рдХे рдЬैрд╕ा рдорд╣ाрдордирд╕्рдХ-рдЙрджाрд░ (magnanimous) рдпा рдорд╣ाрдд्рдоा, рд╕рдЬ्рдЬрди рдордиुрд╖्рдп  рд╕рдд्рдп рдХा рд╕ंрджेрд╢ (3H рдордиुрд╖्рдп-рдиिрд░्рдоाрдг рдФрд░ рдЪрд░िрдд्рд░-рдиिрд░्рдоाрдг рдХी ' рд╢िрдХ्рд╖ा 'рдлैрд▓ाрдиेрдЕрдкрдиे рдкैрд░ों рдкрд░ рдЦреЬे рд╣ोрдиे рдХी рдкрдж्рдзрддि  рд▓ोрдЧों рдХो рд╕рдордЭाрдиे, рдХे рд▓िрдпे рд╡्рдпाрдХुрд▓ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ै।  ‘рд╡िрдЧрдд рдоाрди рд╕рдо рд╕ीрддрд▓ рдорди’ рд╕рдЬ्рдЬрдиों рдХो рдЕрднिрдоाрди рдЫू рддрдХ рдирд╣ीं рдЬाрддा। рд╕рдЬ्рдЬрди рдкुрд░ुрд╖ рджूрд╕рд░ों рдХा рдЙрдкрдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рднी рдЕрдкрдиे рдХो рд╣ी рдЙрдкрдХृрдд рд╕рдордЭрддे рд╣ैं। ‘рдорди рдЕрднिрдоाрди рди рдЖрдгे рд░े’। рд╡े рдЕрдкрдиे рдХो рдиिрдоिрдд्рдд рдоाрдд्рд░ рд╕рдордЭрддे рд╣ैं। рд╡े рдЕрдкрдиे рдоें рдХрд░्рддा рдмुрдж्рдзि рдХो рдЖрдиे рдирд╣ीं рджेрддे। ]

рдаीрдХ рд╡ैрд╕े рд╣ी рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдХे рдЖрд╣्рд╡ाрди (рдпुрдЧाрд╡рддाрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рд╕рди्рджेрд╢) рдХो рд╕рднी рдордиुрд╖्рдпों рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪा рджेрдиे рдХे рд▓िрдпे, рд╢्рд╡ेрдд-рдмрд░्рдл рд╕े рдЖрдЪ्рдЫाрджिрдд рд╣िрдоाрд▓рдп рдХी рдЪोрдЯिрдпों рдЬैрд╕ी рдк्рд░рд╢ाрди्рдд рдЧंрднीрд░ рдЕрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ-рдЬ्рдЮाрди рдХे рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рд╢िрдЦрд░ рд╕े рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЕрдоृрдд-рд╡рдЪрди рд░ूрдкी рдЬ्рдЮाрди-рдЧंрдЧा рд╣рдо рднाрд░рдд рд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдкुрдирд░ुрдЬ्рдЬीрд╡िрдд рдХрд░рдиे (vivify рдХрд░рдиे) рдХे рд▓िрдпे рдиीрдЪे рдЙрддрд░ рдЖрдИ рд╣ै

рднрдЧिрдиी рдиिрд╡ेрджिрддा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдпुрд╡ाрдУं рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХрд╣рддे рд╣ैं, -"рдоेрд░ी рджृрдв рдзाрд░рдгा рд╣ै рдХि рддुрдордоें рдЕрди्рдзрд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдирд╣ीं рд╣ै। рддुрдордоें рд╡рд╣ рд╢рдХ्рддि рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै, рдЬो рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рд╣िрд▓ा рд╕рдХрддी рд╣ै, рдзीрд░े - рдзीрд░े рдФрд░ рднी рдЕрди्рдп рд▓ोрдЧ рдЖрдпेंрдЧे। 'рд╕ाрд╣рд╕ी' рд╢рдм्рдж рдФрд░ рдЙрд╕рд╕े рдЕрдзिрдХ 'рд╕ाрд╣рд╕ी' рдХрд░्рдоों рдХी рд╣рдоें рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै। рдЙрдаो! рдЙрдаो! рд╕ंрд╕ाрд░ рджुःрдЦ рд╕े рдЬрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै। рдХ्рдпा рддुрдо рд╕ो рд╕рдХрддे рд╣ो? рд╣рдо рдмाрд░ - рдмाрд░ рдкुрдХाрд░ें, рдЬрдм рддрдХ рд╕ोрддे рд╣ुрдП рджेрд╡рддा рди рдЬाрдЧ рдЙрдаें, рдЬрдм рддрдХ рдЕрди्рддрд░्рдпाрдоी рджेрд╡ рдЙрд╕ рдкुрдХाрд░ рдХा рдЙрдд्рддрд░ рди рджें। рдЬीрд╡рди рдоें рдФрд░ рдХ्рдпा рд╣ै? рдЗрд╕рд╕े рдорд╣ाрди рдХрд░्рдо рдХ्рдпा рд╣ै?"

" Be and Make ! ' рдЕрд░्рдеाрдд  рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж (рдм्рд░рд╣्рдорд╡ेрдд्рддा) рдордиुрд╖्рдп рдмрдиो рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп рдмрдиाрдУ'  - рдпрд╣ी рд╣рдоाрд░ा рдоूрд▓рдорди्рдд्рд░ рд╣ो । " 
  
рдпрджि рддूँ рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиी рдоुрдХ्рддि рдХे рд▓िрдпे рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै, рддो рддूँ рдЬрд╣рди्рдиुрдо рдоें рдЬाрдпेрдЧा। ...рдпрджि рджूрд╕рд░ों рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे, рдпрджि рддुрдЭे рдирд░рдХ рдоे рднी рдЬाрдиा рдкреЬे рддो, рддो рдЙрд╕рдоें рд╣ाрдиी рд╣ी рдХ्рдпा рд╣ै ? рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рдХे рд╕ाрде рд╕्рд╡рдпं рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдХ्рдпा рдпрд╣ी рдЬ्рдпाрджा рдЕрдЪ्рдЫा рдирд╣ीं рд╣ै? "


- рд╡े рдХрд╣рддे рдеे,"рдЕрддीрдд рдоे рднी рдЖрдд्рдордд्рдпाрдЧ (рд╡िрджेрд╣ рдмрди рдЬाрдиा) рд╣ी рдХрд░्рдо рдХा рд░рд╣рд╕्рдп рдеा, рдЕреЮрд╕ोрд╕ рдпुрдЧों рдпुрдЧों рддрдХ рдРрд╕ा рд╣ी рдЪрд▓рддा рд░рд╣ेрдЧा।" 

"рдЙрдаो, рд╕िंрд╣ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ोрдХрд░ рднी рддुрдорд▓ोрдЧ рдЕрдкрдиे рдХो рднेंрдбो рдХे рд╕рдоाрди рд╕рдордЭ рд░рд╣े рд╣ो, рдЖрдУ, рдЗрд╕ рдн्рд░рдо рдХो рджूрд░ рд╣рдЯा рджो! рддुрдо рддो рдЕрдЬрд░-рдЕрдорд░ рдЖрдд्рдоा рд╣ो, рдоुрдХ्рдд рд╕рдиाрддрди рдФрд░ рдЖрдирди्рджрдордп рд╣ो ! рддुрдо рд▓ोрдЧ рдЬреЬ рдирд╣ीं рд╣ो, рддुрдорд▓ोрдЧ рджेрд╣ рдирд╣ीं рд╣ो, рдЬреЬ рддो рддुрдо्рд╣ाрд░ा рджाрд╕ рд╣ै। рддुрдорд▓ोрдЧ рдЬреЬ рдХे рджाрд╕ рдирд╣ीं рд╣ो। 
 
рдЙрди्рд╣ोрдиे рд╕рдЪ्рдЪा рдЬीрд╡рди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджी рдеी। рд╣ृрджрдп рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХрд░рдиे рдпा рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиे рдФрд░ рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдк्рд░ेрдо рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджी рдеी। рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рд╕ेрд╡ा рдХा рдЖрджрд░्рд╢ рджिрдпा рдеा, рдкौрд░ुрд╖ рдФрд░ рднрдп-рд╢ूрди्рдпрддा рдХा рд╕рди्рджेрд╢ рджिрдпा рдеा। 
 рдЙрдирдХी рджृрд╖्рдЯि рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рднी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ैं, рдордиुрд╖्рдп рднी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै, рдлिрд░ рдпрд╣ рдЬрдЧрдд рднी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ी рд╣ैं। рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдЙрдирдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рд╡िрд╢्рд╡ рдХो рдИрд╢्рд╡рд░рднрдХ्рддि рдоें рдЙрди्рдирдд рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдирд╣ीं рдеा, рдмрд▓्рдХि рдпрдеाрд░्рде рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡ рдХो рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдеा।' рдФрд░ рдЙрдирдХे 'рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рд╡ेрджाрди्рдд' - рдЕрд░्рдеाрдд 'рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдк्рд░рдпोрдЧ-рд╡ाрдж' рдХा рдЖрдзाрд░рднूрдд рддрде्рдп рднी рдпрд╣ी рд╣ै । рдЙрдирдХे рдЖрд╣्рд╡ाрди рдоें рд╣ी рдкुрдиः рдз्рд╡рдиिрдд рд╣ुрдЖ рдеा рдк्рд░ाрдЪीрди рд╡ेрджрдорди्рдд्рд░ - 'рдХृрдг्рд╡рди्рддो рд╡िрд╢्рд╡рдоाрд░्рдпрдо'- рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдХो рдЖрд░्рдп рдЕрд░्рдеाрдд рд╕ंрд╕्рдХृрддिрд╡ाрди рдмрдиा рджो। рдЬो рдЬिрд╕ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╣ै, рдЙрд╕рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрд╕ी рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा рдеा, рддрдеा рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЬीрд╡рди рдХो рдЙрди्рдирдд рдмрдиा рджिрдпा рдеा।

рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдж рдХрд╡ि рдм्рд░ाрдЙрдиिंрдЧ [Robert Browning (1812-1890)] рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдж рдЙрдХ्рддि - рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХी рдордиुрд╖्рдп-рдиिрд░्рдоाрдгрдХाрд░ी рдЗрд╕ी рдкрд░िрдХрд▓्рдкрдиा рдХी рдЭрд▓рдХ рджेрдЦी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै -Progress is The law of life: man is not Man as yet(man with capital M) 

 " Progress, man’s distinctive mark alone,
 
Not God’s, and not the beasts’:

 God is, they are

Man partly is and wholly hopes to be.

****

 " рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рдХी рд╢рдХ्рддि рдоें рд╡िрдХाрд╕ (рд╕рдоाрдзि) рдХी рд╕рдо्рднाрд╡рдиा "  

- рдХेрд╡рд▓ рдордиुрд╖्рдпों рдХी рд╣ै рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд╣рдЪाрди, 
   
  рдпрд╣ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯрддा  рди рддो рдкрд╢ु рдХी, рдФрд░ рди рд╣ी рджेрд╡рддाрдУं рдХी рд╣ै рдиिрд╢ाрди ।   

 рдкूрд░्рдгрдм्рд░рд╣्рдо (рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж) рд░рд╣рддे рд╕рджा рд╕्рд╡-рдорд╣िрдоा рдоें рд╕्рдеिрдд, 
   
рдкрд╢ु-рдк्рд░рдЬाрддिрдпाँ, рдЬो рдеीं рдХрд░्рдордкाрд╢ों рдоें рдмँрдзी, 

рд╡े  рд░рд╣рддी рдЙрдо्рд░рднрд░ рдЙрд╕ी рдоें рдЧ्рд░рдеिрдд। 
    
рдпрдж्рдпрдкि рдордиुрд╖्рдп рд╣ै рдЕрднी рдЕрдкूрд░्рдг, рддрдеाрдкि  -
 
рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдирдХрд░ рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж рдмрди рдЬाрдиे рдХी  рд╕рдо्рднाрд╡рдиा рд╣ै - рдордиुрд╖्рдп рдоाрдд्рд░ рдоें рд╕рди्рдиिрд╣िрдд। 

рдФрд░ рдЬрди्рдо-рдоृрдд्рдпु рд╕े рд╣ोрддा рд╣ुрдЖ,  рд╡рд╣ рдмреЭрддा рдЬाрддा рд╣ै - рдЗрд╕ी рдкूрд░्рдгрдд्рд╡-рдк्рд░ाрдк्рддि  рдХी рдУрд░ ! 

 -рдЕрд░्рдеाрдд 
рдЙрди्рдирддि, рдЖрд░ोрд╣рдг рдпा рд╕ंрд╕ाрд░-рд╕ाрдЧрд░ рд╕े рдкाрд░-рдЧрдорди (crossing) рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рдирд╣ीं рд╣ै, рдкрд╢ुрдУं рдоें рддो рдЗрд╕рдХी рдХ्рд╖рдорддा рднी рдирд╣ीं рд╣ै, рдпрд╣ рдХेрд╡рд▓ рдордиुрд╖्рдпों рдХा рд╣ी рд╡ैрд╢िрд╖्рдЯ्рдп рд╣ै। рдИрд╢्рд╡рд░ рддो рдкूрд░्рдгрддा рдоें рд╣ी рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд░рд╣рддे рд╣ैं, рдЙрдирдХे рдЖрд░ोрд╣рдг (ascension) рдХा рддो рдк्рд░рд╢्рди рд╣ी рдирд╣ीं рдЙрдарддा। рдкрд╢ु рдХी рдк्рд░рдЬाрддिрдпाँ (рдЧाрдп-рднैंрд╕ें,рдЧрдзे рдЖрджि)  рдЪिрд░ рдХाрд▓ рдоें рдЬैрд╕े рдеे, рдЖрдЬ рддрдХ  рд╡ैрд╕ी рд╣ी рд╣ैं। рдХिрди्рддु рдЕрдкूрд░्рдг рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рдордиुрд╖्рдп рдкूрд░्рдгрддा рдоें рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХी рдЖрд╢ा рд▓ेрдХрд░ рдЙрди्рдирддि рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддा рд╣ै।

>>>рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рд▓िрдпे рдзрд░्рдо рдХा рдЕрд░्рде : 

рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдзрд░्рдо рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै - рдордиुрд╖्рдп (рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж) рдмрдирдиे рдХा 'рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рдиा рдФрд░ рдмрди рдЬाрдиा' ~  'being and becoming'- рдЕрд░्рдеाрдд  рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдеी рдмрдирдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП, рдХ्рд░рдорд╢ः рдкрд╢ु (рдШोрд░ рд╕्рд╡ाрд░्рдеी) рд╕े рдордиुрд╖्рдп (рдЕрд░्рдз рд╕्рд╡ाрд░्рдеी) рдоें рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп рд╕े рджेрд╡рдд्рд╡ рдоें рдЙрди्рдирдд рд╣ो рдЬाрдиा ; рдЕрд░्рдеाрдд рдкूрд░्рдг (perfect рдпा 100 %) рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдеी рдордиुрд╖्рдп рдмрди рдЬाрдиा। рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдзрд░्рдо рдХा рдЕрд░्рде рдЬीрд╡рди рднрд░ рдХेрд╡рд▓ рддाрдд्рд╡िрдХ-рдЬ्рдЮाрди рдпा рдзाрд░्рдоिрдХ-рд╕िрдж्рдзाрди्рддों (рд╡िрднिрди्рди рдорддрд╡ाрджों) рдХे рдЙрдкрд░ рд╡िрд╡ेрдЪрдиा рдХрд░рддे рд░рд╣рдиा рд╣ी рдирд╣ीं рдеा । рдоैं рд╕्рд╡рдпं рдХे рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХो рдпрджि рдЬреЬ рдпा рдирд╢्рд╡рд░ рджेрд╣ рдФрд░ рдорди рдирд╣ीं рд╕рдордЭрдХрд░, рдПрдХ рдЕрд╡िрдиाрд╢ी рджेрд╣рд░рд╣िрдд рдЖрдд्рдоा (рд╡िрджेрд╣ -рдЖрдд्рдоा) рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрд░рддा рд╣ूँ, рддो рдЕрдкрдиी рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╕рдд्рддा (3H) рдХो рдЙрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдоें рд░ूрдкाрди्рддрд░िрдд рдХрд░ рд▓ेрдиा ! рдзрд░्рдо рдХा рдЕрд░्рде рдорддрд╡ाрдж, рдпा рддрд░्рдХ-рд╡िрддрд░्рдХ рдирд╣ीं рд╣ै , рддाрдд्рд╡िрдХ рдЬ्рдЮाрди рднी рдирд╣ीं рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ - 'Unselfishness is God' -рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдерддा рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ै ; рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рд╣ी рдиीрддि (рд╢ाрд╕्рдд्рд░-рд╕рдо्рдордд рдХрд░्рдо) рд╣ै; рдФрд░ рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рд╣ी рджुрд░्рдиीрддि (рд╢ाрд╕्рдд्рд░-рдиिрд╖िрдж्рдз рдХрд░्рдо) рд╣ै !" рд╣े рд╢рдХ्рддिрдоाрди, рдЙрдаो рддрдеा рд╕ाрдорд░्рде्рдпрд╢ाрд▓ी рдмрдиो! рдХрд░्рдо, рдиिрд░рди्рддрд░ рдХрд░्рдо; рд╕ंрдШрд░्рд╖ , рдиिрд░рди्рддрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖! рдЕрд▓рдоिрддि। рдкрд╡िрдд्рд░ рдФрд░ рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдеी рдмрдирдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░ो-рд╕ाрд░ा рдзрд░्рдо рдЗрд╕ी рдоें рд╣ै।" 
рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдФрд░ рдиिрд╡ृрдд्рддि рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рд▓िрдП рдХрд░्рдо-рд╡्рдпрд╕्рдд рд░рд╣рдиा рдФрд░ рдХрд░्рдо-рд╡िрдоुрдЦ рд╣ो рдЬाрдиा ' рдХा рдкрд░्рдпाрдпрд╡ाрдЪी рд╢рдм्рдж рдирд╣ीं рдеे। рдЙрдирдХा рдоाрдирдиा рдеा рдХि рдиिрдЬी рд╕्рд╡ाрд░्рде рд╕े рдк्рд░ेрд░िрдд рд╣ोрдХрд░ рдХोрдИ рднी рдХрд░्рдо рдХрд░рдиा рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рд╣ै, рддрдеा рд╕्рд╡ाрд░्рде-рд░рд╣िрдд рд╣ोрдХрд░, рдХेрд╡рд▓ рджूрд╕рд░ों рдХे рдХрд▓्рдпाрдгाрд░्рде рдХрд░्рдо рдХрд░рдиा рд╣ी рдиिрд╡ृрдд्рддि рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЬाрдирддे рдеे рдХि рдЬीрд╡рди рдПрдХ рдиिрд░рди्рддрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХा рдиाрдо рд╣ै। рдХिрд╕ рдЪीрдЬ рдХे рд▓िрдпे рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо? рдпрд╣ рдЬीрд╡рди рдХे рдХрд░्рдордмрди्рдзрди рдХे рдЬंрдЬीрд░ों рдХो рддोреЬ рджेрдиे, рд╕рдорд╕्рдд рдмाрдзाрдУं рдХो рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдХрд░рдиे, рдорди рдФрд░ рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХी рд╕ीрдоा рд╕े рдкрд░े рдЬाрдиे ('рдХ+рдорди рдХी рдЪाрд╣рд░рджीрд╡ाрд░ी рдХो рднी рдЕрддिрдХ्рд░рдо рдХрд░ рдЬाрдиे '), рд╣्рд░рджрдп рдХो рдЕрдирди्рдд рддрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд░ंрддрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рд╣ै ।  рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЬैрд╕े рдмिрдкрд░ीрдд рдзाрд░ा рдХे рддैрд░ाрдХ рдмреЬे рдорд░рдЬीрд╡реЬे рд╣ोрддे рд╣ैं! рд╡े рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि рдПрдХाрдЧ्рд░рддा (рдЪिрдд्рддрд╡ृрдд्рддि рдиिрд░ोрдз рдпा рд╕рдоाрдзि) рдХे рдЕрдн्рдпाрд╕ рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рдмाрдзाрдУं (рдХрд░्рдо-рдмрди्рдзрдиों) рдХी рд▓рд╣рд░ों рдоें рдбूрдмрдиे рд╕े рдбрд░рдХрд░ рдиौрдХा рдкाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддी рдХ्рдпोंрдХि рд╕рдоाрдзि рдоें рдбूрдмрдиे рд╡ाрд▓ा рддो рдЕрдорд░ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। 

[рд╣िрди्рджी рдХे рдХрд╡ि рд╕ोрд╣рдирд▓ाрд▓ рдж्рд╡िрд╡ेрджी рдЕрдкрдиी рдПрдХ рдк्рд░рд╕िрдж्рдж рдФрд░ рдк्рд░ेрд░рдХ рдХрд╡िрддा рдоें рдХрд╣ा рд╣ै -
 
рд▓рд╣рд░ों рд╕े рдбрд░рдХрд░ рдиौрдХा рдкाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддी,
рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХी рдХрднी рд╣ाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддी।

рдирди्рд╣ीं рдЪींрдЯी рдЬрдм рджाрдиा рд▓ेрдХрд░ рдЪрд▓рддी рд╣ै,
рдЪреЭрддी рджीрд╡ाрд░ों рдкрд░ рд╕ौ рд╕ौ рдмाрд░ рдлिрд╕рд▓рддी рд╣ै।

рдорди рдХा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд░рдЧों рдоें рд╕ाрд╣рд╕ рднрд░рддा рд╣ै,
рдЪреЭрдХрд░ рдЧिрд░рдиा, рдЧिрд░рдХрд░ рдЪреЭрдиा рдирд╣ीं рдЕрдЦрд░рддा рд╣ै।

рдЖрдЦिрд░ рдЙрд╕рдХी рдоेрд╣рдирдд рдмेрдХाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддी,
рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХी рдХрднी рд╣ाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддी

рдбुрдмрдХिрдпां рд╕िंрдзु рдоें рдЧोрддाрдЦोрд░ рд▓рдЧाрддे рд╣ैं,
рдЬा рдЬा рдХрд░ рдЧрд╣рд░े рдкाрдиी рдоें рдЦाрд▓ी рд▓ौрдЯ рдЖрддे рд╣ैं।

рдоिрд▓рддे рдиा рдоोрддी рд╕рд╣рдЬ рд╣ी рдЧрд╣рд░े рдкाрдиी рдоें,
рдмреЭрддा рджूрдиा рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдЗрд╕ी рд╣ैрд░ाрдиी рдоें।

рдоुрдЯ्рдаी рдЙрд╕рдХी рдЦाрд▓ी рд╣рд░ рдмाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддी,
рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХी рдХрднी рд╣ाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддी।

рдЕрд╕рдлрд▓рддा рдПрдХ рдЪुрдиौрддी рд╣ै рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ो,
рдХрд╣ां рдХрдоी рд░рд╣ рдЧрдИ рджेрдЦो рдФрд░ рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░ो।

рдЬрдм рддрдХ рд╕рдлрд▓ рди рд╣ो рдиींрдж рдЪैрди рдХी рдд्рдпाрдЧो рддुрдо,
рд╕ंрдШрд░्рд╖ो рдХा рдоैрджाрди рдЫोреЬ рдордд рднाрдЧो рддुрдо।

рдХिрдП рдХुрдЫ рдмिрдиा рдЬрдп рдЬрдпрдХाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддी,
рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХी рдХрднी рд╣ाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддी। ]

>>>рдИрд╢्рд╡рд░ рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп  : рдХिрд╕ी рд╡िрд╢्рд╡рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдиे рдХрд╣ा рдеा- " рдпрджि рднрдЧрд╡ाрди рднी рдХिрд╕ी рдмुрдж्рдзिрдоाрди рдордиुрд╖्рдп рдХे рдЬैрд╕े рд╣ोрддे рддो  рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдЙрдирдХा рджिрдоाрдЧ рдЧрдгिрдд рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЕрдд्рдпрди्рдд рдиिрдкुрдг рд╣ोрддा।" рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рднी рдордиुрд╖्рдп рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рджो рдЧрдгिрддीрдп рдкрд░िрднाрд╖ाрдпें рджी рд╣ैं। рдЗрди рджोрдиों рдкрд░िрднाрд╖ाрдУं рдоें рдЙрдирдХे рд╕рдордЧ्рд░ рджрд░्рд╢рди рдХी рд╕ांрдХेрддिрдХ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд╕ाрде рдЙрд╕рдХे  рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдк्рд░рдпोрдЧ рдПрд╡ं рдЙрдкाрдп рдХे рдмाрд░े рдоें рднी рдЗрд╢ाрд░ा рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рдмाрд░ рдмाрд░ рдХрд╣ा рд╣ै, ' рдпрджि рдХोрдИ рднी рддाрдд्рд╡िрдХ рдЬ्рдЮाрди рдЬрдм рддрдХ рдк्рд░рднाрд╡рдХाрд░ी рдФрд░ рдлрд▓рдк्рд░рд╕ू рдирд╣ीं рд╣ो, рддрдм рддрдХ рдЙрд╕рдХा рдХोрдИ рдоूрд▓्рдп рдирд╣ीं рд╣ै। рд╡े рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдЬ्рдЮाрди рдХी рдмрд╣ुрдд рдмреЬी рдмреЬी рдмाрддें рдХрд░рдиे рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा, рдЙрд╕े рдеोреЬा рд╕ा рднी рдХाрд░्рдп рдоें рдЙрддाрд░ рд▓ेрдиा рдЕрдзिрдХ рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ै।'
 
рдЗрди рджोрдиों рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рдоें рдХрд╣рддे рд╣ैं," рдордиुрд╖्рдп рдПрдХ рдРрд╕ा рдЕрдирди्рдд рд╡ृрдд्рдд рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рдкрд░िрдзि рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рд╣ै, рдХिрди्рддु рдЙрд╕рдХा рдХेंрдж्рд░ рдмिंрджु рдПрдХ рд╕्рдеाрди рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдПрдХ рдРрд╕ा рдЕрдирди्рдд рд╡ृрдд्рдд рд╣ै, рдЬिрд╕рдХी рдкрд░िрдзि рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рд╣ै, рдХिрди्рддु рдЙрд╕рдХा рдХेрди्рдж्рд░ рдмिंрджु рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╕्рдеिрдд рд╣ै।" 

рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдкрд░िрднाрд╖ा рд╕े рдоैрдХ्рд╕рдоूрд▓рд░ рдХे рдЗрд╕ рдХрдерди рдХी рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рд╕िрдж्рдз рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рдХि рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп рдХे рдмीрдЪ рдХा рдЕрди्рддрд░ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдХрдо рд╣ै। рджोрдиों рд╣ी рдЕрдирди्рдд рд╡ृрдд्рдд рд╣ैं, рдЬिрдирдХी рдкрд░िрдзि рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рд╣ै। рджोрдиों рдоें рдЕंрддрд░ рдХेрд╡рд▓ рдЗрддрдиा рд╣ी рд╣ै рдХि рдордиुрд╖्рдп рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХेंрдж्рд░-рдмिंрджु (рдЖрдд्рдоा) рдПрдХ рд╕्рдеाрди рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै,рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдпрд╣ рдХेंрдж्рд░-рдмिंрджु рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╣ै। рдЕрддः рд╣рдо рд╕ाрдзाрд░рдг рдордиुрд╖्рдпों рдХो, рдкрд╢ुрдд्рд╡ рд╕े рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡ рдоें рдФрд░ рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡ рд╕े рдИрд╢्рд╡рд░рдд्рд╡ рддрдХ рдЙрди्рдирдд рд╣ोрдиे рдХी рдпाрдд्рд░ा рдкूрд░ी рдХрд░рдиी рд╣ोрдЧी। 

>>>'рд╣рдоाрд░े рд▓िрдпे рдХрд░рдиीрдп рдХ्рдпा рд╣ै ? : рдИрд╢्рд╡рд░ рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдЗрд╕ рдкрд░िрднाрд╖ा рдкрд░ рдЪिंрддрди-рдордирди рдХрд░рдиे рд╕े, 'рд╣рдоाрд░े рд▓िрдпे рдХрд░рдиीрдп рдХ्рдпा рд╣ै?' рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдоें рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХो рдПрдХ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдиिрд░्рджेрд╢ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рддो рд╣рдоें ~ "рдЕрдкрдиे рд╣्рд░рджрдп рдХी рдХ्рд╖ूрдж्рд░ рд╕ीрдоाрдУं рдХो рддोреЬрдХрд░,[ рдЕрд░्рдеाрдд рдЕрдкрдиे -рдкрд░ाрдпे рдХे рдмोрдз рд╕े рдКрдкрд░ рдЙрдардХрд░, рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдФрд░ рд╕рд╕ुрд░ाрд▓ рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдзों (Father in law, Mother in law, Sister in law ....рдЖрджि рд░िрд╢्рддों) рдХो рдЕрдкрдиा рдоाрдирдиे рд╕े рдКрдкрд░ рдЙрдардХрд░], рдЕрдкрдиी рд╣ृрджрдпрд╡рдд्рддा рдХी рдХ्рд╖ूрдж्рд░ рдкрд░िрдзि рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдХрд░"-- рдордиुрд╖्рдп рдмрди рдЬाрдиा рд╣ोрдЧा ! - рдЕрд░्рдеाрдд рд╡ैрд╕ा рдЕрдирди्рдд рд╡ृрдд्рдд рдмрди рдЬाрдиा рд╣ोрдЧा, рдЬिрд╕рдХी рдкрд░िрдзि рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рд╣ै।  рдордиुрд╖्рдп рдмрдирдиे рдХा ( 'man with capital M ' рдмрди рдЬाрдиे рдХा) рдпрд╣ी рдЕрд░्рде рд╣ै। 

рдРрд╕ा 'рдордиुрд╖्рдп' рдмрдирдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рдЪрд░िрдд्рд░ рдХे рдХिрди рдЧुрдгों рдХो рдЕрд░्рдЬिрдд рдХрд░рдиे рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै ? рд╡े рдЧुрдг рд╣ैं- рдк्рд░ेрдо,рдЖрдд्рдоोрд╕рд░्рдЧ (self-abnegation),рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा,рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕,рдЖрдд्рдорд╢्рд░рдж्рдзा,рд╕рд╣ाрдирднूрддि рдХी рднाрд╡рдиा рдЖрджि (рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХी рд╣िрди्рджी рдкुрд╕्рддिрдХा 'рдЪрд░िрдд्рд░ рдХे 24 рдЧुрдг' рджेрдЦें) рдЧुрдгों рдХो рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиे рд╕े। рдордиुрд╖्рдп рдмрдирдиे рдХे (рд╕рдоाрдзी рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рдХे) рдоाрд░्рдЧ рдоें рдХौрди рдХौрди рд╕े рдЪрд░िрдд्рд░ рдХे 12 рджोрд╖  рдмाрдзрдХ рд╣ैं рдЬिрдирдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा ? рд╡े рджोрд╖ рдЬिрди्рд╣ें рдмाрд╣рд░ рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै-рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा, рдорди рдХी рд╕ंрдХीрд░्рдгрддा, рдШृрдгा, рдИрд░्рд╖्рдпा, рдХ्рд░ोрдз рдЖрджि (рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХी рд╣िрди्рджी рдкुрд╕्рддिрдХा 'рдиेрддि рд╕े рдЗрддि' рджेрдЦें।) рдпрдеाрд░्рде рдордиुрд╖्рдп (рдЪрд░िрдд्рд░рд╡ाрди рдордиुрд╖्рдп) рдмрди рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рдоेрд░े рдорди,рд╡рдЪрди рдФрд░ рдХрд░्рдоों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХेрд╡рд▓ рдХрд▓्рдпाрдг-рдХाрд░ी рднाрд╡ рд╣ी рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рд╣ोंрдЧे। рдоैं рднी рдЕрдиेрдХों рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХрд▓्рдпाрдгрдХाрд░ी рдХрд░्рдоों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдд्рд░िрднुрд╡рди рдХो рдЖрдирди्рджिрдд рдХрд░ूँрдЧा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдоेрд░ा рд╣ृрджрдп рднी рдЕрдирди्рдд рддрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा, рдЬिрд╕рдХी рдкрд░िрдзि рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рд╣ोрдЧी। 
>>> рдЕрдЧрд▓े рдЪрд░рдг рдХी рдпाрдд्рд░ा-  'рдордиुрд╖्рдп' рдмрди рдЬाрдиे рдХी рд╕ाрдзрдиा, рдкूрд░्рдг рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж-рдЕрдЧрд▓े рдЪрд░рдг рдХी рдпाрдд्рд░ा рдоें, рдИрд╢्рд╡рд░ рдмрдирдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдИрд╢्рд╡рд░ (100 % рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдеी, рд╡िрджेрд╣) рдмрди рдЬाрдиा рд╣ोрдЧा। рд╢्рд░рдж्рдзा, рд╡िрд╡ेрдХ-рдк्рд░рдпोрдЧ рдФрд░ рдЖрдд्рдо-рдоूрд▓्рдпांрдХрди рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╕рд░्рд╡рдЧрдд 'рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рд╕рд╣ाрдиुрднूрддि' рдХा рдЕрдиंрдд рд╡ृрдд्рдд рдмрди рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рднी; рдЕрдкрдиे рдХेंрдж्рд░-рдмिंрджु рдХो рдПрдХ рд╣ी рд╕्рдеाрди рдоें, рдордиुрд╖्рдпों рдоें рдЬो рдХ्рд╖ूрдж्рд░ 'рдоैं'-рдкрди рдпा рдЕрд╣ंрдмोрдз рд╣ोрддा рд╣ै,  рдЗрд╕ (M/F) рд╢рд░ीрд░ рдХे рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк рдХे рдкрд░िрдЪрдп рдХो рдоैं  рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХा (рдЖрдд्рдоा рдХा) рдкрд░िрдЪрдп рдЕрдм рдирд╣ीं рдоाрдиूँрдЧा। рдоेрд░े рд╣ृрджрдп-рдХेंрдж्рд░ рд╕े рдиिрд╕ृрдд рд╕рд░्рд╡рдЧ्рд░ाрд╕ी рдк्рд░ेрдо рдХे рдмाреЭ рдХा рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдЗрд╕ рдПрдХ рд╣ी рд╕्рдеाрди (рджेрд╣ рдХे рдиाрдо-рд░ूрдк ) рдоें рдЖрдмрдж्рдз рдХेंрдж्рд░-рдмिंрджु (рдЕрд╣ं) рдХो рдЙрдЦाреЬ рдХрд░ рдмрд╣ा рд▓े рдЬाрдпेрдЧी। рдЬिрддрдиे рд╕ाрд░े рдЕрди्рдп рдордиुрд╖्рдп рд╣ैं, рдордиुрд╖्рдпेрдд्рддрд░ рдк्рд░ाрдгी рд╣ैं, рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рд╕्рдеाрд╡рд░ рдФрд░ рдЬंрдЧрдо рдЬिрддрдиी рднी рд╡рд╕्рддुрдпें рд╣ैं, рд╕рднी рдоेрд░े рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХे рд╕ाрде рдПрдХाрдХाрд░ рд╣ो рдЬाрдпेंрдЧे, рдФрд░ рдЕрдкрдиी рд╣ी рдХेंрдж्рд░-рдмिंрджु (рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдЕрдкрдиी рдЖрдд्рдоा) рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрдиे рд▓рдЧेंрдЧी। рдоैं рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рд╕ाрде рдПрдХрдд्рд╡ рдХी рдЕрдиुрднूрддि рдХрд░ूँрдЧा। рдЗрд╕рдХो рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ (рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж) рдмрди рдЬाрдиा рдХрд╣рддे рд╣ैं। 

рддрдд्рд╡-рдЬ्рдЮाрди рдХी рд╕ाрд░-рдмाрдд рдмрд╕ рдЗрддрдиी рд╣ी рд╣ै, рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЬो рднी рд╡िрд╡ेрдЪрдиाрдпें рдХी рдЬाрддी рд╣ैं,рд╡े рдХेрд╡рд▓ рдЬ्рдЮाрди рдХे рд╕ाрдоाрди्рдп рд╡िрд╡рд░рдг рд╣ैं। рд╣рдордоें рд╕े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЗрд╕ рд╡िрд╡рд░рдг рд╕े рдЕрдкрдиे рд▓िрдпे рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдЬीрд╡рди-рдЧрдардирдХाрд░ी рд╕ंрдХेрддों рдХा рдЪрдпрди рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै, рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХी рдУрд░ рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।
[рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं, " рднाрд░рддीрдп рдХुрд╢рд▓-рдк्рд░рд╢्рди, рдЖрдк рдХैрд╕े рд╣ैं ?.... 'How do you do ?' рдирд╣ीं рд╣ै, рдпрд╣ाँ рдкूрдЫा рдЬाрддा рд╣ै- "рд░ाрдо -рд░ाрдо ! рдирдорд╕्рддे ! рдЖрдк рд╕्рд╡рд╕्рде рддो рд╣ैं?" рдЕрд░्рдеाрдд рдЖрдк рдЕрдкрдиी рдЕрд╡िрдиाрд╢ी рдЖрдд्рдоा (рд░ाрдо) рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ैं ? рдпा рдЕрдкрдиे рдХो рдХेрд╡рд▓ рдирд╢्рд╡рд░ рд╢рд░ीрд░ (рдиाрдо-рд░ूрдк) рдоें рд╣ी рд╕्рдеिрдд рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ? рдЕрдкрдиे 'рд╕्рд╡' рдоें рд╕्рдеिрдд рд╡्рдпрдХ्рддि (рд╕्рд╡рд╕्рде-рд╡्рдпрдХ्рддि) рдХे рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХो рд╣ी 'Self-Confidence ' рдпा рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।" рдЬिрд╕рдоें рдРрд╕ा рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдирд╣ीं рд╣ो рдЙрд╕े рд╣ी рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी 'рдиाрд╕्рддिрдХ ' рдпा рдЕрд╕्рд╡рд╕्рде рдордиुрд╖्рдп рдХрд╣рддे рдеे। ] 

рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХिрд╕ी рдиिрд░्рджिрд╖्рдЯ рдФрд░ рдЕрдкрд░िрд╡рд░्рддрдиीрдп рд░ुреЭिрд╡ाрджी (stereotype) рд╡िрдЪाрд░-рдзाрд░ा, рдорддрд╡ाрдж (dogma), рдзрд░्рдордоाрд░्рдЧ, рдпा рдХिрд╕ी рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкूрдЬा-рдкрдж्рдзрддि рдХे рдк्рд░рд╡рдХ्рддा рдирд╣ीं рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднाрд╡ी рдпुрдЧ рдХे рд▓िрдпे, рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдоाрдирд╡рддा рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдРрд╕ी рд╡िрд╢ाрд▓ рд╕ाрдордЧ्рд░ीрдХ рдпा рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рдпोрдЬрдиा рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд░рдЦ рджी рд╣ै , рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдорд╕्рдд рджेрд╢ों,рд╕рднी рдЬाрддिрдпों, рд╕рдорд╕्рдд рдзрд░्рдоों рдФрд░ рджрд░्рд╢рдиों рдХो рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдЬीрд╡рди рдХी рд╕рдорд╕्рдд рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдПं рдкूрд░्рдг рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ैं। 

рднрд╡िрд╖्рдп рдХी рдоाрдирд╡ рд╕рдн्рдпрддा рдХे рдХрд▓्рдпाрдг рдХे рд▓िрдП, рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдЕрдкрдиे рд╡िрд░ाрдЯ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХे рднीрддрд░ рдЙрдкрд░ी рддौрд░ рд╕े рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╡िрд░ोрдзी рджिрдЦрдиे рд╡ाрд▓े рд╕рдорд╕्рдд рднाрд╡ों рдХे рдмीрдЪ рд╕рдорди्рд╡рдп рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдеा।  
рдЙрдирдХे рдЬीрд╡рди рдФрд░ рд╕ंрджेрд╢ों рдХो рдз्рдпाрди-рдкूрд░्рд╡рдХ рджेрдЦрдиे рд╕े- рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдФрд░ рдЕрд╡िрдиाрд╢ी, рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рддрд░्рдХрд╡ाрдж, рдзрд░्рдо рдФрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрди, рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдХрд░्рдо рдЖрджि рдХे рдмीрдЪ рдЙрдкрд░ी рддौрд░ рдЬो рд╡िрд░ोрдзाрднाрд╕ рджिрдЦाрдИ рджेрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рд╕рдм рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं, рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХे рдЬीрд╡рди рдФрд░ рд╕ंрджेрд╢ों рдХो рджेрдЦрдиे рд╕े , рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ (рд╕ेрдХ्рдпूрд▓рд░-рд▓ौрдХिрдХ) рдФрд░ рдзाрд░्рдоिрдХ (рд╕ैрдХ्рд░ेрдб-рдкाрд░рд▓ौрдХिрдХ), рдЧृрд╣ी рдФрд░ рд╕ंрди्рдпाрд╕ी, рд╡्рдпрдХ्рддि рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ, рд╣्рд░рджрдп рдХी рдЧрд╣рд░ाрдИ рдФрд░ рд╡िрд╕्рддाрд░, рдк्рд░ाрдЪ्рдп рдФрд░ рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп, рднूрдд рдФрд░ рднрд╡िрд╖्рдп, рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рддрд░्рдХ, рдзрд░्рдо рдПрд╡ं рд╡िрдЬ्рдЮाрди, рдЬ्рдЮाрди рддрдеा рдХрд░्рдо рдЖрджि рд╡िрд╖рдпों рдоें рдЙрдкрд░ी рддौрд░ рд╕े рдЬो рд╡िрд░ोрдзिрддा рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддी рд╣ै, рд╡े рд╕рдм - рдХेрд╡рд▓ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ोрддे, рдмрд▓्рдХि  рдЗрди рд╕рдмों рдХे рдмीрдЪ рдПрдХ рдЕрднूрддрдкूрд░्рд╡ рд╕рдорди्рд╡рдп рднी рджिрдЦाрдИ рджेрддा рд╣ै। 
 >>>рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╡िрд░ोрдзी рднाрд╡ों рдХा рд╕рдорди्рд╡рдп 
рдХिрд╕ी рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдХे рд╕рдоाрди [рдЧрдгिрддीрдп рд╕ूрдд्рд░ '3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕' рдХे рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдж्рд╡ाрд░ा рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдпुрд╡ा рдиेрддृрдд्рд╡ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рдеे рдЬो ] рддीрдХ्рд╖्рдг рдоेрдзा рдФрд░ рдмрд▓िрд╖्рда рднुрдЬाрдУं рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рдРрд╕े рд╣ृрджрдп рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рдеे, рдЬो рдлूрд▓ों рд╕े рднी рдЕрдзिрдХ рдХोрдорд▓ рд╣ोрдиे рдХा рд╕ाрде рд╕ाрде рдмрдЬ्рд░ рд╕े рднी рдЕрдзिрдХ рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рд╣ो-

рд╡рдЬ्рд░ाрджрдкि рдХрдаोрд░ाрдгि рдоृрджूрдиि рдХुрд╕ुрдоाрджрдкि ।
рд▓ोрдХोрдд्рддрд░ाрдгां рдЪेрддांрд╕ि рдХो рд╣ि рд╡िрдЬ्рдЮाрддुрдорд░्рд╣рддि ॥ 

(рдмाрд╣рд░ рд╕े рд╡рдЬ्рд░ рдЬैрд╕े рдХрдаोрд░ рджिрдЦрдиे рд╡ाрд▓े рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ों рдХा рдЕंрддःрдХрд░рдг рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдкुрд╖्рдк рдХे рдЬैрд╕ा рдХोрдорд▓ рд╣ोрддा рд╣ै। рдРрд╕े рдкрд░рд╕рдкрд░ рд╡िрд░ोрдзी рднाрд╡ों рдХो рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд▓ोрдХोрдд्рддрд░ (рдм्рд░рд╣्рдо-рд╡िрдж) рдкुрд░ुрд╖рд╢्рд░ेрд╖्рда рдХे рд╣्рд░рджрдп рдХो рдХौрди рд╕рдордЭ рд╕рдХрддा рд╣ै ?)
рдЕрдкрдиा рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдмрдЬ्рд░ рд╕े рднी рдЬ्рдпाрджा рдХрдаोрд░, рдХिрди्рддु рджूрд╕рд░ों рдХे рд▓िрдП рдлूрд▓ рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рднी рдирд░рдо (рдЬो рдЕрдм рднी рдоोрд╣िрдд hypnotized рд╣ैं, рд╕िंрд╣-рд╢ाрд╡рдХ рд╣ोрдХрд░ рднी рдЕрдкрдиे рдХो рднेंреЬ рд╕рдордЭ рд░рд╣े рд╣ैं, рдоोрд╣рдиिрдж्рд░ा рдЧ्рд░рд╕्рдд рд▓ोрдЧो рдХे рд▓िрдпे, рдлूрд▓ рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рднी рдирд░рдо )  - рдРрд╕े рдкрд░рд╕рдкрд░ рд╡िрд░ोрдзी рднाрд╡ों рдХो рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд▓ोрдХोрдд्рддрд░ (рдм्рд░рд╣्рдо-рд╡िрдж) рдкुрд░ुрд╖рд╢्рд░ेрд╖्рда рдХे рд╣्рд░рджрдп рдХो рдХौрди рд╕рдордЭ рд╕рдХрддा рд╣ै ? рд╡े рд╣ी рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी, рдиेрддा, рдкैрдЧрдо्рдмрд░, рд╡рди्рджрдиीрдп рд╣ैं, рд╡े рдорд╣ाрдд्рдоा рд╣ैं, рд╡े рдзрди्рдп рд╣ैं рддрдеा рдЙрдирдХा рдпрд╢ рдЗрд╕ рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд╕्рдеिрд░ рд╣ै рдЬिрди्рд╣ोंрдиे- рдЖрдХाрд╢рджीрдк рдпा  рдк्рд░рдХाрд╢-рд╕्рддрдо्рдн  рдмрдирдХрд░ рд▓ोрдХ рдХो рдЖрд▓ोрдХिрдд рдХिрдпा। рднाрд╡ी рдкीреЭी рдХा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди рдХिрдпा рд╣ै। 
 рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди-рдЧрдарди рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд╡ी рдоाрдирд╡-рд╕рдн्рдпрддा рдХो рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рдоें рдЬुрдЯ рдЬाрдиे рдХे рд▓िрдП  рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдмрд▓िрд╖्рда рдФрд░ рдмुрдж्рдзिрдоाрди рдпुрд╡ाрдУं рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХрд░рддे рд╣ुрдП (рдЯाрд╕्рдХ рд╕ौंрдкрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдеा) - " рддुрдо्рд╣ें рднी рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें ' рдХ्рд╖ाрдд्рд░-рд╡ीрд░्рдп рдФрд░ рдм्рд░рд╣-рддेрдЬ ' рдЗрди рджो рдЖрдкाрдд рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╡िрд░ोрдзी рднाрд╡ों рдХा рд╕рдоाрд╡ेрд╢ рдХрд░рдХे, рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдирдпे рдпुрдЧ (рд╕्рд╡рд░्рдгрдпुрдЧ - рд╕рддрдпुрдЧ) рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд (origination) рдХрд░рдиी рд╣ोрдЧी।  рдпрд╣ी рд╕рди्рджेрд╢ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдоें рднी рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХी рдПрдХ рд╢ाрдЦा рд╣ै рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж, рдЙрд╕рдХे рдПрдХ рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै - 

“рдпрдд्рд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдЪ рдХ्рд╖рдд्рд░िрдпं рдЪ рд╕рдо्рдпрдЮ्рдЪौ рдЪрд░рддः рд╕рд╣।  
рддं рд▓ोрдХं рдкुрдг्рдпं рдк्рд░рдЬ्рдЮेрд╖ं рдпрдд्рд░ рджेрд╡ा рд╕рд╣рдЧ्рдиिрдиा ।। ”

 (SYV 20.25) - 

рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдХрд╣рддे рд╣ैं- рдЬрд╣ाँ рдм्рд░рд╣्рдо рдФрд░ рдХ्рд╖рдд्рд░, рдм्рд░рд╣्рдорддेрдЬ рдФрд░ рдХ्рд╖ाрдд्рд░-рд╡ीрд░्рдп, рдЕрд░्рдеाрдд рд╡िрдж्рд╡рддा рдФрд░ рдкрд░ाрдХ्рд░рдо- рджो рд╡िрдкрд░ीрдд рднाрд╡ों рдХा рд╕рдоुрдЪिрдд рд╕рдорди्рд╡рдп рд░рд╣рддा рд╣ै, рдХेрд╡рд▓ рд╡рд╣ीँ рдкрд░ рдкुрдг्рдпाрдЧ्рдиि рддुрд▓्рдп рддेрдЬ рдФрд░ рдУрдЬ рдХे рд╕ाрде рд╕рдорд╕्рдд рджेрд╡рддा рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं।"

[(рдЗ॒рджं рдоे॒ рдм्рд░рд╣्рдо॑ рдЪ рдХ्рд╖॒рдд्рд░ं рдЪो॒рднे рд╢्рд░िрдп॑рдорд╢्рдиुрддाрдо्। рдордпि॑ рджे॒рд╡ा рдж॑рдзрддु॒ рд╢्рд░िрдп॒рдоुрдд्рдд॑рдоां॒ рддрд╕्рдпै॑ рддे॒ рд╕्рд╡ाрд╣ा॑ ॥резрем॥
рдЬे рдЦाрдиे рдм्рд░рд╣्рдоं = рд╡ेрдж, рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рдЬाрдирдиे рдХा рд╡िрдЬ्рдЮाрди рд░ाрдЬрдпोрдЧ рдХा рдЬ्рдЮाрддा рдкुрд░ुрд╖, рдФрд░ (рдХ्рд╖рдд्рд░рдо्) рдХ्рд╖рдд्рд░ рд░ाрдЬ्рдп рдзрдиुрд░्рд╡ेрдж-рд╡िрдж्рдпा рдоें рдк्рд░рд╡ीрдг рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рдХुрд▓ (рдЙрднे) рджोрдиों (рд╢्рд░िрдпрдо्) рд╣ोрдп, рдХेрд╡рд▓ рд╕ेрдЦाрдиेрдИ рдкुрдг्рдпाрдЧ्рдиि рдУ рд╕рдХрд▓ рджेрд╡рддा рд╡ाрд╕ рдХрд░ेрди।  
рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣рдоें рдЬ्рдЮाрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд▓िрдП 'рдХ्рд╖ाрдд्рд░ рд╡ीрд░्рдп ' рдХिрддрдиा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै।  рдпрджि рдХोрдИ 'рдХ्рд╖ाрдд्рд░ рд╡ीрд░्рдп'  рд╕े рд╕ंрдкрди्рди рд╣ै , рддो  рдЗрд╕рдХा рдорддрд▓рдм рдпрд╣ рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рд╕िрд░्рдл рдЗрд╕рд▓िрдП рдХि рдЙрд╕े рджूрд╕рд░ों рдХो рдЪोрдЯ рдкрд╣ुंрдЪाрдиी рд╣ै рдпा рдиुрдХрд╕ाрди рдкрд╣ुंрдЪाрдиा рд╣ै। рдХ्рд╖ाрдд्рд░ рд╡ीрд░्рдп  рдХी рднाрд╡рдиा рдХा рдЕрд░्рде рд╣िंрд╕ा рдХा рдорд╣िрдоाрдоंрдбрди рдХрд░рдиा рдирд╣ीं рд╣ै; рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд, рдпрд╣ рд╣िंрд╕ा рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдЖ। рдЛрдЧ्рд╡ेрдж рдоें рдЗंрдж्рд░ рдХी рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рдПрдХ рдРрд╕े рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдХी рдЧрдИ рд╣ै рдЬो рдПрдХ рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рдиाрдпрдХ рдХे рд╕рдоाрди рд╕ाрд╣рд╕ рдХे рд╕ाрде рд░рд╣рддा рд╣ै।
"рдирдорд╕्рд╕ेрдиाрдн्рдпः рд╕ेрдиाрдкрддिрдн्рдпрд╢्рдЪ рдирдоो рдирдоः" 
 рд░ुрдж्рд░ рдХो рд╕рдмрд╕े рдорд╣ाрди рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै । рд░ुрдж्рд░ рд╡рд╣ рджेрд╡рддा рд╣ैं рдЬो рдпुрдж्рдз рдХे рд╡िрднिрди्рди рд╣рдеिрдпाрд░ों рдХे рд╕्рд╡ाрдоी рд╣ैं।рдХрд╣рдиे рдХे рдмाрдж, рд░ुрдж्рд░ рдХो 'рд░рдеों рдХो рдЪрд▓ाрдиे рд╡ाрд▓े, рд░рдерд╣ीрди рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╣ाрдеिрдпों рдФрд░ рдШोрдб़ों рдкрд░ рдЪрдв़рдиे рд╡ाрд▓े, рдПрдХ рд╕ाрде рд╕ौ рдзрдиुрд╖ рдЪрд▓ाрдиे рд╡ाрд▓े рдФрд░ рдпुрдж्рдз рд▓рдб़рдиे рд╡ाрд▓े, рддेрдЬी рд╕े рд╡िрдиाрд╢ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े' рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।  рд╕ैंрддाрд▓ीрд╕ рдорд░ुрдд рднी рд░ुрдж्рд░ рд╕े рдЬुрдб़े рд╣ैं рдФрд░ рдЙрдирдоें рдХ्рд╖ाрдд्рд░ рдХी рднाрд╡рдиा рднी рд╕рдоाрди рд╣ै। 
 рд╢рдд्рд░ुрдУं рдХे рд▓िрдП, рдЬो рд░рде рдХो рдмाрдг рдХे рд╕рдоाрди рд╡ेрдЧ рд╕े рдЪрд▓ाрддा рд╣ै - рд╡рд╣ рдорд╣ाрджेрд╡ рд╣ै ! рдЙрдирдХा рд╕рдо्рдоाрди рдРрд╕े рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЬो рдпुрдж्рдз рдХे рд╕рднी рдкрд╣рд▓ुрдУं рд╕े рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рд╡ाрдХिрдл рд╣ै, рдЬो рджुрдиिрдпा рдХो рдЕрдкрдиी рд╕ेрдиा рдХा рд╕ाрд╣рд╕ рджिрдЦाрддा рд╣ै, рдЬो рдЕрдкрдиे рд╡िрд░ोрдзिрдпों рдХो рджेрдЦрддे рд╣ी рдирд╖्рдЯ рдХрд░ рджेрддा рд╣ै, рдФрд░ рдЬो рдЕрдкрдиे рджुрд╢्рдордиों рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै, рднрд▓े рд╣ी рд╡े рджूрд░ рд╣ों।  рдЗрд╕рд╕े рд╣рдоें рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि рд╣рдоाрд░े рдкूрд░्рд╡рдЬों рдиे рдХ्рд╖ाрдд्рд░ рдХो рдХिрддрдиा рдорд╣рдд्рд╡ рджिрдпा рдеा । 
‘рд╢िрд╡рд╕ंрдХрд▓्рдкрд╕ूрдХ्рдд' рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдоंрдд्рд░ рдоें рдорди рдХो рд╕्рдеिрд░ рдиिрд╢्рдЪрдп рд╡ाрд▓ा рд╣ोрдиे рдХी рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХी рдЧрдИ рд╣ै। рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдорди рдПрдХ рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ी рд╢рдХ्рддि рд╣ै। рдпрджि рд╕рдмрдХे рдорди рдоें рдкрд░ोрдкрдХाрд░ рдФрд░ рдХрд▓्рдпाрдг рдХी рднाрд╡рдиा рдЖ рдЬाрдП рддो рд╕рдм рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХрд▓рд╣, рдХрд▓ेрд╢ рд╡ рдж्рд╡ेрд╖ рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрдПं рдФрд░ рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╢ांрддि рдХा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ो рдЬाрдП-” рддрди्рдоे рдордиः рд╢िрд╡рд╕ंрдХрд▓्рдкрдорд╕्рддु “рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдоें рд╡िрд╢्рд╡рдмंрдзुрдд्рд╡ рдХी рднाрд╡рдиा рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЪिрдд्рд░िрдд рдХी рдЧрдИ рд╣ै –‘ рдоिрдд्рд░рд╕्рдпाрд╣ं рдЪрдХ्рд╖ुрд╖ा рд╕рд░्рд╡ाрдгि рднूрддाрдиि рд╕рдоीрдХ्рд╖े' -рдЕрд░्рдеाрдд् рдоिрдд्рд░ рдХी рдЖंрдЦ рд╕े рд╕рдмрдХो рджेрдЦें।]

рд╣рдоाрд░े рд╡ैрджिрдХ рдЛрд╖िрдУं рдиे " рдХ्рд╖ाрдд्рд░-рд╡ीрд░्рдп" (рд╕рдХ्рд░ीрдп рд╕рджाрдЪाрд░ рдХो рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╕ाрд╣рд╕िрдХрддा Dynamic goodness of manliness) рддрдеा "рдм्рд░рд╣्рдо-рддेрдЬ" (рд╕рди्рддрд╕ुрд▓рдн рд╕рд░्рд╡ рдк्рд░ेрдоी рдмुрдж्рдзि-рдпा рд╣ोрд╢ All loving intelligence of saintliness) рдХा рдмрд╣ुрдд рдЧुрдгрдЧाрди рдХिрдпा рд╣ै। рднрд╡िрд╖्рдп рдХे рдЧौрд░рд╡рд╢ाрд▓ी рднाрд░рдд рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рддрднी рд╣ोрдЧा, рдЬрдм рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХे рдпुрд╡ाрдУं рдХे рдЬीрд╡рди рдоें  ' рдХ्рд╖ाрдд्рд░рд╡ीрд░्рдп ' рдФрд░ ' рдм्рд░рд╣्рдорддेрдЬ ' (рдЬोрд╢ рдФрд░ рд╣ोрд╢ ) рд╕ाрдеाрд╕ाрде рдПрд╡ं рдПрдХ рд╕ाрдоाрди рдЖрднा рдмिрдЦेрд░ेंрдЧे।
рдЗрд╕ी рдорд╣ाрди рд╕्рд╡рдк्рди рдХो рдЕрдкрдиे рд╣्рд░рджрдп рдоें рд╕ंрдЬोрдпे рд╣ुрдП рд╣рдоाрд░े рд╡ीрд░ рд╢рд╣ीрджों рдиे рднाрд░рдд-рдоाрддा рдХी рдмрд▓ी рд╡ेрджी рдкрд░ рдЕрдкрдиेрдк्рд░ाрдгों рдХो рди्рдпोрдЫाрд╡рд░ рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рдЖрдЬ рдХा рдпुрд╡ा рд╕рдоुрджाрдп рдЕрдкрдиी рдЪाрд░िрдд्рд░िрдХ-рд╢рдХ्рддि рдХी рд╕ंрдк्рд░рднुрддा рдХा рджुрди्рджुрднीрдиिрдиाрдж рдХрд░ рдЙрдирдХे рд╕्рд╡рдк्рдиों рдХो рд╕ाрдХाрд░ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рднाрд░рдд рдХे рдпुрд╡ाрдУं рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдпрд╣ी рд╕рдмрд╕े рдмреЬी рдЪुрдиौрддी рд╣ै।
рдпрд╣ рдЪुрдиौрддी рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдХрдаिрди рднी рд╣ै,рдХ्рдпोंрдХि рдЪुрдиौрддी рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ा -'рдЬрдп рдпा рдкрд░ाрдЬрдп' рд╣ी рд╣рдоाрд░े рднрд╡िрд╖्рдп рдХा рд╕्рд╡рд░ूрдк рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░ेрдЧा। рдЗрд╕рдХा рд╕ाрд░ा рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ рдпुрд╡ाрдУं рдХे рдХрди्рдзों рдкрд░ рд╣ी рд╣ै। рдЕрдкрдиी рддрдеा рдЕрдкрдиी рдк्рдпाрд░ी рдоाрддृрднूрдоि рдХो рд╕ंрдХрдЯ рдоें рдбाрд▓рдиे рдХा рдЬोрдЦिрдо рдЙрдаा рдХрд░ рд╣ी рд╡े рдЪाрд╣ें рддो,рдЗрд╕ рдЪुрдиौрддी рдХो рдЕрдирджेрдЦा рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдЬो рдпुрд╡ा рд╕рдЪ्рдЪे рд╣ृрджрдп рд╕े рджेрд╢-рдХрд▓्рдпाрдг рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं, рдЙрдирдХो рд╕рдорджрд░्рд╢ी рднी рдЕрд╡рд╢्рдп рд╣ोрдиा рд╣ोрдЧा। рддрднी рд╡े рд▓ोрдЧ рдм्рд░рд╣्рдорддेрдЬ рдХे рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ рд╕рдХेंрдЧे। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╕ाрде рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдЬिрд╕ рд░рдЬोрдЧुрдг рдХी рднी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै, рдЙрд╕ी рдХो рдХ्рд╖ाрдд्рд░рд╡ीрд░्рдп рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдХे рдорд╣рдд्рд╡ рдкрд░ рд╢्рд░ीрдордж्рднрдЧрд╡рдж्рдЧीрддा рдХे рдЕрди्рддिрдо рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै-  

       рдпрдд्рд░ рдпोрдЧेрд╢्рд╡рд░: рдХृрд╖्рдгो рдпрдд्рд░ рдкाрд░्рдеो рдзрдиुрд░्рдзрд░: ।
              рддрдд्рд░ рд╢्рд░ीрд░्рд╡िрдЬрдпो рднूрддिрд░्рдз्рд░ुрд╡ा рдиीрддिрд░्рдорддिрд░्рдордо ।।18/78।
  
-рд╣े рд░ाрдЬрди् ! рдЬрд╣ाँ рдпोрдЧेрд╢्рд╡рд░ (рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी) рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╣ैं рдФрд░ рдЬрд╣ाँ рдзрдиुрд░्рдзाрд░ी рдЕрд░्рдЬुрди рд╣ै рд╡рд╣ीं рдкрд░ рд╢्рд░ी, рд╡िрдЬрдп, рд╡िрднूрддि рдФрд░ рдз्рд░ुрд╡ (рдЕрдЪрд▓) рдиीрддि рд╣ै, рдРрд╕ा рдоेрд░ा рдордд рд╣ै।
рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдпुрд╡ाрдУं рд╕े рднाрд░рдд рдХा рдкुрдирд░्рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдЗрд╕ी рдЪुрдиौрддी- рдм्рд░рд╣्рдорддेрдЬ рдФрд░ рдХ्рд╖ाрдд्рд░рд╡ीрд░्рдп рдоें рд╕ाрдоंрдЬрд╕्рдп рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░ рднाрд░рдд рдХो рд╡िрд╢्рд╡рдЧुрд░ु рдХे рд╕िंрд╣ाрд╕рди рдкрд░ рдЖрд░ूреЭ  рдХрд░рдиे рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдеा ----" рдЙрдкрджेрд╢ рддो рддुрдЭे рдЕрдиेрдХ рджिрдпे; рдХрдо рд╕े рдХрдо рдПрдХ рдЙрдкрджेрд╢ рдХो рднी рддो рдХाрдо рдоें рдкрд░िрдгрдд рдХрд░ рд▓े। рдмреЬा рдХрд▓्рдпाрдг рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा। рджुрдиिрдпा рднी рджेрдЦे рдХि рддेрд░ा рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдкреЭрдиा рддрдеा рдоेрд░ी рдмाрддों рдХो рд╕ुрдирдиा, рд╕ाрд░्рдердХ рд╣ुрдЖ рд╣ै।"

рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдпुрд╡ा рдЖрджрд░्рд╢ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХрд╣рддे рд╣ैं, " рди рд╕ंрдЦ्рдпा-рд╢рдХ्рддि, рди рдзрди, рди рдкाрдг्рдбिрдд्рдп, рди рд╡ाрдХ рдЪाрддुрд░्рдп, рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдкрд╡िрдд्рд░рддा, рд╢ुрдз्рдж рдЬीрд╡рди, рдПрдХ рд╢рдм्рдж рдоें рдЕрдиुрднूрддि, рдЖрдд्рдо-рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХो рд╡िрдЬрдп рдоिрд▓ेрдЧी! рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рджेрд╢ рдоें рд╕िंрд╣ рдЬैрд╕ी рд╢рдХ्рддिрдоाрди рджрд╕-рдмाрд░рд╣ рдЖрдд्рдоाрдПँ рд╣ोрдиे рджो, рдЬिрди्рд╣ोрдиे рдЕрдкрдиे рдмрди्рдзрди (рдХрд░्рдо-рдмंрдзрди) рддोреЬ рдбाрд▓े рд╣ैं, рдЬिрди्рд╣ोрдиे рдЕрдирди्рдд рдХा рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд░ рд▓िрдпा рд╣ै, рдЬिрдирдХा рдЪिрдд्рдд рдм्рд░рд╣्рдордиुрд╕рди्рдзाрди рдоें рд▓ीрди рд╣ै, рдЬो рди рдзрди рдХी рдЪिрди्рддा рдХрд░рддे рд╣ैं, рди рдмрд▓ рдХी, рди рдиाрдо рдХी рдФрд░ рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ी рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рд╣िрд▓ा рдбाрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдкрд░्рдпाрдк्рдд рд╣ोंрдЧे।"

"рдРрд╕े рдХौрди рдХौрди рдпुрд╡ा рд╣ैं, рдЬो  рдЕрдзोрдЧрддि рдХी рдзाрд░ा рдХो рдЙрд▓्рдЯा рдШुрдоा рджेрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े, рдЕрдкрдиे рдиाрдо-рдпрд╢ рдФрд░ рд╕ुрдЦ рднोрдЧрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХो рдд्рдпाрдЧ рдХрд░, рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЗрд╣рд▓ोрдХ рдФрд░ рдкрд░рд▓ोрдХ рдХी рд╕рдорд╕्рдд рдЖрд╢ाрдУं рдХो рднी рдд्рдпाрдЧ рдХрд░,рдФрд░ рднाрд░рдд рдХो рдлिрд░ рд╕े рд╡िрд╢्рд╡-рдЧुрд░ु рдмрдиाрдиे рдХे рдХाрд░्рдп рдоें рдХूрдж рдкреЬрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं? рдмрд╣ुрдд рд╕े рдпुрд╡ा рдХिрд▓े рдХी рджीрд╡ाрд░ों (рдЕрдкрдиे рдорди рдХी рдЪाрд╣ाрд░ рджिрд╡ाрд░ी ) рдХो рд▓ाँрдШ рдХрд░, рдЦрдг्рдбрд╣рд░ों рдХो рдлिрд░ рд╕े рдЙрдаाрдиे рдХे рдХाрд░्рдп рдоें рдХूрдж рдкреЬे рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрд╕ी рдХाрд░्рдп рдоें рдЕрдкрдиा рдЬीрд╡рди рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै। рдХिрди्рддु рдЕрднी рдЙрдирдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╣ै, рд╡ैрд╕े рдпुрд╡ा рд╣рдоें рд╣рдЬाрд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдЪाрд╣िрдП, рдФрд░ рд╡े рдЕрд╡рд╢्рдп рдЖрдпेंрдЧे।"

рдпрджि рдЙрдирдХा рдпрд╣ рдЖрд╣्рд╡ाрди рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рд╣ृрджрдп рддрдХ рдирд╣ीं рдкрд╣ुंрдЪे, рддो рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХो рдорд╣ाрди рдХрд╣рдиा рдФрд░ рдЙрдирдХा рдЬрдп-рдЬрдпрдХाрд░ рдХрд░рдиा рд╡्рдпрд░्рде рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рджрдд्рдд ' рдХ्рд╖ाрдд्рд░-рд╡ीрд░्рдп рдФрд░ рдм्рд░рд╣ (рд╡िрдж)-рддेрдЬ ' рдЗрди рджो рдЖрдкाрдд рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╡िрд░ोрдзी рднाрд╡ों рд╕े рд╕рдоाрд╡ेрд╢िрдд рдЖрджрд░्рд╢ рдХो рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдп рдоें рдмрд╕ा рд▓ेрдиे рдХा рд╕рдордп рдЖ рдЧрдпा рд╣ै। рднाрд░рдд рдХे рд╣рдЬाрд░ों рд╣рдЬाрд░ рдпुрд╡ाрдУं рдХो рдЖрдЧे рдЖрдиा рд╣ोрдЧा, рдЬрдЧрдд рдХो рдпрд╣ рджिрдЦрд▓ाрдиा рд╣ोрдЧा рдХि рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рд╕ंрджेрд╢ों рдХो рд╕ुрдирдиा рд╕ाрд░्рдердХ рд╣ुрдЖ рд╣ै। рднाрд╡ी рдкीреЭिрдпों рдХे рд▓िрдпे рдПрдХ рдирдпा рднाрд░рдд рдЧреЭрдиे рдХा рд╕ंрдХрд▓्рдк рдзाрд░рдг рдХрд░рдХे рд╕рднी рдпुрд╡ाрдУं рдХो рдЬी-рдЬाрди рд╕े рдЬुрдЯ рдЬाрдиा рд╣ोрдЧा !

"рдоुрдЭे рдоुрдХ्рддि рдФрд░ рднрдХ्рддि рдХी рдЪाрд╣ рдирд╣ीं। рд▓ाрдЦों рдирд░рдХों рдоें рдЬाрдиा рдоुрдЭे рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рд╣ै, рдмрд╕рди्рддрд╡рд▓्рд▓ोрдХрд╣िрддं рдЪрд░рди्рддः- рдпрд╣ी рдоेрд░ा рдзрд░्рдо рд╣ै।"  

рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХे рдПрдХ рдЕрди्рдп рдкрдердк्рд░рджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा - рдЖрдЪाрд░्рдп рд╢ंрдХрд░ рдиे рднी рдЬीрд╡рди-рдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी (рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ) рдиेрддा рд╡рд░िрд╖्рда (C-in-C рдмрдирдиे рдФрд░ рдмрдиाрдиे рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХा  рдХा рд╕ूрдд्рд░ рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рд╣ै -

рджुрд░्рдЬрди: рд╕рдЬ्рдЬрдиो рднूрдпाрдд,

рд╕рдЬ्рдЬрди: рд╢ांрддिрдоाрдк्рдиुрдпाрдд्।

рд╢ाрди्рддो рдоुрдЪ्рдпेрдд рдмंрдзेрдо्рдпो,

рдоुрдХ्рдд: рдЪाрди्рдпाрди् рд╡िрдоोрдЪ्рдпेрдд् ॥

рдЕрд░्рде - рджुрд░्рдЬрди рд╕рдЬ्рдЬрди рдмрдиें, рд╕рдЬ्рдЬрди рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ों । рд╢ांрддрдЬрди рдмंрдзрдиों рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ों рдФрд░ рдоुрдХ्рдд рдЕрди्рдп рдЬрдиों рдХो рдоुрдХ्рдд рдХрд░ें।

[ "It means, let the wicked become good. Let the good attain peace. Let those who have attained peace become detached from all bondage. And those who have got detached help others get detached." 
It shows the culture that existed in our country Bharat, where the great people had compassion even for the wicked. The last line рдоुрдХ्рддрд╢्рдЪाрди्рдпाрди् рд╡िрдоोрдЪрдпेрдд् is a wakeup call which means, man forgets that he is the Self that animates the entire universe and continues to live in the delusion that he is the body. So, Wake up and Awaken others!]

рд╡्рдпाрдЦ्рдпा : рдпрд╣ рдЕрдиुрд╖्рдЯुрдк рдЫंрдж рдоें рд▓िрдЦा рдЧрдпा рдПрдХ  рд╕ुрднाрд╖िрдд рд╣ै। рдЕрдиुрд╖्рдЯुрдк् рдЫрди्рдж рдоें рдЪाрд░ рдкाрдж рд╣ोрддे рд╣ैं। рд╣िрди्рджी рдоें рдЬो рд▓ोрдХрдк्рд░िрдпрддा рдФрд░ рд╕рд░рд▓рддा рджोрд╣ा рдХी рд╣ै рд╡рд╣ी рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдоें рдЕрдиुрд╖्рдЯुрдк рдХी рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै - рджुрд░्рдЬрди рд▓ोрдЧ рд╕рдЬ्рдЬрди рдЕрд░्рдеाрдд рдЪрд░िрдд्рд░рд╡ाрди рдордиुрд╖्рдп рдмрдиेंрдЧे, рдЪрд░िрдд्рд░рд╡ाрди рдордиुрд╖्рдп рд╢ाрди्рддि рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोंрдЧे। рд╢ाрди्рдд рд▓ोрдЧ рдмрди्рдзрди рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрдпेंрдЧे, рдоुрдХ्рдд рд▓ोрдЧ рджूрд╕рд░ों рдХो рдмंрдзрди рд╕े рдоुрдХ्рдд рдХрд░ेंрдЧे।

рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░, рдЬैрд╕े рд╣ी рдоैंрдиे рдпрд╣ рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдкूрдЬ्рдп рдирд╡рдиीрджा рдХे рдоुрдЦ рд╕े  рд╕ुрдиी, рдоुрдЭे рдЗрд╕ рдк्рд░ाрд░्рдердиा рд╕े рдк्рд░ेрдо  рд╣ो рдЧрдпा। рдпрд╣ рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рднाрд░рдд рдХी рдЙрд╕ рдк्рд░ाрдЪीрди рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै, рдЬрд╣ां рдЖрдЪाрд░्рдп рд╢ंрдХрд░ рдЬैрд╕े рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХे рдорд╣ाрди рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा рджुрд╖्рдЯों (рдоुрдЭ рдЬैрд╕े рднрдЯрдХे рд╣ुрдП рд▓ोрдЧों ?) рдХे рдк्рд░рддि рднी- рдХрд░ुрдгा рдХा рднाрд╡ рд░рдЦрддे рдеे।

рдЕंрддिрдо рдкंрдХ्рддि рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा - рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдп  "рдоुрдХ्рдд: рдЪाрди्рдпाрди् рд╡िрдоोрдЪ्рдпेрдд्।।" ~ рдПрдХ  рдЬाрдЧрд░рдг-рдЙрдж्рдШोрд╖ ' (wake up call)рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рд╕े рддाрджाрдд्рдо्рдп рдХрд░рдХे, рдпा рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╕िрд░्рдл рдПрдХ M/F рджेрд╣ рд╕рдордЭрдХрд░, рдпрд╣ рднूрд▓ рдЬाрддा рд╣ै рдХि  рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рд╡рд╣ рдЕрд╡िрдиाрд╢ी рдм्рд░рд╣्рдо (рдЖрдд्рдоा,рдИрд╢्рд╡рд░) рд╣ै, рдЬो рдкूрд░े рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдкिрдг्рдб рдХो рднी (рдЕрдкрдиे M/F рджेрд╣ рдХो рднी) рдЬीрд╡рди्рдд рдХрд░рддा рд╣ै।  ( рдЕрд░्рдеाрдд рдЬो рдЕрдкрдиे рд╕्рдеूрд▓ рдЬреЬ рд╢рд░ीрд░ рдФрд░  рд╕ूрдХ्рд╖्рдо-рдорди рдХो 'animate' ~ рдХрд░рддा рд╣ै, рдЪेрддрдирддा рдпा рдЪैрддрди्рдп рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै।)  рд▓ेрдХिрди рдЬрди्рдордЬрди्рдоाрди्рддрд░ों рдХे рдХрд░्рдо-рдмрди्рдзрдиों рдХे рдХाрд░рдг рдпा ' рдЧрд╣рдиा рдХрд░्рдордгो рдЧрддिः ' рд╕े рд╕рдо्рдоोрд╣िрдд рд░рд╣рдиे  рдХे рдХाрд░рдг рдЗрд╕ी  рдн्рд░рдо рдоें  (Hypnotized рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें) рд░рд╣рддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдоाрдд्рд░ рдПрдХ рдирд╢्рд╡рд░ рджेрд╣ рд╣ै ! рдЗрд╕рд▓िрдП ~ рдЙрдд्рддिрд╖्рдардд! рдЬाрдЧ्рд░рдд ! рдоोрд╣рдиिрдж्рд░ा рд╕े рдЙрдаो , рдЬाрдЧो рдФрд░ рджूрд╕рд░ों рдХो рдЬрдЧाрдУ !  "So, Wake up and Awaken others!" _ 

>>>рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рддाрдд्рдкрд░्рдп (real meaning) ........  рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдЗрд╕ рд╕рдордп рд▓ोрдЧ рдЬिрди्рд╣ें  рджुрд░्рдЬрди рд╕рдордЭ рд░рд╣े рд╣ैं, рд╡े рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХी рдЫः рджिрд╡рд╕ीрдп рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рдЧुрд░ुрдЧृрд╣-рд╡ाрд╕ рдпा рдиिрд░्рдЬрди-рд╡ाрд╕ рдиेрддृрдд्рд╡ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдоें [ рдЕрд░्рдеाрдд " C-in-C >>>Dy. C-in-C " Leadership Training Tradition рдоें]  "3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг " рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे рд╕рдЬ्рдЬрди рдмрдиेंрдЧे। рдлिрд░ рдЬो  рд╕рдЬ्рдЬрди  (рдЪрд░िрдд्рд░рд╡ाрди рдордиुрд╖्рдп) рдмрди рдЪुрдХे рд╣ैं рд╡े рдХрд░्рдо-рдмрди्рдзрдиों рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдХрд░ 'рд╢ांрдд рд░рд╕' рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोंрдЧे । "рд╢ांрдд рд░рд╕ " (рдЕрд░्рдеाрдд рд╕рдоाрдзि) рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд 'рд╢ांрддрдЬрди' (рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж - рдЬ्рдЮाрдиी) рдХрд░्рдо-рдмंрдзрдиों рд╕े рдоुрдХ्рдд  (De-Hypnotized) рд╣ो рдЬाрдпेंрдЧे। [ рдЕрд░्рдеाрдд рдЬो рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж рдирд╣ीं рд╣ैं , рдЙрди рдЕрди्рдп рдЬрдиों рдХो 'рдЧрд╣рдиा рдХрд░्рдордгो рдЧрддिः ' рдХो рдирд╣ीं рд╕рдордЭрдиे рд╕े рд╣ी рдХрд░्рдо-рдмрди्рдзрди рд╣ोрддा рд╣ै।  рдФрд░ рдХрд░्рдо-рдмрди्рдзрди рд╕े рд╣ी рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╢рд░ीрд░ рд╕рдордЭрдиे, рдпा M/F рд╕рдордЭрдиे рдХी рдЖрджрдд, рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि, рдн्рд░рдо, рджेрд╣ाрдз्рдпाрд╕ рдпा рд╕рдо्рдоोрд╣рди рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा (Hypnotized рдЕрд╡рд╕्рдеा, рдпा  рд╕िंрд╣ -рд╢ाрд╡рдХ рдХे  рдЦुрдж рдХो рднेंреЬ рд╕рдордЭрдиे рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा) рдкैрджा рд╣ोрддी рд╣ै। рд╢ांрддрдЬрди (рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж рдпा рд╡िрд╕рдо्рдоोрд╣िрдд рдЬ्рдЮाрдиी рдЬрди) рдЙрд╕ рдн्рд░рдо рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рд╕े , рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╕िрд░्рдл  M/F рд╕рдордЭрдиे рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рд╕े рдоुрдХ्рдд рдпा  рд╡िрд╕рдо्рдоोрд╣िрдд  (De-Hypnotized)  рд╣ो рдЬाрдпेंрдЧे। рддрдм рд╡े  рдЗрд╕ рд╕рдо्рдоोрд╣рди (Hypnotized рдЕрд╡рд╕्рдеा) рд╕े рдмрди्рдзे рдЕрди्рдп рдЬрдиों рдХो ( рд╕्рд╡рдпं рдкुрд░ुрд╖-рд╕्рдд्рд░ी рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी M/F рджोрдиों рдХो ) рдоुрдХ्рдд рдХрд░рдиे (De-Hypnotized) рдХी рдпोрдЧ्рдпрддा рдХा рдЪрдкрд░ाрд╕ рдк्рд░ाрдк्рдд рдиेрддा, рдкैрдЧрдо्рдмрд░, (рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी-рд╢िрдХ्рд╖рдХ) рдмрдирдиे рдФрд░ рдмрдиाрдиे рдХी рдкाрдд्рд░рддा рдЕрд░्рдЬिрдд рдХрд░ рд▓ेंрдЧे। ]  

рдЖрдЪाрд░्рдп рд╢ंрдХрд░ рдоूрд░्рдЦ рдордиुрд╖्рдп рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддे рд╣ैं,

рдЗрддः рдХो рди्рд╡рд╕्рддि рдоूрдвाрдд्рдоा рдпрд╕्рддु рд╕्рд╡ाрд░्рдеे рдк्рд░рдоाрдж्рдпрддि ।
 рджुрд░्рд▓рднं рдоाрдиुрд╖ं рджेрд╣ं рдк्рд░ाрдк्рдп рддрдд्рд░ाрдкि рдкौрд░ुрд╖рдо् ॥ рел ॥  

рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдоोрд╣िрдд рд╡्рдпрдХ्рддि рдпा рдоूрд░्рдЦ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХौрди рд╣ोрддा рд╣ै ? рдЬो рдЖрд▓рд╕्рдпрд╡рд╢ рдХрднी-рдХрднी рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдЗрд╕ рджुрд░्рд▓рдн рдоाрдирд╡-рд╢рд░ीрд░ рдХो, рддрдеा рдЙрд╕рдХे рднी рдЙрдкрд░ рд╕ाрд╣рд╕िрдХрддा рдпा рдпौрд╡рди рдХा рддेрдЬ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे рднी, рд╕्рд╡рдпं рдХे  рд╕рд░्рд╡ोрдд्рддрдо рд╣िрдд (рдЪрд░िрдд्рд░рд╡ाрди рдордиुрд╖्рдп рдмрди рдЬाрдиे) рдХी рд╕ाрдзрдиा рдоें рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рдХрд░рддा рд╣ै, рд╡рд╣ी рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдоूрд░्рдЦ рдпा рдоोрд╣िрдд рд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ै !

рджुрд░्рд▓рднं рдд्рд░рдпрдоेрд╡ैрддрдд् рджेрд╡ाрдиुрдЧ्рд░рд╣рд╣ेрддुрдХрдо् । 
рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡ं рдоुрдоुрдХ्рд╖ुрдд्рд╡ं рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ рд╕ंрд╢्рд░рдпः ॥

[рджुрд░्рд▓рднं= рдмрд╣ुрдд рдХрдаिрдиाрдИ рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े, рдд्рд░рдпрдо् = рддीрди, рдПрд╡= рдХेрд╡рд▓,  рдПрддрдж् =рдЗрди, рджेрд╡ाрдиुрдЧ्рд░рд╣рд╣ेрддुрдХрдо् рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдЕрд╣ैрддुрдХी рдХृрдкा рд╕े рд╣ी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं, рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡ं= рдоाрдирд╡-рд╢рд░ीрд░, рдоुрдоुрдХ्рд╖ुрдд्рд╡ं= рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрдиे рдХी рддीрд╡्рд░ рд╡्рдпाрдХुрд▓рддा, рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖рд╕ंрд╢्рд░рдпः = рдорд╣ाрди (рдЬो рднрд╡-рд╕ाрдЧрд░ рд╕े рдкाрд░ рдХрд░рдХे рджूрд╕рд░ों рдХो рднी рдкाрд░ рдХрд░ाрдиे рдХा рд╕ाрдорд░्рде्рдп рд░рдЦрддे рд╣ों) рд▓ोрдЧों рдХे рд╕ाрде рд╕ीрдзा рд╕ंрдкрд░्рдХ।
рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡ं рдоुрдоुрдХ्рд╖ुрдд्рд╡ं рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖рд╕ंрд╢्рд░рдпः (рдЗрддि) рдПрддрдд् рдд्рд░рдпं рджुрд░्рд▓рднं рджेрд╡ाрдиुрдЧ्рд░рд╣рд╣ेрддुрдХрдо् рдПрд╡ ।  рднрдЧрд╡рдд्рдХृрдкा рд╣ी рдЬिрдирдХी рдк्рд░ाрдк्рддिрдХा рдХाрд░рдг рд╣ै рд╡े рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡, рдоुрдоुрдХ्рд╖ुрдд्рд╡ (рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдиेрдХी рдЗрдЪ्рдЫा) рдФрд░ рдорд╣ाрди् рдкुрд░ुрд╖ों рдХा рд╕ंрдЧ (рд╕рдж्рдЧुрд░ु) - рдпे рддीрдиों рд╣ी рджुрд░्рд▓рдн рд╣ैं। рднрдЧрд╡рди्рдд рджुрд░्рд▓рдн рдирд╣ीं рд╣ै, рд╕рдЪ्рдЪे рд╕рди्рдд (рд╡рд╕рди्рдд рдЛрддू рдХी рддрд░рд╣ рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде рдкрд░ोрдкрдХाрд░ी ) рдХा рдоिрд▓рдиा рджुрд░्рд▓рдн рд╣ै।
рд▓рдм्рдз्рд╡ा рдХрдерд╢्рдЪिрди्рдирд░рдЬрди्рдо рджुрд░्рд▓рднं
рддрдд्рд░ाрдкि рдкुंрд╕्рдд्рд╡ं рд╢्рд░ुрддिрдкाрд░рджрд░्рд╢рдирдо्।
рдпः рд╕्рд╡ाрдд्рдордоुрдХ्рддौ рди рдпрддेрдд рдоूрдв़рдзीः
рд╕ рд╣्рдпाрдд्рдорд╣ा рд╕्рд╡ं рд╡िрдиिрд╣рди्рдд्рдпрд╕рдж्рдЧ्рд░рд╣ाрдд्।। 4 ।।

рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЗрд╕ рджुрд░्рд▓рдн рдордиुрд╖्рдпрдЬрди्рдо рдХो рдкाрдХрд░ рдФрд░ рдЙрд╕рдоें рднी, рдЬिрд╕рдоें рд╢्рд░ुрддिрдХे рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХा рдЬ्рдЮाрди рд╣ोрддा рд╣ै рдРрд╕ा рдкुрд░ुрд╖рдд्рд╡ рдкाрдХрд░ рдЬो рдоूрдв़рдмुрдж्рдзि рдЕрдкрдиे рдЖрдд्рдоाрдХी рдоुрдХ्рддि рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░рдпрдд्рди рдирд╣ीं рдХрд░рддा, рд╡рд╣ рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рдЖрдд्рдордШाрддी рд╣ै; рд╡рд╣ рдЕрд╕рдд् рдоें рдЖрд╕्рдеा рд░рдЦрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЕрдкрдиे рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░рддा рд╣ै।
'рдЪрд░िрдд्рд░рд╡ाрди (рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж) рдордиुрд╖्рдп ' рдмрди рдЬाрдиे рдХे рдПрдХ рдиिрд░рди्рддрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХा рдиाрдо рд╣ै-рдЬीрд╡рди  

============
>>>рдХ्рд╖рдд्рд░िрдпों рдХा рд╡ेрдж рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж : рдЖрдЪाрд░्рдп рд╕ाрдпрдг рдиे рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХा рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рдмрддाрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рд╣ै рдХि рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рднिрдд्рддि (рджीрд╡ाрд░) рд╣ै рдФрд░ рдЕрди्рдп рдЛрдЧ्рд╡ेрдж рдПрд╡ं рд╕ाрдорд╡ेрдж рдЪिрдд्рд░ рд╣ै । рдЗрд╕рд▓िрдП рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рд╕рдмрд╕े рдоुрдЦ्рдп рд╣ै । рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХ्рд╖ाрдд्рд░рдзрд░्рдо рдФрд░ рдХрд░्рдордарддा рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрддा рд╣ै,рдЕрддः рд╡рд╣ рдХ्рд╖рдд्рд░िрдпों рдХा рд╡ेрдж рд╣ै। "рдпрдЬुрд░्рд╡ेрджं рдХ्рд╖рдд्рд░िрдпрд╕्рдпाрд╣ुрд░्рдпोрдиिрдо् ।" (рддैрдд्рддिрд░ीрдп-рдм्рд░ाрд╣्рдордг--3.12.9.2) рдЗрд╕ рд╡ेрдж рдоें рдЕрдзिрдХांрд╢рддः рдпрдЬ्рдЮों рдФрд░ рд╣рд╡рдиों рдХे рдиिрдпрдо рдФрд░ рд╡िрдзाрди рд╣ैं, рдЕрддःрдпрд╣ рдЧ्рд░рди्рде рдХрд░्рдордХाрдг्рдб рдк्рд░рдзाрди рд╣ै।

рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХ्рд╖ाрдд्рд░ , рд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╢рдд्рд░ुрдУं рдХे рдиाрд╢ рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै । рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рд╕े рдЬुрдб़ा рдЙрдкрд╡ेрдж рдЕрд░्рдерд╡ेрдж (рдпा рдзрдиुрд░्рд╡ेрдж) рд╣ै। рдорд╣िрджाрд╕ рдкंрдбिрддा рд╕्рдкрд╖्рдЯीрдХрд░рдг рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддे рд╣ैं "рдзрдиुрд░्рд╡ेрджो рдпुрдж्рдзрд╢ाрд╕्рдд्рд░рдо्"। 
рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ोрдд्рдеाрди рд╣ेрддु рдк्рд░ाрд░्рдердиा:  (рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж реиреи, рдорди्рдд्рд░ реиреи) 

рдУрейрдо् рдЖ рдм्рд░рд╣्рдорди् рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдм्рд░рд╣्рдорд╡рд░्рдЪрд╕ी рдЬाрдпрддाрдоाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░े,
 рд░ाрдЬрди्рдпः рд╢ूрд░рд╜рдЗрд╖рд╡्рдпोрд╜рддिрд╡्рдпाрдзी рдорд╣ाрд░рдеो рдЬाрдпрддां, 

рджोрдЧ्рдз्рд░ी рдзेрдиुрд░्рд╡ोрдв़ाрд╜рдирдб्рд╡ाрдиाрд╢ुः рд╕рдк्рддिः рдкुрд░рди्рдзिрд░्рдпोрд╖ा
 рдЬिрд╖्рдгू рд░рдеेрд╖्рдаाः рд╕рднेрдпो рдпुрд╡ाрд╕्рдп рдпрдЬрдоाрдирд╕्рдп рд╡ीрд░ो 

рдЬाрдпрддां рдиिрдХाрдоे-рдиिрдХाрдоे рдиः рдкрд░्рдЬрди्рдпो рд╡рд░्рд╖рддु 
рдлрд▓рд╡рдд्рдпो рдирд╜рдУрд╖рдзрдпः рдкрдЪ्рдпрди्рддां рдпोрдЧрдХ्рд╖ेрдоो рдиः рдХрд▓्рдкрддाрдо् ॥

 рдм्рд░рд╣्рдорди् ! рд╕्рд╡рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдоें рд╣ों, рдж्рд╡िрдЬ рдм्рд░рд╣्рдо рддेрдЬрдзाрд░ी । рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рдорд╣ाрд░рдеी рд╣ों, рдЕрд░िрджрд▓ рд╡िрдиाрд╢рдХाрд░ी ॥ рд╣ोрд╡ें рджुрдзाрд░ू рдЧौрдПँ, рдкрд╢ु рдЕрд╢्рд╡ рдЖрд╢ुрд╡ाрд╣ी । рдЖрдзाрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рд╣ों, рдиाрд░ी рд╕ुрднрдЧ рд╕рджा рд╣ी ॥ рдмрд▓рд╡ाрди рд╕рдн्рдп рдпोрдж्рдзा, рдпрдЬрдоाрди рдкुрдд्рд░ рд╣ोрд╡ें । рдЗрдЪ्рдЫाрдиुрд╕ाрд░ рд╡рд░्рд╖ें, рдкрд░्рдЬрди्рдп рддाрдк рдзोрд╡ें ॥ рдлрд▓-рдлूрд▓ рд╕े рд▓рджी рд╣ों, рдФрд╖рдз рдЕрдоोрдШ рд╕ाрд░ी। рд╣ों рдпोрдЧ-рдХ्рд╖ेрдордХाрд░ी, рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा рд╣рдоाрд░ी ॥
рд╢ुрдХ्рд▓рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдЖрджिрдд्рдп рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд рд╣ै рдФрд░ рдХृрд╖्рдгрдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдм्рд░рд╣्рдо-рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд рд╣ै ।рдпाрдЬ्рдЮрд╡рд▓्рдХ्рдп рдиे рдордз्рдпाрд╣्рди рдХे рдЖрджिрдд्рдп (рд╕ूрд░्рдп) рд╕े рдЗрд╕ рд╡ेрдж рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рдеा, рдЕрддः рдЗрд╕े рдоाрдз्рдпрди्рджिрди-рд╕ंрд╣िрддा рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं। 
рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХे рдХрдИ рдЕрдз्рдпाрдпों рдоें "рдоेрдз" рд╡ाрд▓े рдпрдЬ्рдЮ рд╣ैं ।рдпрдеा--рдЕрд╢्рд╡рдоेрдз--(22.29), рдкुрд░ुрд╖рдоेрдз рдпा рдирд░рдоेрдз (30.31), рд╕рд░्рд╡рдоेрдз (32.33), рдкिрддृрдоेрдз (35.29) । рдХрддिрдкрдп  рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдд्рдп рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдХो рдн्рд░ाрди्рддि рд╣ै рдХि "рдоेрдз" рд╢рдм्рдж рдХेрд╡рд▓ рдмрд▓ि рдпा рд╡рдз рдХा рд╡ाрдЪрдХ рд╣ै । рдпрд╣ рд╢рдм्рдж рдоेрдзृ рд╕ंрдЧрдоे рдЪ рдзाрддु рд╕े рдмрдиा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै---рд╕ंрдЧрдо (рдЧुрдгों рд╕े рдпुрдХ्рдд рд╣ोрдиा), рдоेрдзा (рдЬ्рдЮाрдирд╡ृрдж्рдзि) рдФрд░ рд╣िंрд╕ा । рдЕрддः рдХेрд╡рд▓ рд╣िंрд╕ा рдЕрд░्рде рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдмрд▓ि рджेрдиा рдЕрд░्рде рдХрд░рдиा рдЕрдЬ्рдЮाрдирддा рд╣ै ।рдХाрд▓िрджाрд╕ рдиे рднी рдоेрдз рд╢рдм्рдж рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рд╣ै----"рдк्рд░рдЬाрдпै рдЧृрд╣рдоेрдзिрдиाрдо्" (рд░рдШुрд╡ंрд╢) рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕рди्рддाрди рдХे рд▓िрдП рдЧृрд╣рдоेрдзी (рдЧृрд╣рд╕्рдеी) рд╣ोрдиा । рдЧृрд╣рдоेрдз рдХा рдЕрд░्рде рдШрд░ рдХो рдмрд▓ि рджेрдиा рдЕрд░्рде рдирд╣ीं рд╣ैं । 
рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдЧ्рд░рди्рдеों рдХो рджेрдЦрдиे рд╕े рдЬ्рдЮाрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдоेрдз рд╢рдм्рдж рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЙрди्рдирддि, рдк्рд░рдЧрддि, рддेрдЬрд╕्рд╡िрддा рдЖрджि рдХे рд▓िрдП рд╣ोрддा рдеा । рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдоें рдоेрдз рд╢рдм्рдж рдХा рдЕрд░्рде рдШी, рдЕрди्рди рдФрд░ рднोрдЬ्рдп рдкрджाрд░्рде рддрдеा рдкौрд╖्рдЯिрдХ рдкрджाрд░्рде рдмрддाрдП рдЧрдП рд╣ैं। рдЕрддः рдЬौ, рдЪाрд╡рд▓ рдФрд░ рдкुрд░ोрдбाрд╢ рдХो рдоेрдз рдмрддाрдпा рд╣ै ।
рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдоें рдЕрд╢्рд╡рдоेрдз рдЖрджि рд╢рдм्рдж рд░ाрд╖्рдЯ्рд░िрдп рдЙрди्рдирддि рдФрд░ рдк्рд░рдЧрддि рдХे рд▓िрдП рд╣ै ।рдпрдеा рдкिрддृрдоेрдз рдпा рдкिрддृрдпрдЬ्рдЮ рдХा рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╣ै---рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рд╕ेрд╡ा-рд╢ुрд╢्рд░ूрд╖ा рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЕрди्рдиाрджि рд╕े рддृрдк्рдд рд░рдЦрдиा । рдоेрдз рд╢рдм्рдж рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╢्рд░ीрд╡ृрдж्рдзि, рд╕рдоृрдж्рдзि, рдЙрди्рдирддि рдЖрджि рдХे рд▓िрдП рд╣ोрддा рдеा ।
рдЧोрдоेрдз рднी рдЧो рд╡ंрд╢ рдХे рдЙрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рдЧोрд╕ेрд╡ा рдФрд░ рдЙрд╕ рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै। рд╢рддрдкрде рдФрд░ рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЖрджि рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдЧ्рд░рди्рдеों рдоें рдЕрд╢्рд╡рдоेрдз рдХी рдЕрдиेрдХ рдкाрд░िрднाрд╖िрдХ рд╡्рдпाрдЦाрдпाрдПँ рдХी рдЧрдИ рд╣ैं ।рдЗрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЕрд╢्рд╡рдоेрдз рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै--рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рд╢्рд░ीрд╡ृрдж्рдзि , рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХो рдзрди-рдзाрди्рдп рд╕े рд╕рдоृрдж्рдз рдХрд░рдиा, рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХो рддेрдЬрд╕्рд╡ी рдКрд░्рдЬрд╕्рд╡ी рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдорд╡рд░्рдЪрд╕्рд╡ी рдмрдиाрдиा ।
рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдкुрд░ुрд╖рдоेрдз (рдирд░рдоेрдз) рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै--- рджेрд╢ рдХे рдкुрд░ुрд╖ рд╢рдХ्рддि рд╕ेрдиा рд╢рдХ्рддि рдХी рд╕рд░्рд╡ाрдЧीрдг рдЙрди्рдирддि ।рд╕рд░्рд╡рдоेрдз рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै---рдк्рд░рдЬाрдоाрдд्рд░ рдХी рд╕рд░्рд╡рддोрдоुрдЦी рдЙрди्рдирддि । рдЕрдд рдПрд╡ рдЧोрдкрде рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдоें рдХрд╣ा рд╣ै рдХि рд╕рд░्рд╡рдоेрдз рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕рд░्рд╡рдЬрди рд╕рдоुрди्рдирддि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд░ाрдЬा рд╕рд░्рд╡рд░ाрдЯ् (рд╕рдмрдХा рдЕрдзिрдкрддि) рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै ।










рдм्рд░рд╣्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рд╡ेрджрдм्рд░рд╣्рдо рд╕рдд्, рдЪिрдд् рд╡ рдЖрдирди्рджрд░ूрдк рд╣ोрддा рд╣ै। ‘рд╕рдд्’ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै–рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рджा рд╡рд░्рддрдоाрди рд░рд╣рддा рд╣ै, рдЗрд╕рдХा рдХрднी рд╡िрдиाрд╢ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। ‘рдЖрдирди्рдж’ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै–рдЬो рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╕ुрдЦ-рджुрдЦ рд╕े рдКрдкрд░ рдЙрдаा рд╣ो, рд╡ ‘рдЪिрдд्’ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдЬ्рдЮाрди। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рдЬैрд╕े рдиिрдд्рдп рд╕рдд्рддाрд╕्рд╡рд░ूрдк рд╡ рдЖрдирди्рджрд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै рд╡ैрд╕े рд╣ी рдЙрд╕рдХा рдЬ्рдЮाрди (рд╡ेрдж) рднी рдиिрдд्рдп рд╣ैं।


"рдЧрд╣рдиा рдХрд░्рдордгो рдЧрддिः ~ рдзрд░्рдо рдХी рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдЧрддि рд╣ै ।"

 ['рдЬрд░ा рд╕ी рдХाрдордиा рд░рд╣рдиे рдкрд░ рднी рдХोрдИ рдИрд╢्рд╡рд░ (рд╕рдоाрдзि) рдХो рдкा рдирд╣ीं рд╕рдХрддा।'

 - рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг ] 

 рдЗрд╕рдХो рд╕рдордЭрдиे рдХे рд▓िрдП рдиिрд░्рдЬрдирд╡ाрд╕ рдХी рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдпрддा

рдХрд░्рдо рдХ्рдпा рд╣ै ?  рд╢ाрдм्рджिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдХрд░्рдо рд╢рдм्рдж рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдХृ рдзाрддु рд╕े рд╣ुрдИ рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै; рдХ्рд░िрдпा рдХрд░рдиा। рд╡्рдпрдХ्рддि рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрд░्рдеाрдд् рдЙрд╕рдХे рд╢рд░ीрд░, рдорди, рд╡ाрдгी рдж्рд╡ाрд░ा рдХी рдЧрдИ рдХोрдИ рднी рдХ्рд░िрдпा-рдЪрд▓рдиा, рдЦाрдиा-рдкीрдиा, рд╕ोрдиा, рдЙрдардиा, рдмैрдардиा, рд▓िрдЦрдиा, рдЦेрдд рдЬोрддрдиा, рдмोрдЭा рдвोрдиा, рд╕ोрдЪрдиा, рд╡िрдЪाрд░рдиा рд╡ рдЗрдЪ्рдЫा рдХрд░рдиा, рдмोрд▓рдиा, рдкрдв़рдиा рдЗрдд्рдпाрджि рдХрд░्рдо рд╣ै।  рдХिрди्рддु рдзрд░्рдо-рдЧंрд░्рдеों рдоे рдХрд░्рдо рд╢рдм्рдж рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдорди, рд╡ाрдгी рдФрд░ рд╢рд░ीрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд▓ौрдХिрдХ рд╡ рдкाрд░рд▓ौрдХिрдХ рджाрдпिрдд्рд╡ों рдХे рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рд╣ेрддु рдХिрдпे рдЧрдпे рдХाрд░्рдпों рд╕े рд╣ै।

 рдХрд░्рдо рдЕрдХрд░्рдо рд╕े (рдЕрд░्рдеाрдд् рдиिрд╖िрдж्рдз рдХрд░्рдо) рд╕े рднिрди्рди рд╣ैрдХрд░्рдо рдХा рд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рдЕрд░्рде рдЕрд╣ंрдХाрд░ рд░рд╣िрдд рдХрд░्рдо рд╕े рд╣ै ( рдЧीрддा 4-17)।
рдХрд░्рдордгो рд╣्рдпрдкि рдмोрдж्рдзрд╡्рдпं рдмोрдж्рдзрд╡्рдпं рдЪ рд╡िрдХрд░्рдордгः।
рдЕрдХрд░्рдордгрд╢्рдЪ рдмोрдж्рдзрд╡्рдпं рдЧрд╣рдиा рдХрд░्рдордгो рдЧрддिः।।4.17।।

 -- рдХрд░्рдо рдХा (рд╕्рд╡рд░ूрдк) рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣िрдпे рдФрд░ рд╡िрдХрд░्рдо рдХा (рд╕्рд╡рд░ूрдк) рднी рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣िрдпे; (рдмोрдж्рдзрд╡्рдпрдо्) рддрдеा рдЕрдХрд░्рдо рдХा рднी (рд╕्рд╡рд░ूрдк) рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣िрдпे (рдХ्рдпोंрдХि) рдХрд░्рдо рдХी рдЧрддि рдЧрд╣рди рд╣ै।।

рд╣े рдЕрд░्рдЬुрди ! рддुрдЭे рдпрд╣ рдирд╣ीं рд╕рдордЭрдиा рдЪाрд╣िрдпे рдХि рдХेрд╡рд▓ рджेрд╣ाрджि рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХा рдиाрдо рдХрд░्рдо рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕े рди рдХрд░рдХे рдЪुрдкрдЪाрдк рдмैрда рд░рд╣рдиेрдХा рдиाрдо рдЕрдХрд░्рдо рд╣ै। рдЙрд╕рдоें рдЬाрдирдиे рдХी рдмाрдд рд╣ी рдХ्рдпा рд╣ै ? рдпрд╣ рддो рд▓ोрдХ рдоें рдк्рд░рд╕िрдж्рдз  рд╣ै рд╣ी। рдХ्рдпों ( рдРрд╕ा рдирд╣ीं рд╕рдордЭрдиा рдЪाрд╣िрдпे ) рдЗрд╕ рдкрд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХрд░्рдо рдЕрд░्рдеाрдд рд╢ाрд╕्рдд्рд░рд╡िрд╣िрдд рдХ्рд░िрдпा рдХा рднी ( рд░рд╣рд╕्рдп ) рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣िрдпे рд╡िрдХрд░्рдо рдЕрд░्рдеाрдд рд╢ाрд╕्рдд्рд░рд╡рд░्рдЬिрдд рдХрд░्рдо рдХा рднी ( рд░рд╣рд╕्рдп ) рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣िрдпे।  рдФрд░ рдЕрдХрд░्рдо рдХा рдЕрд░्рдеाрдд् рдЪुрдкрдЪाрдк рдмैрда рд░рд╣рдиे рдХा рднी ( рд░рд╣рд╕्рдп ) рд╕рдордЭрдиा рдЪाрд╣िрдпे। рдХ्рдпोंрдХि рдХрд░्рдоों рдХी рдЕрд░्рдеाрдд् рдХрд░्рдо, рдЕрдХрд░्рдо рдФрд░ рд╡िрдХрд░्рдо рдХी рдЧрддि рдЙрдирдХा рдпрдеाрд░्рде рд╕्рд╡рд░ूрдк рддрдд्рдд्рд╡ рдмрдб़ा рдЧрд╣рди рд╣ै рд╕рдордЭрдиे рдоें рдмрдб़ा рд╣ी рдХрдаिрди рд╣ै। рдХрд░्рдо рдРрд╕े рдХрд░ें рдХि рдХрд░्рдо рд╡िрдХрд░्рдо рди рдмрдиें, рджूрд╖िрдд рдпा рдмंрдзрдирдХाрд░рдХ рди рдмрдиें, рд╡рд░рди् рдЕрдХрд░्рдо рдоें рдмрджрд▓ рдЬाрдпें, рдХрд░्рддा рдЕрдХрд░्рддा рд╣ो рдЬाрдп рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдкрд░рдоाрдд्рдо-рдкрдж рдХो рдкा рд▓ें। 

["рдзрд░्рдо (рдХрд░्рддрд╡्рдп рдХрд░्рдо) рдХी рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдЧрддि рд╣ै । рдЬрд░ा рд╕ी рдХाрдордиा рд░рд╣рдиे рдкрд░ рднी рдХोрдИ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рдкा рдирд╣ीं рд╕рдХрддा। рд╕ुрдИ рдХे рднीрддрд░ рдпрджि рд╕ूрдд рдХो рдбाрд▓рдиा рд╣ै, рдФрд░ рдЬрд░ा рд╕ा рд░ोрд╡ाँ рднी рдмाрд╣рд░ рд░рд╣ рдЧрдпा рддो рдлिрд░ рд╕ूрдд рд╕ुрдИ рдХे рдЫेрдж рдХे рднीрддрд░ рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддा । "рдХृрд╖्рдг рдиे рдЕрд░्рдЬुрди рд╕े рдХрд╣ा рдеा, рднाрдИ, рдоुрдЭे рдЕрдЧрд░ рдкाрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ो, рддो рд╕рдордЭ рд▓ो рдХि рдЖрда рд╕िрдж्рдзिрдпों рдоें рдПрдХ рднी рд╕िрдж्рдзि  рдХे рд░рд╣рддे рдоैं рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा । " ~ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг।
 
рдЬीрд╡рди рдХ्рд░िрдпाрд╢ीрд▓ рд╣ै। рдХ्рд░िрдпा рд╣ी рдЬीрд╡рди рд╣ै। рдиिрд╖्рдХ्рд░िрдпрддा рд╕े рдЙрди्рдирддि рдФрд░ рдЕрдзोрдЧрддि рджोрдиों рд╣ी рд╕рдо्рднрд╡ рдирд╣ीं। рдХрд░्рдо рдХे рдХ्рд╖рдг рдордиुрд╖्рдп рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдиिрд░्рдоाрдг рдЗрд╕ рдмाрдд рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рд╣рдо рдХौрди рд╕े рдХрд░्рдоों рдХो рдЕрдкрдиे рд╣ाрдеों рдоें рд▓ेрдХрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं।  рдк्рд░ाрдЪीрди рдЛрд╖िрдпों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХрд░्рдо рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрддे рд╣ैं рдиिрд░्рдоाрдгрдХाрд░ी (рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рд╕рдо्рдордд рдХрд░्рддрд╡्рдп) рдФрд░ рд╡िрдиाрд╢рдХाрд░ी (рд╢ाрд╕्рдд्рд░ -рдиिрд╖िрдж्рдз рдХрд░्рдо)। рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рдХे 'рдХрд░्рдо' рд╢рдм्рдж рдоें - рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рджेрд╢िрдд рдордиुрд╖्рдп-рдиिрд░्рдоाрдг (рдЕрд░्рдеाрдд 3H рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें) рд╕ाрдзрдХ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рд░ूрдкी рдиिрд░्рдоाрдгрдХाрд░ी рдХрд░्рддрд╡्рдп рдХрд░्рдоों рдХा рд╣ी рд╕рдоाрд╡ेрд╢ рд╣ै। рдЬिрди рдХрд░्рдоों рд╕े рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиे рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡ рд╕े рдиीрдЪे  рдЧिрд░ рдЬाрддा рд╣ै рдЙрди рдХрд░्рдоों рдХो (рдЖрд╣ाрд░-рдиिрдж्рд░ा -рднрдп -рдоैрдеुрди рдоें рдШोрд░ рдЖрд╕рдХ्рддि рдпा рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рд╕े рдордиुрд╖्рдп рдкрд╢ु рдХे рд╕्рддрд░ рдоें рдЧिрд░ рдЬाрддा рд╣ो,рдХो।) рдпрд╣ाँ 'рд╡िрдХрд░्рдо'  рдХрд╣ा рд╣ै рдЬिрди्рд╣ें рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдиे рдиिрд╖िрдж्рдз рдХрд░्рдо рдХा рдиाрдо рджिрдпा рд╣ै।
рдХрд░्рддрд╡्рдп рдХрд░्рдоों рдХा рдлिрд░ рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдФрд░ рд╡े рд╣ैं рдиिрдд्рдп, рдиैрдоिрдд्рддिрдХ рдФрд░ рдХाрдо्рдп। рдЬिрди рдХрд░्рдоों рдХो рдк्рд░рддिрджिрди рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рд╡े рдиिрдд्рдп рдХрд░्рдо рддрдеा рдХिрд╕ी рдХाрд░рдг рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕े рдХрд░рдгीрдп рдХрд░्рдоों рдХो рдиैрдоिрдд्рддिрдХ рдХрд░्рдо рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрди рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХрд░्рдоों рдХो рдХрд░рдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ै। рдХिрд╕ी рдлрд▓ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХो рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрдЪिрдд рд╕ाрдзрди рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░ рдЬो рдХрд░्рдо рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЙрд╕े рдХाрдо्рдп рдХрд░्рдо рдХрд╣рддे рд╣ैं рдЬैрд╕े рдкुрдд्рд░, рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдпा рдиाрдо-рдпрд╢ рдкाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдХिрдпा рдЧрдпा рдХрд░्рдо। рдпрд╣ рд╕рдмрдХे рд▓िрдпे рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ोрддा। Be and Make ' рдордиुрд╖्рдп рдмрдирдиे рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдд्рдорд╡िрдХाрд╕ (3H -рд╡िрдХाрд╕) рдХे рд▓िрдпे рд╡िрдХрд░्рдо рдХा (рд╢ाрд╕्рдд्рд░-рдиिрд╖िрдж्рдз рдХрд░्рдоों рдХा) рд╕рд░्рд╡рдеा рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рдХрд░्рддрд╡्рдп (рдзрд░्рдо) рдХा рд╕рднी рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рдкाрд▓рди рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे। рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдкрдж्рдзрддि рд╕े рдХिрдпे рд╣ुрдП рдЗрд╕ рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдоें рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЕрдХрд░्рдо рдХी рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рдХрд░рддे рд╣ैं। 
рдпрд╣ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рдХि рдЕрдкрдиे рднौрддिрдХ рдЕрдн्рдпुрджрдп рддрдеा рдиिःрд╢्рд░ेрдпрд╕ (рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЙрди्рдирддि) рдХे рдЗрдЪ्рдЫुрдХ (рдЧृрд╣рд╕्рде) рд╕ाрдзрдХ рдХрд░्рдоों рдХे рдЗрд╕ рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдХो рднрд▓ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕рдордЭें। рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдХрдерди рд╕े рдпрд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдХрд░्рдо рдХा рдоूрд▓्рдпांрдХрди рдХेрд╡рд▓ рдЙрд╕рдХे рд╡ाрд╣्рдп рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдЙрд╕рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХो рднी рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрддे рд╣ुрдпे рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे। рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं рдХि рдХрд░्рдоों рдХे рдЗрд╕ рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХे рдмाрдж рднी рд╕ाрдоाрди्рдп рдордиुрд╖्рдп рдХो рдХрд░्рдо-рдЕрдХрд░्рдо рдХा рд╡िрд╡ेрдХ рдХрд░рдиा рд╕рд╣рдЬ рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рдХ्рдпोंрдХि рдХрд░्рдо рдХी рдЧрддि рдЧрд╣рди рд╣ै
рдХ्рд░िрдпा рдХी рд╕рдоाрдк्рддि рд╣ी рдоृрдд्рдпु рдХा рдЖрдЧрдорди рд╣ै। рдХ्рд░िрдпाрд╢ीрд▓ рдЬीрд╡рди рдоें рд╣ी рд╣рдо рдЙрдд्рдеाрди рдФрд░ рдкрддрди рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдПрдХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╕्рдеिрд░ рдЬрд▓ рд╕рдб़рддा рдФрд░ рджुрд░्рдЧрди्рдз рдлैрд▓ाрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि рд╕рд░िрддा рдХा рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рдЬрд▓ рд╕рджा рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рдФрд░ рд╢ुрдж्рдз рдмрдиा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЪूँрдХि рдордиुрд╖्рдп рдХो рдЬीрд╡рдирдкрд░्рдпрди्рдд рдХ्рд░िрдпाрд╢ीрд▓ рд░рд╣рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдпे рдк्рд░ाрдЪीрди рдордиीрд╖िрдпों рдиे рдЬीрд╡рди рдХे рд╕рднी рд╕рдо्рднाрд╡्рдп рдХрд░्рдоों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рдЬीрд╡рди рдХा рдоूрд▓्рдпांрдХрди рдЙрд╕рдХे рдкूрд░्рдгрд░ूрдк рдоें рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рдеे। рдЧрд╣рди рдиिрдж्рд░ा (deep sleep) рдЕрдерд╡ा рдоृрдд्рдпु рдХी рдХрд░्рдо рд╢ूрди्рдп рдЕрд╡рд╕्рдеा рдордиुрд╖्рдп рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рди рд╕ाрдзрдХ рд╣ै рди рдмाрдзрдХ।
>>>рдХрд░्рдо рдФрд░ рдкुрдирд░्рдЬрди्рдо рдХी рдзाрд░рдгा рдЕрдиाрджि рдХाрд▓ рд╕े рдЬीрд╡ рдЕрдкрдиे рдХो рджेрд╣ рд╕рдордЭрдХрд░, рдХрд░्рддृрдд्рд╡ (рдпा рд╡ीрд░рдд्рд╡ ?) рдХा рдЕрднिрдоाрди рдХрд░рдХे рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХрд░्рдоों рдХो рдХрд░рддा рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЗрди рдХрд░्рдоों рдХा рдлрд▓ोрдкрднोрдЧ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ोрддा рд╣ै। рд╣рдо рд╕рдм рдЕрдиंрдд рдЬрди्рдоों рд╕े рдЕрдкрдиे рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдП рдЧрдП рдкाрдк рдФрд░ рдкुрдг्рдп рдХрд░्рдоों рдХे рдк्рд░рддिрдлрд▓ों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрдЪिрдд рдХрд░्рдоों рдХी рдЧрдард░ी рдХो рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рдЙрдаाрдП рдЪрд▓ рд░рд╣े рд╣ैं। рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं- 
рдХрд░рдо рдк्рд░рдзाрди рдмिрд╕्рд╡ рдХрд░ि рд░ाрдЦा। 
рдЬो рдЬрд╕ рдХрд░рдЗ рд╕ो рддрд╕ рдлрд▓ु рдЪाрдЦा॥ 
 
рдХрд░्рдо рдФрд░ рдкुрдирд░्рдЬрди्рдо рдХी рдзाрд░рдгा рдХो рд╣िрди्рджू рдзрд░्рдо рдоे рдПрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рд╕िрдж्рдзांрдд рдХे рд░ूрдк рдоे рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдХрд░्рдо рдФрд░ рдкुрдирд░्рдЬрди्рдо рд╣िрди्рджू рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рдЖрдзाрд░рднूрдд рддрдд्рд╡ рд╣ै рдЬिрди рдкрд░ рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╣िрди्рджू рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╡ैрдЪाрд░िрдХी-рд╡рд░्рдг, рдЖрд╢्рд░рдо, рдзрд░्рдо, рдЛрдг рдПрд╡ं рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ै। рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдХिрд╕ рдпोрдиि рдпा рдХिрд╕ рд╡рд░्рдг рдоे рдЬрди्рдо рд╣ोрдЧा рдЕрдерд╡ा рдЙрд╕े рдоोрдХ्рд╖ рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ोрдЧी, рдпрд╣ рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкूрд░्рд╡рдЬрди्рдо ( рдЕрдерд╡ा рдЬрди्рдоों ) рдХे рд╕ंрдЪिрдд рдзрд░्рдо рддрдеा рд╡рд░्рдг, рдЖрд╢्рд░рдо, рдЛрдг рдПрд╡ं рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдпुрдХ्рдд рдХрд░्рдо рдХे рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै। 

рдордиःрдк्рд░ेрд░िрдд рдХрд░्рдо : рдордиःрдк्рд░ेрд░рдгा рдХрд░्рдо рдХा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдЙрдкрдХрд░рдг рд╣ै। рдордиःрдк्рд░ेрд░рдгा рдХे рд╢ुрдн рдпा рдЕрд╢ुрдн рд╣ोрдиे рд╕े рд╣ी рдХрд░्рдо рд╢ुрдн рдпा рдЕрд╢ुрдн рд╣ाрддा рд╣ै। рдЬिрди्рд╣ें рд╣рдо рд╢ुрдн рдХрд░्рдо рдХрд╣рддे рд╣ैं рд╡े рдкुрдг्рдп рддрдеा рдЕрд╢ुрдн рдХрд░्рдо рдкाрдк рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рдкुрдг्рдп рдФрд░ рдкाрдк рдоुрдЦ्рдпрдд: рдХ्рд░िрдпा рдХे рдлрд▓ рдХा рдмोрдз рдХрд░ाрддे рд╣ैं। рдпे рдХрд░्рдо рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрддे  рд╣ैं। рдиिрдд्рдпрдХрд░्рдо рд╡े рд╣ैं рдЬो рди рдХрд░рдиे рдкрд░ рдкाрдк рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рддे рд╣ैं, рдХिрди्рддु рдХрд░рдиे рдкрд░ рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рддे। рдиैрдоिрдд्рддिрдХ-рдХрд░्рдо : рдЬिрди्рд╣ें рдХрд░рдиे рд╕े рдкुрдг्рдп рддрдеा рди рдХрд░рдиे рд╕े рдкाрдк рд╣ोрддा рд╣ै। рдХाрдо्рдп рдХрд░्рдо >  рдХाрдордиा рд╕े рдХिрдП рдЬाрддे рд╣ैं рдЕрддः рдЙрдирдХे рдХрд░рдиे рд╕े рдлрд▓ рдХी рд╕िрдж्рдзि рд╣ोрддी рд╣ै। рди рдХрд░рдиे рд╕े рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдЪूँрдХि рддीрдиों рдХрд░्рдоों рдоें рдпрд╣ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЫिрдкा рд╣ै рдХि рдкुрдг्рдп рдЕрд░्рдЬिрдд рдХिрдпा рдЬाрдП, рдкाрдк рд╕े рджूрд░ рд░рд╣ा рдЬाрдП, рдЕрдд: рдпे рд╕рднी рдХрд░्рдо рдорди:рдк्рд░ेрд░िрдд рд╣ैं। рдЬрди्рдо-рдоृрдд्рдпु рдЪрдХ्рд░ рд╕े рдЫुрдЯрдХाрд░ा рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рдиिрдд्рдп, рдиैрдоिрдд्рддिрдХ рдФрд░ рдХाрдо्рдп рдХрд░्рдоों рдХा рдкрд░िрдд्рдпाрдЧ рдЕрдд्рдпंрдд рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै।
рдбाрдХ्рдЯрд░ рд░ोрдЧी рдХी рднрд▓ाрдИ рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕рдХी рдЪीрд░рдлाрдб़ рдХрд░рддा рд╣ै। рдпрджि рдЗрд╕ рдЪीрд░рдлाрдб़ рд╕े рд░ोрдЧी рдХो рдХрд╖्рдЯ рд╣ोрддा рд╣ै рддो рдбाрдХ्рдЯрд░ рдЙрд╕рдХा рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рдирд╣ीं рд╣ै। рдбाрдХ्рдЯрд░ рд╢ुрдн рдХрд░्рдо рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै।  рдЕрддः рджुःрдЦ, рдЬो рдЕрд╢ुрдн рдордиःрдк्рд░рд░ेрдгा рд╕े рдХी рдЧрдИ рдХ्рд░िрдпा рдХा рдлрд▓ рд╣ै, рддрднी рджूрд░ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬрдм рдорди рдХो рдЕрд╢ुрдн рдк्рд░рднाрд╡ों рд╕े рдмрдЪाрдпा рдЬाрдП। рд╕рд░्рд╡рджा рд╢ुрдн рдХрд░्рдо рдХрд░рдиा рд╕рд░्рд╡рджा рд╢ुрдн рд╕ोрдЪрдиे рд╕े рд╣ी рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рдХрд╖्рдЯ рдХे рдмрдЪрдиे рдХा рдпрд╣ी рдПрдХ рдЙрдкाрдп рд╣ै। рдкрд░ंрддु рд╢ुрдн рдХрд░्рдо рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдлрд▓рднोрдЧ рдХे рд▓िрдП рдЬрди्рдо рд▓ेрдиा рд╣ी рд╣ोрдЧा, рдЪाрд╣े рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдоें, рдЪाрд╣े рдкृрде्рд╡ी рдкрд░। рдЬрди्рдо рд▓ेрдиा рд╣ी рдЕрдкрдиे рдЖрдкрдоें рдорд╣ाрди्‌ рдХрд╖्рдЯ рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЬрди्рдо рдХा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоृрдд्рдпु рд╕े рд╣ै। рдоृрдд्рдпु рдХा рдХрд╖्рдЯ рджु:рд╕рд╣ рдХрд╖्рдЯ рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै। рдЕрддः рдпрджि рдЗрд╕ рдХрд╖्рдЯ рд╕े рднी рдЫुрдЯрдХाрд░ा рдкाрдиा рд╣ै рддो рдЬрди्рдо рдХी рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХो рднी рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╢ुрдн рдХрд░्рдоों рдХा рднी рдкрд░िрдд्рдпाрдЧ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдмिрдиा рдЙрд╕рдХे рдЬрди्рдо рд╕े рдоुрдХ्рддि рдирд╣ीं рд╣ै। рдЕрддः рд╢ुрднाрд╢ुрдн рдкрд░िрдд्рдпाрдЧी рд╣ी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рджुःрдЦрдоुрдХ्рдд рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।
рдХ्рдпा рд╢ुрднाрд╢ुрдн рдкрд░िрдд्рдпाрдЧ рд╕ंрднрд╡ рд╣ै? рд╢рд░ीрд░ рд░рд╣рддे рдпрд╣ рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рдоाрд▓ूрдо рд╣ोрддा। рдкрд░ рдПрдХ рдЙрдкाрдп рд╣ै। рд░ाрдЬрдпोрдЧ рд╡िрдЬ्рдЮाрди (рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ) рдпा  рдорди рдХे рд╢ोрдзрди рд╕े рдпрд╣ рд╕िрдж्рдз рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рдпрджि рдорди рдоें рдХिрд╕ी рдлрд▓ рдХी рдЖрдХांрдХ्рд╖ा рдХे рдмिрдиा, рдкрд▓рдХ рдЙрдардиे рдЧिрд░рдиे рдХी рддрд░рд╣, рд╕ाрд░ी рдХ्рд░िрдпाрдПँ рдпрджि рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдХी рдЬाрдПँ (рд╡िрдж्рдпा рдХा рдоैं рдпा рднрдХ्рдд рдХा рдоैं рдХी рдЬाрдпें) рддो рдЙрдирд╕े рд╢ुрдн рдЕрд╢ुрдн рдлрд▓ рдЙрдд्рдкрди्рди рдирд╣ीं рд╣ोंрдЧे рдФрд░ рдЬрди्рдо рдоृрдд्рдпु рд╕े рднी рдЫुрдЯрдХाрд░ा рдоिрд▓ рдЬाрдПрдЧा। рдиिрд╖्рдХाрдо рдХрд░्рдо рдХा рдпрд╣ी рдЖрджрд░्рд╢ рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рд╕ाрд░े рдХрд░्рдо-рдЬो рд╢ुрдн-рдЕрд╢ुрдн рд╣ोрддे рд╣ैं-рд╕рдХाрдо рдХрд░्рдо рд╣ैं рдФрд░ рд╡े рдмंрдзрди рдХे рдХाрд░рдг рд╣ैं।

рдпрджि рд╕рднी рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХा рдлрд▓ рднोрдЧрдиा рдкрдб़рддा рд╣ै рддो рдЙрди рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХा рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा рдЬिрдирдХा рдлрд▓ рднोрдЧрдиे рдХे рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдХрд░्рддा рдорд░ рдЬाрддा рд╣ै? рдпा рддो рд╣рдоें рдХрд░्рдо рдХे рд╕िрдж्рдзांрдд рдХो рдЫोрдб़рдиा рд╣ोрдЧा рдпा рдлिрд░, рдоाрдирдиा рд╣ोрдЧा рдХि рдХрд░्рддा рдирд╣ीं рдорд░рддा, рд╡рд╣ рдХेрд╡рд▓ рд╢рд░ीрд░ рдХो рдмрджрд▓ рджेрддा рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рд╡िрдЪाрд░рдХों рдиे рдПрдХ рд╕्рд╡рд░ рд╕े рджूрд╕рд░ा рдкрдХ्рд╖ рд╣ी рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рд╣ै। рд╡े рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдорд░рдиा рд╢рд░ीрд░ рдХा рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рдХрд░्рдо рд╣ै, рдкрд░ंрддु рднोрдЧ рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рд╡рд╣ी рд╢рд░ीрд░ рднोрдЧे рдЬिрд╕рдиे рдХ्рд░िрдпा рдХी рд╣ै।
рднोрдХ्рддा (рдЕрд╣ंрдпुрдХ्рдд рдЬीрд╡ाрдд्рдоा) рдЕрд▓рдЧ рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ рдХрд░्рдордлрд▓ рдХा рднोрдЧ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рджूрд╕рд░ा рд╢рд░ीрд░ рдзाрд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै।  рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдЙрд╕े рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╢рд░ीрд░ рднी рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдкрдб़рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ी рдХो рдкुрдирд░्рдЬрди्рдорд╡ाрдж рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдоृрдд्рдпु рд╢рд░ीрд░ рдХी рдЖрдиुрд╖ंрдЧिрдХ рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рдХ्рд░िрдпा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдХрд░्рдо рдкрд░ рдХोрдИ рдк्рд░рднाрд╡ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдЕрдд: рдХрд░्рдо рдХे рд╕िрдж्рдзांрдд рдХो рдкुрдирд░्рдЬрди्рдо рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рдХे рдирд╣ीं рд░рдЦा рдЬा рд╕рдХрддा।
рдЬो рднी рдирдпे рдХрд░्рдо рдФрд░ рдЙрдирдХे рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдмрдирддे рд╣ैं, рд╡े рд╕рдм рдХेрд╡рд▓ рдордиुрд╖्рдп рдЬрди्рдо рдоें рд╣ी рдмрдирддे рд╣ैं।  рдкрд╢ु-рдкрдХ्рд╖ी (рдпा рджेрд╡) рдпोрдиिрдпों рдоें рдирд╣ीं, рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рдпोрдиिрдпाँ  рдХेрд╡рд▓ рдХрд░्рдордлрд▓-рднोрдЧ  рдХे рд▓िрдпे рд╣ी рдоिрд▓рддी рд╣ै। рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рдЗрди рдХрд░्рдоों рдХा рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рддीрди рднाрдЧों рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै (рдХ) рд╕ंрдЪिрдд рдХिрдпे рдХрд░्рдо рдЬो рдЕрднी рдлрд▓рджाрдпी рдирд╣ीं рд╣ुрдП рд╣ैं (рдЦ) рдк्рд░ाрд░рдм्рдз - рдЕрд░्рдеाрдд рдХ्рд░िрдпрдоाрдг рд╡ैрд╕े рдХрд░्рдо рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдлрд▓ рджेрдиा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै рддрдеा (рдЧ) рдЖрдЧाрдоी рдЕрд░्рдеाрдд् рдЬिрди рдХрд░्рдоों рдХा рдлрд▓ рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдоिрд▓ेрдЧा। 
рдкрд╣рд▓े рдХे рдЕрдиेрдХ рдордиुрд╖्рдп рдЬрди्рдоों рдоें рдХिрдпे рд╣ुрдП рдЬो рдХрд░्рдо рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ीрдд рд╣ैं, рд╡े ‘рд╕рдЮ्рдЪिрдд’ рдХрд░्рдо рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рд╕рдЮ्рдЪिрдд рдоें рд╕े рдЬो рдХрд░्рдо рдлрд▓ рджेрдиे рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░рд╕्рддुрдд (рдЙрди्рдоुрдЦ) рд╣ो рдЧрдпे рд╣ैं рдЕрд░्рдеाрдд् рдЬрди्рдо, рдЖрдпु рдФрд░ рд╕ुрдЦрджाрдпी- рджुःрдЦрджाрдпी рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд░िрдгрдд рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдпे рд╕ाрдордиे рдЖ рдЧрдпे рд╣ैं, рд╡े ‘рдк्рд░ाрд░рдм्рдз’ рдХрд░्рдо рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ै। рдЕрднी рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдЬो рдХрд░्рдо рдХिрдпे рдЬाрддे рд╣ैं, рд╡े ‘рдХ्рд░िрдпрдоाрдг’ рдХрд░्рдо рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं।

рдХ्рд░िрдпрдоाрдг рдХрд░्рдо рджो рддрд░рд╣ рдХे рд╣ोрддे рд╣ैं – рд╢ुрдн рдФрд░ рдЕрд╢ुрдн।   рдЬो рдХрд░्рдо рд╢ाрд╕्рдд्рд░ाрдиुрд╕ाрд░ рд╡िрдзि-рд╡िрдзाрди рд╕े рдХिрдпे рдЬाрддे рд╣ैं, рд╡े рд╢ुрдн-рдХрд░्рдо рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рддीрдиों рдРрд╖рдгाрдУं рдоें рдШोрд░ рдЖрд╕рдХ्рддि рд░рд╣рдиे рдХे рдХाрд░рдг, рд╢्рд░рдж्рдзा - рд╡िрд╡ेрдХ рд░рд╣िрдд рд╣ोрдХрд░  рдЬो рд╢ाрд╕्рдд्рд░рдиिрд╖िрдж्рдз рдХрд░्рдо рдХेрд╡рд▓ (рдХाрдо, рдХ्рд░ोрдз, рд▓ोрдн, рдордж,) рдоोрд╣рд╡рд╢ рдХिрдпे рдЬाрддे рд╣ैं, рд╡े рдЕрд╢ुрдн рдХрд░्рдо рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। 
рд╢ुрдн рдЕрдерд╡ा рдЕрд╢ुрдн рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХ्рд░िрдпрдоाрдг рдХрд░्рдо рдХा рдПрдХ рддो рдлрд▓ рдЕंрд╢ рдмрдирддा рд╣ै рдФрд░ рдПрдХ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдЕंрд╢। рдпे рджोрдиों рднिрди्рди-рднिрди्рди рд╣ैं। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдоे рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХा рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рдоाрди्рдпрддा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЬрди्рдо рд╕े рд╕рднी рд╡рд░्рдгों рдХे рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕рдоाрди рд╣ोрддे рд╣ै। 

рдЬрди्рдордиा рдЬाрдпрддे рд╢ूрдж्рд░ः, рд╕ंрд╕्рдХाрд░ाрдд्  рдж्рд╡िрдЬः рднрд╡ेрдд्। 
рд╡ेрдж-рдкाрдаाрдд् рднрд╡ेрдд् рд╡िрдк्рд░ः, рдм्рд░рд╣्рдо рдЬाрдиाрддीрддि рдм्рд░ाрд╣्рдордгः। 

рд╕्рдХрди्рдж рдкुрд░ाрдг рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै -  рдЬрди्рдо рд╕े (рдк्рд░рдд्рдпेрдХ) рдордиुрд╖्рдп рд╢ुрдж्рд░, рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рд╕े рдж्рд╡िрдЬ, рд╡ेрдж рдХे рдкрдаाрди-рдкाрдарди рд╕े рд╡िрдк्рд░ (рд╡िрдж्рд╡ाрди्) рдФрд░ рдЬो рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬрдирддा рд╣ै рд╡ो рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै| -рдж्рд╡िрдЬ рд╢рдм्рдж 'рдж्рд╡ि' рдФрд░ 'рдЬ' рд╕े рдмрдиा рд╣ै। рдж्рд╡ि рдХा рдЕрд░्рде рд╣ोрддा рд╣ै рджो рдФрд░ рдЬ (рдЬाрдпрддे) рдХा рдЕрд░्рде рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрди्рдо рд╣ोрдиा рдЕрд░्рдеाрдд् рдЬिрд╕рдХा рджो рдмाрд░ рдЬрди्рдо рд╣ो рдЙрд╕े рдж्рд╡िрдЬ рдХрд╣рддे рд╣ैं। -рдЕрд░्рдеाрдд рдЬрди्рдо рд╕े рд╕рднी рд╢ुрдж्рд░ рд╣ोрддे рд╣ै, рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХो рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХे рдХाрд░рдг рдж्рд╡िрдЬ (рдЕрд░्рдеाрдд् рдм्рд░ांрд╣्рд░ाрдг, рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рдФрд░ рд╡ैрд╢्рдп) рд╡рд░्рдгों рдХे рд▓ोрдЧ рд╢ूрдж्рд░ों рд╕े рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╣ो рдЬाрддे рд╣ै ; рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоे рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рд╣ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдордиुрд╖्рдп рдмрдиाрддे рд╣ै। рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рд╡िрд╣ीрди рдкुрд░ूрд╖ рдкрд╢ु рдХे рд╕рдоाрди рд╕рдордЭा рдЬाрддा рд╣ै।
 рдЬрдм рддрдХ рдкुрд░ाрдиे рдкुрдг्рдп рдк्рд░рдмрд▓ рдмрдиे  рд░рд╣рддे рд╣ैं, рддрдм рддрдХ рдХिрд╕ी рд╕рдд्рддाрдзाрд░ी рдХो рдЙрд╕рдХे рдЙрдЧ्рд░ рдкाрдк рдХा рдлрд▓  рддрдд्рдХाрд▓ рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा। рд▓ेрдХिрди рдЙрдо्рд░ рдмреЭрдиे рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЬрдм рдкुрд░ाрдиे рдкुрдг्рдп рдЦрдд्рдо рд╣ोрддे рдЬाрддे  рд╣ैं, рддрдм рдЙрд╕ рдкाрдк рдХी рдмाрд░ी рдЖрддी рд╣ै। рдкाрдк рдХा рдлрд▓ рджрдг्рдб (ED. CBI)  рддो рднोрдЧрдиा рдкрдб़ेрдЧा рд╣ी, рдЪाрд╣े рдЗрд╕ी рдЬрди्рдо рдоें-  рд╕рдд्рддा рдХी рдХुрд░्рд╕ी рд╕े рдЙрддрд░рдиे рдХे рдмाрдж  рднोрдЧрдиा рдкрдб़े, рдпा рдмुреЭाрдкे рдоें рдпा рдЬрди्рдоाрди्рддрд░ рдоें ।  рдлрд▓ рдХे рдХ्рд╖рдп рдХा рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдЙрдкाрдп рд╣ै рдЙрд╕рдХो рднोрдЧ рд▓ेрдиा। рдЗрд╕ рдЬрди्рдо рдоें рдк्рд░ाрдгी рдЬैрд╕ा рд╣ै рдЙрд╕рдХे рдкूрд░्рд╡ рдЬрди्рдоों рдХी рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХा рдлрд▓ рдоाрдд्рд░ рд╣ै। рдлрд▓ рдПрдХ рд╢рдХ्рддि рд╣ै рдЬो рдЬीрд╡рди рдХी рд╕्рдеिрддि рдХो рдиिрдпंрдд्рд░िрдд рдХрд░рддी рд╣ै।  рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдЗрд╕े рднाрдЧ्рдп рдпा рдиिрдпрддि рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдпрджि рд╣рдо рдХрд░्рдоों рдХे рдлрд▓ों рдХो рднोрдЧрдХрд░ рдЗрди्рд╣ें рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं,  рддрдм рдЗрд╕рдоें рдХрдИ рдЬрди्рдоों рдХा рд╕рдордп рд▓рдЧेрдЧा; рдФрд░ рдЗрд╕ рджौрд░ाрди рд╣рдоाрд░े рдФрд░ рдХрд░्рдоों рдХे рдкुрдиः рд╕ंрдЪिрдд рд╣ोрдиे рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рднी рдЪрд▓рддी рд░рд╣ेрдЧी।

 рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЕрд░्рдЬुрди рдХो рдЖрд╢्рд╡рд╕्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं рдХि рдЬ्рдЮाрди рдоें рд╡рд╣ рд╢рдХ्рддि рд╣ोрддी рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЗрд╕ рдЬрди्рдо рдоें рд╣ी рд╣рдоाрд░े рд╕ंрдЪिрдд рдХрд░्рдоों рдХी рдЧрдард░ी рдХो рднрд╕्рдо рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।  рдЬ्рдЮाрди рдкाрдк рдХो рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдирд╖्рдЯ рдХрд░ рджेрддा рд╣ै,рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╕ो рджृрд╖्рдЯाрди्рдд-рд╕рд╣िрдд рдХрд╣рддे рд╣ैं। 

рдпрдеैрдзांрд╕ि рд╕рдоिрдж्рдзोрд╜рдЧ्рдиिрд░्рднрд╕्рдорд╕ाрдд्рдХुрд░ुрддेрд╜рд░्рдЬुрди।

рдЬ्рдЮाрдиाрдЧ्рдиिः рд╕рд░्рд╡ рдХрд░्рдоाрдгि рднрд╕्рдорд╕ाрдд् рдХुрд░ुрддे рддрдеा ॥ рдЧीрддा 4.37।।

рдпрдеा рдПрдзांрд╕ि рд╕рдоिрдж्рдзः рдЕрдЧ्рдиिः рднрд╕्рдорд╕ाрдд् рдХुрд░ुрддे рдЕрд░्рдЬुрди,  рдЬ्рдЮाрдиाрдЧ्рдиिः рд╕рд░्рд╡рдХрд░्рдоाрдгि рднрд╕्рдорд╕ाрдд् рдХुрд░ुрддे рддрдеा ॥ рейрен ॥

[рдпрдеा-рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े; рдПрдзांрд╕ि- рдИंрдзрди рдХो; рд╕рдоिः-рдЬрд▓рддी рд╣ुрдИ; рдЕрдЧ्рдиि:-рдЕрдЧ्рдиि; рднрд╕्рдорд╕ाрдд् -рд░ाрдЦ; рдХुрд░ुрддे-рдХрд░ рджेрддी рд╣ै; рдЕрд░्рдЬुрди-рдЕрд░्рдЬुрди; рдЬ्рдЮाрди-рдЕрдЧ्рдиिः -рдЬ्рдЮाрди рд░ूрдкी рдЕрдЧ्рдиि; рд╕рд░्рд╡рдХрд░्рдоाрдгि рднौрддिрдХ рдХрд░्рдоों рдХे рд╕рдорд╕्рдд рдлрд▓ рдХो; рднрд╕्рдорд╕ाрдд्-рднрд╕्рдо; рдХुрд░ुрддे-рдХрд░рддी рд╣ै; рддрдеा рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े।] 

рд╣े рдЕрд░्рдЬुрди! рдЬैрд╕े рдк्рд░рдЬ्рдЬрд╡рд▓िрдд рдЕрдЧ्рдиि рдИрди्рдзрди рдХो рдЕрд░्рдеाрдд् рдХाрд╖्рда рдХे рд╕рдоूрд╣ рдХो рднрд╕्рдорд╕ाрдд् рдХрд░ рджेрддी рд╣ै। рд╡ैрд╕े рд╣ी, рдЬ्рдЮाрдирд░ूрдкी рдЕрдЧ्рдиि рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдХрд░्рдоों рдХो рднрд╕्рдорд╕ाрдд् рдХрд░ рджेрддी рд╣ै, рдЕрд░्рдеाрдд् рдиिрд░्рдмीрдЬ рдХрд░ рджेрддी рд╣ै। ।।4.37।।

рдХ्рдпोंрдХि рдИंрдзрди рдХी рднाँрддि рдЬ्рдЮाрдирд░ूрдк рдЕрдЧ्рдиि рдХрд░्рдоों рдХो рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рднрд╕्рдорд░ूрдк рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा।  рдЗрд╕рд▓िрдпे рдЗрд╕рдХा рдпрд╣ी рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╣ै рдХि рдпрдеाрд░्рде рдЬ्рдЮाрди (рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди) рд╕рдм рдХрд░्рдоों рдХो рдиिрд░्рдмीрдЬ рдХрд░рдиे рдХा рд╣ेрддु рд╣ै।  рдХ्рдпोंрдХि рдЖрдд्рдоा рдХा рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा (рдм्рд░рд╣्рдо рдпा рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг) рдХे рд╕ाрде рдЗрд╕рдХा рд╕ंрдмंрдз рд╣рдоें рднрдЧрд╡ाрди рдХी рд╢рд░рдгाрдЧрддि рдХी рдУрд░ рд▓े рдЬाрддा рд╣ै। рдЬрдм рд╣рдо рднрдЧрд╡ाрди рдХी рд╢рд░рдгाрдЧрддि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं рддрдм рд╡े рд╣рдоाрд░े рдЕрдиंрддрдХाрд▓ рдХे рд╕ंрдЪिрдд рдХрд░्рдоों рдХो рднрд╕्рдо рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं,  рдФрд░ рд╣рдоें рд▓ौрдХिрдХ рдмंрдзрдиों рд╕े рдоुрдХ्рдд рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं।

рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рд╕рдм рдХрд░्рдоों рд╕े рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╕ंрдЪिрдд рдФрд░ рдЖрдЧाрдоी рдХрд░्рдоों рд╕े рд╣ै। рдЬिрд╕ рдХрд░्рдо рд╕े рдпрд╣ рд╡рд░्рддрдоाрди рд╢рд░ीрд░ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдЖ рд╣ै,  рд╡рд╣ рдлрд▓ рджेрдиे рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░рд╡ृрдд्рдд рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ै;  рдЗрд╕рд▓िрдпे рдЙрд╕рдХा рдиाрд╢ рддो рдЙрдкрднोрдЧ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рд╣ोрдЧा। рдпрд╣ рдпुрдХ्рддि-рд╕िрдж्рдз рдмाрдд рд╣ै। рдЕрддः рдЗрд╕ рдЬрди्рдо рдоें рдЬ्рдЮाрди рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╕े рдкрд╣рд▓े рдФрд░ рдЬ्рдЮाрди рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдХिрдпे рд╣ुрдП рдПрд╡ं рдкुрд░ाрдиे рдЕрдиेрдХ рдЬрди्рдоों рдоें рдХिрдпे рд╣ुрдП рдЬो рдХрд░्рдо рдЕрднी рддрдХ рдлрд▓ рджेрдиे рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░рд╡ृрдд्рдд рдирд╣ीं рд╣ुрдП рд╣ैं рдЙрди рд╕рдм рдХрд░्рдоों рдХो рд╣ी рдЬ्рдЮाрдиाрдЧ्рдиि рднрд╕्рдо рдХрд░рддा рд╣ै (рдк्рд░ाрд░рдм्рдзрдХрд░्рдоों рдХो рдирд╣ीं) 

>>>рдЧृрд╣рд╕्рде рдХी рдоुрдХ्рддि рдХा рдХ्рдпा рдЙрдкाрдп рд╣ै ? [ What is the way for the salvation of the householder?]   [23 рдЬुрд▓ाрдИ 2023 рдХे рдкाрдардЪрдХ्рд░ рдоें рд╕ुрджीрдк рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдиे рдЗрд╕ी рдк्рд░рд╢्рди рдХो рджूрд╕рд░े рдвंрдЧ рд╕े рдкूрдЫा рдеा - "рдоैं рддो рдмिрдЬрдиेрд╕ рдоें рдзрди рдХрдоाрдиे рдХे рд▓िрдП рдпा рдЕрдкрдиे рджैрдирди्рджिрди рдЬीрд╡рди рдоें рдЭूрда-рд╕рдЪ рдмोрд▓рддा рд░рд╣рддा рд╣ूँ, рдЪрд░िрдд्рд░рд╡ाрди рдордиुрд╖्рдп рддो рдирд╣ीं рдмрди рдкाрддा рд▓ेрдХिрди рдзрди рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫा рдХрдоा рд▓ेрддा рд╣ूँ। рддो рдХ्рдпा рддीрдиों рдРрд╖рдгाрдУं рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХिрдпे рдмिрдиा, рдХाрдоिрдиी-рдХांрдЪрди рд╕े рдкूрд░्рдг рдЕрдиाрд╕рдХ्рдд рд╣ुрдП рдмिрдиा, (рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдиिрд╡ृрдд्рддि рдоें рдкूрд░्рдгрддः рд╕्рдеिрдд рд╣ुрдП рдмिрдиा), рдХोрдИ рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХा рд╕рджрд╕्рдп рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж (рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी рдпा рдЖрджрд░्рд╢ рдиेрддा) рдирд╣ीं рдмрди рд╕рдХрддा ?] 

рд╢िрд╖्рдп : рдорд╣ाрд░ाрдЬ, рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХрд╣ा рдХрд░рддे рдеे, рдХाрдоिрдиी-рдХांрдЪрди рдХा рдд्рдпाрдЧ рди рдХрд░рдиे рдкрд░ рдХोрдИ рднी рдзрд░्рдордкрде рдоें рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा ; рддो рдлिрд░ рдЬो рд▓ोрдЧ рдЧृрд╣рд╕्рде рд╣ैं, рдЙрдирдХे рдЙрдж्рдзाрд░ рдХा рдХ्рдпा рдЙрдкाрдп рд╣ै ? рдЙрди्рд╣ें рддो рд░ाрдд-рджिрди рдЙрди рджोрдиों рдХो рд╣ी рд▓ेрдХрд░ рд╡्рдпрд╕्рдд рд░рд╣рдиा рдкреЬрддा рд╣ै।  
рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी - рдХाрдо -рдХांрдЪрди рдоें рдЖрд╕рдХ्рддि рди рдЬाрдиे рдкрд░, рдИрд╢्рд╡рд░ рдоें рдорди рдирд╣ीं рд▓рдЧрддा। [рдЕрд░्рдеाрдд рд╕рдоाрдзि рдпा рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рд╕рд╣िрдд 3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХрд░рдиे рдоें рдорди рдирд╣ीं рд▓рдЧрддा।] рд╡рд╣ рдЪाрд╣े рдЧृрд╣рд╕्рде рд╣ो рдпा рд╕ंрди्рдпाрд╕ी। рдЗрди рджो рдЪीрдЬों "lust and lucre" рд╡ाрд╕рдиा рдФрд░ рдзрди рдХे рдк्рд░рддि рдорди рдоें рдШोрд░ рдЖрд╕рдХ्рддि рдпा рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рд▓ाрд▓рдЪ рдХा рднाрд╡ рдмрдиा рд╣ुрдЖ рд╣ै, рддрдм рддрдХ рдЖрдд्рдоा (рдИрд╢्рд╡рд░) рдХे рдк्рд░рддि рдаीрдХ рдаीрдХ рдЕрдиुрд░ाрдЧ, рдиिрд╖्рдаा рдпा рд╢्рд░рдж्рдзा рдХрднी рдЙрдд्рдкрди्рди рдирд╣ीं рд╣ोрдЧी। 
рд╢िрд╖्рдп - рддो рдХ्рдпा рдлिрд░ рдЧृрд╣рд╕्рдеों рдХे рдЙрдж्рдзाрд░ рдХा рдЙрдкाрдп рд╣ै ?
рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी - рд╣ाँ, рдЙрдкाрдп рд╣ै рдХ्рдпों рдирд╣ीं ? рдЫोрдЯी-рдЫोрдЯी рд╡ाрд╕рдиाрдУं рдХो рдкूрд░्рдг рдХрд░ рд▓ेрдиा (рд╣рд╡ाрдИ рдЪрдк्рдкрд▓ рдоें рднी рд╣рд╡ाрдИ рдпाрдд्рд░ा?), рдФрд░ рдмреЬी -рдмреЬी рдХा рд╡िрд╡ेрдХ -рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рджेрдиा। рдд्рдпाрдЧ рдХे рдмिрдиा рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рди рд╣ोрдЧी - (рд╕рдоाрдзि рдоें рдЕрд╡рд╕्рдеिрддि?)- рдпрджि рдм्рд░рд╣्рдоा рд╕्рд╡рдпं рд╡рджेрдд् - рд╡ेрджрдХрд░्рддा рдм्рд░рд╣्рдоा рдпрджि рд╕्рд╡рдпं рдХрд╣ें , рдлिрд░ рднी рди рд╣ोрдЧा।
[рдпрд╕्рдоिрди् рд╢ाрд╕्рдд्рд░े рдкुрд░ाрдгे рд╡ा, рд╣рд░िрднрдХ्рддिрд░्рди рджृрд╢्рдпрддे । рд╢्рд░ोрддрд╡्рдпं рдиैрд╡ рддрдЪ्рдЫाрд╕्рдд्рд░ं,рдпрджि рдм्рд░рд╣्рдоा рд╕्рд╡рдпं рд╡рджेрдд् ।।  'рдЬिрд╕ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдпा рдкुрд░ाрдг рдоें рднрдЧрд╡ाрди्‌ рдХी рднрдХ्рддि рди рджिрдЦрд▓ाрдпी рджे, рдм्рд░рд╣्рдоा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХрд╣ा рд╣ुрдЖ рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рдЙрд╕рдХो рдирд╣ीं  рд╕ुрдирдиा рдЪाрд╣िрдпे।' ] 

рд╢िрд╖्рдп - рдЕрдЪ्рдЫा рдорд╣ाрд░ाрдЬ, рд╕ंрди्рдпाрд╕ рд▓े рд▓ेрдиे рд╕े рд╣ी рдХ्рдпा рд╡िрд╖рдп рдд्рдпाрдЧ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै ? 

рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी - рдирд╣ीं, рдкрд░рди्рддु рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рд▓ोрдЧ рдХाрдо-рдХांрдЪрди рдХो рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рдд्рдпाрдЧ рджेрдиे рдХे рд▓िрдпे рддैрдпाрд░ рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं , рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рдЬрдмрдХि рдЧृрд╣рд╕्рде рд▓ोрдЧ рддो рдиाрд╡ рдХो рд▓ंрдЧрд░ рд╕े рдмाँрдзрдХрд░ рдкрддрд╡ाрд░ рдЪрд▓ा рд░рд╣े рд╣ैं -рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдФрд░ рдЧृрд╣рд╕्рде рдоें рдпрд╣ी рдЕрди्рддрд░ рд╣ै। рднोрдЧ рдХрд░рдХे рдХ्рдпा рднोрдЧ рдХी рдЖрдХांрдХ्рд╖ा рдХрднी рдоिрдЯрддी рд╣ै рд░े ! 'рди рдЬाрддु рдХाрдоः .... рднूрдп рдПрд╡ाрднि рд╡рд░्рдзрддे' -рджिрдиोंрджिрди рдмреЭрддी рд╣ी рдЬाрддी рд╣ै। 
 
[>>>King Yayati Syndrome :

 'рди рдЬाрддु рдХाрдоः рдХाрдоाрдиां рдЙрдкрднोрдЧेрди рд╢ाрдо्рдпрддि ।

 рд╣рд╡िрд╖ा рдХृрд╖्рдгрд╡рд░्рдд्рдоेрд╡ рднूрдп рдПрд╡ाрднिрд╡рд░्рдзрддे ।'] 

рднाрд╡ाрд░्рде - рднोрдЧ рдХрд░рдиे  рд╕े  (indulging in sexual activities рд╕े) рдХाрдо-рд╡ाрд╕рдиा (Sexual desire) рдХрднी рднी рд╢ाрди्рдд рдирд╣ीं  рд╣ोрддी рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣рд╡рдирдХुрдг्рдб рдоें рдЬрд▓рддी рд╣ुрдИ рдЕрдЧ्рдиि рдоें рдШी рдЖрджि рдХी рдЖрд╣ुрддि рджेрдиे рд╕े рдЕрдЧ्рдиि рдФрд░ рднी рдк्рд░рдЬ्рдЬ्рд╡рд▓िрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै;  рд╡ैрд╕े рд╣ी рдХाрдорд╡ाрд╕рдиा рднी рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рднрдбрдХ  рдЙрдарддी рд╣ै।]

рд╢िрд╖्рдп - рдХ्рдпों ? рднोрдЧ рдХрд░рддे рдХрд░рддे рддंрдЧ рдЖрдиे рдкрд░ рдЕрди्рдд рдоें рддो рд╡िрддृрд╖्рдгा рдЖ рд╕рдХрддी рд╣ै। 

рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी - рдзрдд рдЫोрдХрд░े , рддुрдордиे рдХिрддрдиे рд▓ोрдЧों рдХो рдЙрдо्рд░ рдХे рдЪौрдеेрдкрди рдоें ^* рднी 'рд╡ाрд╕рдиा рдФрд░ рдзрди' рд╕े рд╡िрддृрд╖्рдгा рдЖрддे рд╣ुрдП рджेрдЦी рд╣ै ? рд▓рдЧाрддाрд░ рд╡िрд╖рдпрднोрдЧ рдХрд░рддे рд░рд╣рдиे рд╕े рдорди рдоें рдЙрди рд╕рдм рд╡िрд╖рдпों рдХी рдЫाрдк рдкреЬ рдЬाрддी рд╣ै,  рдмाрд░ -рдмाрд░ рдХिрдпे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдХрд░्рдо рдХा -рдЙрд╕ рдЪिрдд्рдд рдкрд░ рдЧрд╣рд░ा рдиिрд╢ाрди (rut) рдмрди рдЬाрддा рд╣ै рдпा рджाрдЧ рдкреЬ рдЬाрддा рд╣ै, рдорди рд╡िрд╖рдп рдХे рд░ंрдЧ рдоें рд░ंрдЧ рдЬाрддा рд╣ै।  рдд्рдпाрдЧ-рдд्рдпाрдЧ - рдпрд╣ी рд╣ै рдоूрд▓ рдоंрдд्рд░। (рд╕्рд╡ाрдоी рд╢िрд╖्рдп рд╕ंрд╡ाрдж : рдЦрдг्рдб- рем, рдкृрд╖्рда резрекреж)........ 
 
рд╢िрд╖्рдп - рддो рдлिрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕рд░्рд╡рд╢рдХ्рддिрдоाрди рд╡्рдпрдХ्рддिрд╡िрд╢ेрд╖ рд╣ै - рдпрд╣ рдмाрдд рдлिрд░ рдХैрд╕े рд╕рдд्рдп рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै ? 

рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी : рдордирд░ूрдкी рдЙрдкाрдзि рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдХो рдЕрдкрдиे рдорди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рд╕рднी рд╡िрд╖рдп рд╕рдордЭрдиा рдкреЬ рд░рд╣ा рд╣ै। рдкрд░рди्рддु рдорди рдЬो рдХुрдЫ рд╕ोрдЪ рд╕рдХрддा рд╣ै , рд╡рд╣ рд╕ीрдоिрдд рд╣ी рд╣ोрдЧा। (рдЕрдирди्рдд рдирд╣ीं?) рдЗрд╕рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рд╕े рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рдХрд░рдиा рдЬीрд╡ рдХा рд╕्рд╡рддःрд╕िрдж्рдз рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиे рдЖрджрд░्рд╢ рдХो рдордиुрд╖्рдп рдХी рдЖрдХृрддि рдоें - рдордиुрд╖्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ी рд╕ोрдЪрдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рд╣ै। .... рдиिрд░ाрдзाрд░ рд╕рд░्рд╡рдЬ्рдЮ рдЖрдд्рдоा (рдм्рд░рд╣्рдо) рд╣ी рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдЖрд╢्рд░рдпрд╕्рдерд▓ рд╣ै; рдордиुрд╖्рдп рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рдкрд╣рд▓ेрдкрд╣рд▓ рд╕्рд╡рдпं (рдмिрдиा рдЧुрд░ु рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдоें рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖िрдд рд╣ुрдП ?) рдЬाрди рдирд╣ीं рд╕рдХрддा। рд╢्рд░рдж्рдзा, рд╡िрд╡ेрдХ-рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдЖрдиे рдкрд░ рдз्рдпाрди-рдзाрд░рдгा [рд░ाрдЬрдпोрдЧ рд╡िрдЬ्рдЮाрди -рдпा рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ] рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХрд░рддे рдХрд░рддे рдзीрд░े рдзीрд░े рдпрд╣ рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдкрд░рди्рддु рдХोрдИ рдХिрд╕ी рднी рднाрд╡ [рдоाрд░्рдЧ ] рд╕े рд╕ाрдзрдиा рдХ्рдпों рди рдХрд░े, рд╕рднी рдЕрдирдЬाрди рдоें рдЕрдкрдиे рднीрддрд░ рд╕्рдеिрдд рдм्рд░рд╣्рдорднाрд╡ рдХो рдЬрдЧा рд░рд╣े рд╣ैं। рд╣ाँ, рдЖрд▓рдо्рдмрди [рдзाрд░рдгा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрджрд░्рд╢ рдХा рдЪрдпрди] рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдЬिрд╕рдХा рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╕рдЧुрдг рд╕ाрдХाрд░ [рдХाрд▓ी-рджुрд░्рдЧा-рдХृрд╖्рдг-рдЕрд╡рддाрд░рд╡рд░िрд╖्рда рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг] рд╣ोрдиे рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै, рдЙрд╕े рдЙрд╕ी рднाрд╡ рдХो рдкрдХреЬ рдХрд░ рд╕ाрдзрди-рднрдЬрди рдЖрджि рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдПрдХाрди्рддिрдХ рднाрд╡ рдЖрдиे рдкрд░ рдЙрд╕ीрд╕े рд╕рдордп рдкाрдХрд░ рдм्рд░рд╣्рдорд░ूрдкी рд╕िंрд╣ (рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕) рдЙрд╕рдХे рднीрддрд░ рд╕े рдЬाрдЧ рдЙрдарддा рд╣ै। рдм्рд░рд╣्рдордЬ्рдЮाрди -[рдЕрд░्рдеाрдд рд╕рдоाрдзि рдЬрди्рдп рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ ] рдЬीрд╡ рдХा рдПрдХ рдоाрдд्рд░ рдк्рд░ाрдк्рдп рд╣ै। " рдкрд░рди्рддु  ~  " As many faiths, so many paths " рдЕрд░्рдеाрдд рдЬिрддрдиे рдордд рд╣ैं, рдЙрддрдиे рдкрде рд╣ैं। "        

" рдЬीрд╡ рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╕्рд╡рд░ुрдк рдЖрдд्рдоा (рдм्рд░рд╣्рдо) рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рдордирд░ूрдкी рдЙрдкाрдзि [рдЕрд╣ंрдХाрд░] рдоें рдЕрднिрдоाрди рд░рд╣рдиे рдХे рдХाрд░рдг , рд╡рд╣ рддрд░рд╣ рддрд░рд╣ рдХे рд╕рди्рджेрд╣, рд╕ंрд╢рдп, рд╕ुрдЦ, рджुःрдЦ рдЖрджि рднोрдЧрддा рд╣ै , рдкрд░рди्рддु рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि [рд╕рдоाрдзि] рдХे рд▓िрдП рдЖрдм्рд░рд╣्рдорд╕्рддंрдм рд╕рднी рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╣ैं। рдЬрдм рддрдХ ' рдЕрд╣ं рдм्рд░рд╣्рдо ' рдпрд╣ рддрдд्рд╡ рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा, рддрдм рддрдХ рдЗрд╕ рдЬрди्рдо-рдоृрдд्рдпु рдХी рдЧрддि рдХे рдкंрдЬे рд╕े рдХिрд╕ीрдХा рдЫुрдЯрдХाрд░ा рдирд╣ीं рд╣ै। 'рдд्рд░рдп рджुрд░्рд▓рднं '~ рдордиुрд╖्рдп рдЬрди्рдо, рдоुрдХ्рддि рдХी рдк्рд░рдмрд▓ рдЗрдЪ्рдЫा, рддрдеा рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ рдХी рдХृрдкा [рд▓ेрдХिрди-рдоाँ рдХाрд▓ी (рдЬрдЧрддрдЧुрд░ु рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг) рдХा рдЪрдкрд░ाрд╕ рдк्рд░ाрдк्рдд рдпुрд╡ा рдЧुрд░ु рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде, рдЕрдерд╡ा рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХा рдЪрдкрд░ाрд╕ рдк्рд░ाрдк्рдд - рдк्рд░рджीрдк्рдд рдЙрдЬ्рдЬ्рд╡рд▓ рдк्рд░рдХाрд╢-рд╕्рддрдо्рдн рдЬैрд╕े рдиेрддाрд╡рд░िрд╖्рда  (C-IN-C ) рдирд╡рдиीрджा, рдкूрд░्рд╡рдЬрди्рдо рдХे рдХैрдк्рдЯрди рд╕ेрд╡िрдпрд░। рдЧुрд░ु рдиेрддा рд╡рд░िрд╖्рда рдХी рдХृрдкा рд╣ोрдиे рдкрд░ , рдЙрди्рд╣ें рдкुрдХाрд░рдиे рдкрд░ , рд╡े рдЗрди рд╕рдм рдЖрд╕рдХ्рддिрдпों рдХो рдПрдХ рдкрд▓ рдоें рдоिрдЯा рджेрддे рд╣ैं। ]     
рдиेрддा рд╡рд░िрд╖्рда рдпा рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी рдХी рдХृрдкा]  рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдХी рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдХी рдЖрдХांрдХ्рд╖ा [рд╕рдоाрдзि рдХी рдЖрдХांрдХ्рд╖ा ] рдмрд▓рд╡рддी рд╣ोрддी рд╣ै। рдирд╣ीं рддो рдХाрдоिрдиी-рдХांрдЪрди рдоें рд▓िрдк्рдд рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХे рдорди [рдЕрд╣ं ] рдХी рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рд╣ी рдЙрдзрд░ [рдЖрдд्рдоा, рдИрд╢्рд╡рд░ рдпा рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдирдиे рдХी рдУрд░] рдирд╣ीं рд╣ोрддी। - рдЬिрд╕рдХे рдорди рдоें рд╕्рдд्рд░ी,  рдкुрдд्рд░,  рдзрди,  рдоाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХा рд╕ंрдХрд▓्рдк рд╣ै , (рдпाрдиि рддीрдиो рдРрд╖рдгाрдпें рдк्рд░рдмрд▓ рдмрдиी рд╣ुрдИ рд╣ै)рдЙрд╕рдХे рдорди рдоें рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдирдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХैрд╕े рд╣ोрдЧी? 

рдЬो рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡ рдд्рдпाрдЧрдиे рдХो рддैрдпाрд░ рд╣ै [рдпрд╣ рджेрд╣-рдорди 'рдоैं' рдирд╣ीं рд╣ूँ, рдЕрдкрдиे рдкрд░िрд╡рд░्рддрдирд╢ीрд▓ рдиाрдорд░ूрдк рд╕े рдЕрдкрдиी рдЖрд╕рдХ्рддि рдХो рдд्рдпाрдЧ рджेрдиे рдХे рд▓िрдпे рдХрдорд░ -рдХрд╕рдХрд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд╣ै], рдЬो рд╕ुрдЦ-рджुःрдЦ, рднрд▓े-рдмुрд░े, [рд╢्рд░ेрдп-рдк्рд░ेрдп ] рдХे рдЪंрдЪрд▓ рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдоें рдзीрд░-рд╕्рдеिрд░, рд╢ाрди्рдд рддрдеा рджृрдв़рдЪिрдд्рдд рд░рд╣рддा рд╣ै, рд╡рд╣ी рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдЪेрд╖्рдЯ рд╣ोрддा рд╣ै! рдФрд░ рд╡рд╣ी  'рдиिрд░्рдЧрдЪ्рдЫрддि рдЬрдЧрдЬ्рдЬाрд▓ाрдд् рдкिंрдЬрд░ाрджिрд╡ рдХेрд╕рд░ी'  -  рдорд╣ाрдмрд▓ рд╕े рдЬрдЧрдд-рд░ूрдкी рдЬाрд▓ рдХो рддोрдб़рдХрд░ рдоाрдпा рдХी рд╕ीрдоा рдХो рд▓ांрдШ рд╕िंрд╣ рдХी рддрд░рд╣ рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓ рдЬाрддा рд╣ै ।".... 
рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рди рдЖрдиे рдкрд░, рдд्рдпाрдЧ рди рд╣ोрдиे рдкрд░, рднोрдЧрд╕्рдкृрд╣ा рдХा рдд्рдпाрдЧ*  рди рд╣ोрдиे рдкрд░, рдХ्рдпा рдХुрдЫ рд╣ोрдиा рд╕рдо्рднрд╡ рд╣ै? - рд╡े рдмрдЪ्рдЪे рдХे рд╣ाрде рдХे рд▓рдб्рдбू рддो рд╣ैं рдирд╣ीं рдЬिрд╕े рднुрд▓ाрд╡ा рджेрдХрд░ рдЫीрди рдХрд░ рдЦा рд╕рдХрддे рд╣ो।  (рд╕्рд╡ाрдоी рд╢िрд╖्рдп рд╕ंрд╡ाрдж : рдЦрдг्рдб- 6, рдкृрд╖्рда 164)
[рднोрдЧрд╕्рдкृрд╣ा ~ рдЪौрдеेрдкрди рдоें рдЪौрдзрд░ी рдм्рд░рджрд░्рд╕ рдЬрдЧрджीрд╢ рджाрд░ुрдХाрдоें ^*рдиाрдо-рдпрд╢ рд░ूрдкी рдоिрд▓्рдХ-рдЪॉрдХрд▓ेрдЯ рдХी рдХाрдордиा рд╕े Bh/рдЕрдИрд▓ा рдЫाрдк рджाреЪ  рд▓рдЧ рдЬाрддी рд╣ै,  рд╕ेрда, рднी рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдИрд╢्рд╡рд░ (рд╕рдоाрдзि) рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं।] 
          
>>> рджेрд╣ाрдж्рдпрднिрдоाрдирд░рд╣िрддः рдкुрдоाрди् A man without pride in body and other things >рд╢рд░ीрд░ рддрдеा рдЕрди्рдп рд╡рд╕्рддुрдУं рдХा рдЕрднिрдоाрди рд░рд╣िрдд рдордиुрд╖्рдп > рд░ाрдЬрд░्рд╖ि рдЬрдирдХ > рд╡िрджेрд╣рд░ाрдЬ рдЬрдирдХ рдпा рджेрд╡рд░्рд╖ि рдиाрд░рдж > рдРрд╕े рджेрд╣ाрднिрдоाрди рд░рд╣िрдд рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ों рдХे рдмाрд░े рдоें рд╡िрд╡ेрдХрдЪूреЬाрдордгि (543) рдЧ्рд░ंрде рдоें рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рд▓िрдЦрддे рд╣ैं -  
рдХ्рд╡рдЪिрди्рдоूрдвो рд╡िрдж्рд╡ाрди् рдХ्рд╡рдЪिрджрдкि рдорд╣ाрд░ाрдЬрд╡िрднрд╡ः
рдХ्рд╡рдЪिрдж्рдн्рд░ाрди्рддः рд╕ौрдо्рдпः рдХ्рд╡рдЪिрджрдЬрдЧрд░ाрдЪाрд░рдХрд▓िрддः । 
рдХ्рд╡рдЪिрдд्рдкाрдд्рд░ीрднूрддः рдХ्рд╡рдЪिрджрд╡рдорддः рдХ्рд╡ाрдк्рдпрд╡िрджिрддः
рдЪрд░рдд्рдпेрд╡ं рдк्рд░ाрдЬ्рдЮः рд╕рддрддрдкрд░рдоाрдирди्рджрд╕ुрдЦिрддः ॥543॥
(Shankaracarya's Vivekachudamani 543)

'рдЬ्рдЮाрдиी ' рдЕрд░्рдеाрдд рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рд╡्рдпрдХ्рддि (рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж, рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ी, рдЗрд╕ рджेрд╣ाрднिрдоाрди рд░рд╣िрдд рд╡्рдпрдХ्рддि) рд╕рджैрд╡ рдЬ्рдЮाрди рдХी рдЖрдиंрджрдордп рд╕्рдеिрддि рдоें рдЖрдиंрджिрдд рд░рд╣рддा рд╣ै।  рд╡рд╣ рдХрднी рдоूрд░्рдЦ рдХी рддрд░рд╣ , рдХрднी рдЛрд╖ि рдХी рддрд░рд╣ , рдХрднी рд░ाрдЬрд╕ी рд╡ैрднрд╡ рд╕े рдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬा рдХी рддрд░рд╣ рджिрдЦрддा рд╣ै; рдХрднी рдЪрд▓рддा рд╣ुрдЖ рд╕рд░्рдк, рддो рдХрднी рдиिрд╢्рдЪрд▓ рд╕рд░्рдк рдХी рддрд░рд╣ рджीрдЦрддा рд╣ै; рдХрднी рд╕рдо्рдоाрди рдкाрддा рд╣ुрдЖ, рддो рдХрднी рдЕрдкрдоाрдиिрдд рд╣ुрдЖ рджीрдЦрддा рд╣ै, рддो рдХрднी рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдПрдХ рдЕрдЬрдирдмी рдЬैрд╕ा рдЬाрди рдкреЬрддा рд╣ै ।

рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рднрдЧрд╡ाрди рдХा рдПрдХ рд╕рдЪ्рдЪा рднрдХ्рдд рдХैрд╕ा рджिрдЦेрдЧा -рдк्рд░рддिрднाрд╕िрдд рд╣ोрдЧा? рд╡рд╣ рдЪाрд╣े рдЬिрд╕ рд░ूрдк рдоें рджिрдЦे рд╣рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж (рдпा рдаाрдХुрд░-рдоाँ -рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рдЙрди C-IN-C рдирд╡рдиीрджा рдЬैрд╕े) рджेрд╣ाрднिрдоाрди рд░рд╣िрдд рд╕рдЪ्рдЪे рднрдХ्рддों рдХो рдХрднी (рдаाрдХुрд░рджेрд╡ рд╕े) рдХрдо рдХрд░рдХे рдирд╣ीं рдЖंрдХрдиा рдЪाрд╣िрдП। 

рд╣ाрд▓ाँрдХि рдЗрд╕ рдХрд▓िрдпुрдЧ рдоें,  рдРрд╕े рдЧुрдг рдЖрдкрдХो рдХुрдЫ рдирдХрд▓ी рдЧुрд░ुрдУं рдоें рднी рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓ рд╕рдХрддे рд╣ैं, рд▓ेрдХिрди рдирд╡рдиीрджा рдЬैрд╕े рд╕рдЪ्рдЪे рдиेрддा, рдЧुрд░ु, рдкैрдЧрдо्рдмрд░ рдпा рдаाрдХुрд░ рджेрд╡ рдЬैрд╕े рдоाँ рдХाрд▓ी рдХे рднрдХ्рдд рд╣рдоेрд╢ा рдЕрдкрдиे рдорди, рд╡ाрдгी рдФрд░ рдЖрдиंрдж рдХो рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоें рдпा рдЙрдирдХे рдЙрдкрджेрд╢ 'Be and Make' рдоें рд╣ी рдХेрди्рдж्рд░ीрднूрдд рд░рдЦेंрдЧे, рд╕ाрде рд╣ी рдЙрди्рд╣ें рднौрддिрдХ рджुрдиिрдпा (рдХाрдоिрдиी-рдХांрдЪрди-рдиाрдордпрд╢) рдоें рдХोрдИ рджिрд▓рдЪрд╕्рдкी (рдЖрд╕рдХ्рддि) рдирд╣ीं рд╣ोрдЧी। (рдХुрдЫ рджिрди рдиिрд░्рдЬрдирд╡ाрд╕ рдпा рдЧुрд░ुрдЧृрд╣рд╡ाрд╕ рдоें рдЧुрд░ु рдХे рд╕ंрдЧ рд░рд╣рдХрд░ рдпрд╣ рджेрдЦрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рдЬो рд╡े рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдЙрд╕े рдЦुрдж рдХрд░рддे рд╣ैं рдпा рдирд╣ीं ?) рдЖрдо рдЖрджрдоी рдХो рдирдХрд▓ी рдЧुрд░ुрдУं рд╕े рдзोрдЦा рдирд╣ीं рдЦाрдиा рдЪाрд╣िрдП।

Ever rejoicing in the Blissful state of wisdom the realized person lives, sometimes looking like a fool, sometimes a sage, sometimes with royal grandeur; sometimes roaming, sometimes like a motionless serpent; sometimes respected, sometimes insulted, and sometimes unknown.

The sloka above mentioning about how a pure devotee of the Lord will look like. We cannot underestimate the true devotees.

Although such qualities you can also find in some fake gurus in this kali yuga, but the real gurus or devotees will always fix their mind, speech, and pleasure towards the Supreme Lord at the same time they are not interested in the material world. A common man should not get cheated by fake gurus.

 рдорд╣рд░्рд╖ि рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдЦिрдд " рдпोрдЧ рд╡рд╢िрд╖्рда " рдоें рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी, рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ, рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж, рдЬ्рдЮाрдиी , рдиेрддा, рдкैрдЧрдо्рдмрд░ рдмрдирдиे рдФрд░ рдмрдиाрдиे рдХी рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдпрддा рдПрд╡ं рдорд╣рдд्рд╡ рдХो рд╕рдордЭाрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै ~ рджेрд╣ाрдж्рдпрднिрдоाрдирд░рд╣िрддः рдкुрдоाрди् рдкрдЮ्рдЬрд░ाрдд्рдХेрд╕рд░ी рд╕िंрд╣ рдЗрд╡ рдЬрдЧрдЬ्рдЬाрд▓ाрди्рдиिрд░्рдЧрдЪ्рдЫрддि।।" 

рдпेрди рдХेрдирдЪिрдж् рдЖрдЪ्рдЫрди्рдиो рдпेрди рдХेрдирдЪिрдж् рдЖрд╢िрддः ।
рдпрдд्рд░ рдХ्рд╡рдЪрди рд╢ाрдпी рдЪ рд╕ рд╕рдо्рд░ाрдб् рдЗрд╡ рд░ाрдЬрддे ॥рем।резреиреи।рез॥

(рдЬ्рдЮाрди рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж) рдЕрдм рд╡рд╣ рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी (The Living Liberated Yogi), рдЪाрд╣े рдХिрд╕ी рднी рддрд░рд╣ рдХा рдкрд╣рдиाрд╡ा рдкрд╣рдиे, рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рдХिрддрдиा рднी рдЕрдЪ्рдЫा рдпा рдХुрдкोрд╖िрдд рднोрдЬрди рдХрд░े । рд╡рд╣ рдЬрд╣ां рдХрд╣ीं рднी- рддрдХिрдпे рдкрд░ рдпा рддौрд▓िрдпे рдкрд░ рдЕрдкрдиे рд╕िрд░ рдХो рд░рдЦрдХрд░ рд╕ोрдпा рд░рд╣े, рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдорди рдХो рдкूрд░्рдг рдЖрдирди्рдж рдФрд░ рдкрд░рдо् рд╢ांрддि рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд░рдЦрддा рд╣ुрдЖ- рдЗрд╕ рдиिрд╢्рдЪिрди्рддрддा рдХे рд╕ाрде рд╡िрд╢्рд░ाрдо рд▓ेрддा рд╣ै, рдоाрдиो рд╡рд╣ी рдЗрд╕ рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рд╕рдмрд╕े рдорд╣ाрди рд╕рдо्рд░ाрдЯ (C-IN-C рдирд╡рдиीрджा) рд╣ो।

[Now the living liberated yogi, in whatever manner he is clad, and however well or ill-fed he may be. Wherever he may sleep or lay down his humble head, he rests with the joy of his mind, and in a state of perfect ease and blissfulness, as if he were the greatest emperor of the world. рдЕрдм рд╡рд╣ рдЬीрд╡рди рдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी, рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рдХिрд╕ी рднी рддрд░рд╣ рд╕े рдХрдкрдб़े рдкрд╣рдиे, рдФрд░ рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рдХिрддрдиा рднी рдЕрдЪ्рдЫा рдпा рдЦрд░ाрдм рдЦाрдиा рдЦाрдП, рдФрд░ "SCST рдЧрд╡рд░्рдирдоेंрдЯ рдХॉрд▓ेрдЬ, рдЬाрдо्рдмुрдШोреЬा, рдиाрд░ुрдХोрдЯ, рдЧुрдЬрд░ाрдд" рдоें рдЧुрд░ुрдкूрд░्рдгिрдоा 4.7.2023 рдХी рдордз्рдп рд░ाрдд्рд░ि рдоें 12 рд╕े 3 рдмрдЬे рддрдХ рдЧाрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा 'рд░ाрдЧ рджрд░рдмाрд░ी рдХрди्рдиреЬा'  рд╕реЬрдХ рдкрд░ рддрдХिрдпे рдкрд░ рдЕрдерд╡ा рддौрд▓िрдпा рдкрд░  рдЬрд╣ां рдХрд╣ीं рдкрд░ рднी рдЕрдкрдиा рд╕िрд░ рд░рдЦрдХрд░ рд╕ोрдпे рдпा рд▓ेрдЯा рд╣ुрдЖ рдордЪ्рдЫреЬ рдХे рд╕्рд╡рд░ рдоें рд╕ुрдиे; рд▓ेрдХिрди рд╣рд░ рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдоें рд╡рд╣ рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж (The Living Liberated Yogi >рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी>рд╕рдоाрдзि рд╕े рд▓ौрдЯा рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрдиी) рдкूрд░्рдг рдЖрдирди्рдж рдФрд░ рдкрд░рдо् рд╢ाрди्рддि рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд░рдЦрддा рд╣ुрдЖ  рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡िрд╢्рд░ाрдо рд▓ेрддा рд╣ै - рдоाрдиो рд╡рд╣ी рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рд╕рдмрд╕े рдорд╣ाрди  рд╕рдо्рд░ाрдЯ рд╣ो।]

рд╡рд░्рдгрдзрд░्рдоाрд╢्рд░рдоाрдЪाрд░рд╢ाрд╕्рдд्рд░рдпрди्рдд्рд░рдгрдпोрдЬ्рдЭिрддः ।
рдиिрд░्рдЧрдЪ्рдЫрддि рдЬрдЧрдЬ्рдЬाрд▓ाрдд्рдкрдЮ्рдЬрд░ाрджिрд╡ рдХेрд╕рд░ी ॥
(6.122.2)  

рдЬो рдЬ्рдЮाрдиी рдпा рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж -рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиी рдЬрди्рдордЧрдд рдЬाрддि рдХे рдХрд░्рддрд╡्рдпों рдФрд░ рдЬीрд╡рди рдХी рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдп, рдЧृрд╣рд╕्рде, рдмाрдирдк्рд░рд╕्рде рдФрд░ рд╕ंрди्рдпाрд╕ рдЖрджि рдЖрд╢्рд░рдоों рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рд╡рд░्рдгाрд╢्рд░рдо рдзрд░्рдо рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдЕрд╡рд╕्рдеाрдУं рдХे рдЖрдЪрд░рдг рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдХे рдк्рд░рддिрдмंрдз рдХो рдоाрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдмाрдз्рдп рдирд╣ीं рд╣ो (рдпा рдоाँ рдЬрдЧрджрдо्рдмा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдоुрдХ्рдд рдХрд░ рджिрдпा  рдЧрдпा рд╣ो), рд╡рд╣ 'рджेрд╣ाрдж्рдпрднिрдоाрдирд░рд╣िрддः рдкुрдоाрди्'- рдЕрд░्рдеाрдд рд╡рд╣ рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж рдпा рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрдиी рджेрд╣ рддрдеा рдЕрди्рдп рд╡рд╕्рддुрдУं рдХा рдЕрднिрдоाрди рд░рд╣िрдд рдордиुрд╖्рдп > A man without pride in body and other things > рджुрдиिрдпा рдХे рдЬाрд▓ рд╕े (snare - рдкुрдд्рд░ рдРрд╖рдгा, рд╡िрдд्рдд рдРрд╖рдгा рдФрд░ рд▓ोрдХ рдРрд╖рдгा рдХे рдк्рд░рд▓ोрднрди рдХे рдЬाрд▓ рд╕े, рджेрд╢-рдХाрд▓-рдиिрдоिрдд्рдд рдХे рдЬाрд▓ рд╕े, рдпा рдоाрдпा рдХे рдЬाрд▓ рд╕े) рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░  рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓ рдЬाрддा рд╣ै, рдЬैрд╕े рдХोрдИ рд╢ेрд░ рдкिंрдЬрд░े рдХो рддोреЬрдХрд░ рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓ рдЬाрддा рд╣ै।  

Abandoned by (or free from) the restriction of the scriptures relating to the duties of caste and conduct according to the stage of life, he goes out of the snare of the world like a lion out of a cage.

рд╡рд╣ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХी рд╢рдХ्рддि рд╕े рдЕрдкрдиी рдЬाрддि рдФрд░ рдкंрде рдХे рд╕рднी рдмंрдзрдиों рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдЖрджेрд╢ рдХे рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдФрд░ рдк्рд░рддिрдмंрдзों рдХो рддोрдб़ рджेрддा рд╣ै; рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдХे рдЬाрд▓ рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдЬैрд╕े рдХोрдИ рд╕िंрд╣ рдЕрдкрдиे рдкिंрдЬрд░े рдХो рддोрдб़ рдХрд░ рд╣рд░ рдЬрдЧрд╣ рдмेрд▓рдЧाрдо рдШूрдорддा рд░рд╣рддा рд╣ै।

He breaks down all the bonds of his caste and creed and the rites and restraints of his order by the battery of the s├бstra; and roves freed from the snare of society, as a lion breaking loose from his cage, and roaming rampant everywhere.

рдЬिрд╕рдиे рдЗрд╕ рдЖрдд्рдо-рдЬ्рдЮाрди (self-knowledge) рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा рд╣ै рд╡рд╣ рдЬाрддि рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдФрд░ рдЬीрд╡рди рдХे рд╡рд░्рдгों - рдЖрд╢्рд░рдоों рдХे рд▓िрдП рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдЖрджेрд╢ों рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рдиिрдпрдоों рдФрд░ рдиिрд╖ेрдзों рд╕े рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдкрд░े рдЪрд▓ा рдЬाрддा рд╣ै, рдЬैрд╕े рдХोрдИ рд╢ेрд░ рдЕрдкрдиे рдкिंрдЬрд░े рдХो рддोреЬ рдХрд░ рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓ рдЬाрддा рд╣ै।

He who has attained this self-knowledge goes beyond the caste system and the regulations concerning the orders of life and the scriptural injunctions and prohibitions, even as the lion breaks out of its cage.

рд╡рд╣ рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी (living liberated yogi- рдЬ्рдЮाрдиी- рдм्рд░рд╣्рдо рд╡िрдж, рдиेрддा, рдкैрдЧрдо्рдмрд░) рдЬिрд╕рдиे рдЗрд╕ рдЖрдд्рдо-рдЬ्рдЮाрди рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा рд╣ै, 'рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХी рд╢рдХ्рддि' рд╕े (battery- рдЧीрддा,рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдм्рд░рд╣्рдорд╕ूрдд्рд░ рд░ूрдкी рддोрдкрдЦाрдиा рдпा рджрдорджрдоा рд╕ाрд╣рдм рдХी рд╢рдХ्рддि рд╕े) рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдЬाрддि рдФрд░ рдкंрде рдХे рд▓िрдП рдмрдиी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рд╕рднी рдмंрдзрдиों рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдСрд░्рдбрд░ рдХे (Order- рдХोрдЯि, рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдпा рдиिрд╡ृрдд्рддि рдоाрд░्рдЧ рдХे рд▓िрдП рдмрдиी рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдиिрдпрдоों рдФрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рдЖрджेрд╢ों рдФрд░ рдиिрд╖ेрдзों рд╕े рдкрд░े рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै) рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдФрд░ рдк्рд░рддिрдмंрдзों рдХो рддोрдб़ рджेрддा рд╣ै; рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдХे рдЬाрд▓ рд╕े (рд▓ोрдЧ рдХ्рдпा рдХрд╣ेंрдЧे ? рдХे рдЬाрд▓ рд╕े) рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै ~ рджेрд╣ाрдж्рдпрднिрдоाрдирд░рд╣िрддः рдкुрдоाрди् рдкрдЮ्рдЬрд░ाрдд्рдХेрд╕рд░ी рд╕िंрд╣ рдЗрд╡ рдЬрдЧрдЬ्рдЬाрд▓ाрди्рдиिрд░्рдЧрдЪ्рдЫрддि।।  рдЬैрд╕े рд╢ेрд░ рдЕрдкрдиे рдкिंрдЬрдб़े рдХो рддोрдб़ рджेрддा рд╣ै (-рдЕрд░्рдеाрдд рд╕िंрд╣-рд╢ाрд╡рдХ рдЬрдм рднेंреЬ рдХी рддрд░рд╣ рдШाрд╕ рдЦाрдиा рдЫोреЬ рджेрддा рд╣ै), рдФрд░ рд╣рд░ рдЬрдЧрд╣ (M/F рдоिрдд्рд░-рд╢рдд्рд░ु рдХे рдмीрдЪ) рдмेрд▓рдЧाрдо рдШूрдорддा рд╣ै।

 A man without pride in his body and other things comes out of the cage like a lion and a lion out of the net of the world. He breaks down all the bonds of his caste and creed and the rites and restraints of his order; by the battery of the sastra; and roves freed from the snare of society, as a lion breaking loose from his cage, and roaming rampant everywhere.

[рд╡рд░्рдг-рдзрд░्рдо, рдЖрд╢्рд░рдо, рдЖрдЪाрд░-рд╢ाрд╕्рдд्рд░-рдпрди्рдд्рд░рдгрдпा рдЙрдЬ्рдЭिрддः । рдиिрд░्рдЧрдЪ्рдЫрддि рдЬрдЧрдЬ्.рдЬाрд▓ाрдд् рдкрдЮ्рдЬрд░ाрдж् рдЗрд╡ рдХेрд╕рд░ी ॥рем।резреиреи।реи॥рд╡рд░्рдгрдзрд░्рдоाрд╢्рд░рдоाрдЪाрд░рд╢ाрд╕्рдд्рд░рдпрди्рдд्рд░рдгрдпा рд╡рд░्рдгा рдм्рд░ाрд╣्рдордгाрджрдпः। Varnas :  Brahmins and others are governed by varna, dharma, asrama, customs and scriptures. рдЖрд╢्рд░рдоाः рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдпाрджрдпः। Ashrams, such as celibacy. (рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдп, рдЧृрд╣рд╕्рде, рд╡ाрдирдк्рд░рд╕्рде рдФрд░ рд╕ंрди्рдпाрд╕ рдЖрджि рдЖрд╢्рд░рдоों рдХे рд▓िрдП рдмрдиे рд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рдиिрдпрдоों рдХे рдмंрдзрдиों рд╕े) " рд╡рд░्рдгрдзрд░्рдоाрдгाрдоाрд╢्рд░рдоाрдЪाрд░ाрдгां рдЪ рдпाрдиि рд╢ाрд╕्рдд्рд░ाрдгि рдмोрдзрдХाрдиि рддेрд╖ां рдпा рдпрди्рдд्рд░рдгा рдиिрдпрдорд░ूрдкा рдорд░्рдпाрджा рддрдпा рдЙрдЬ्рдЭिрддो;  рджेрд╣ाрдж्рдпрднिрдоाрдирд░рд╣िрддः рдкुрдоाрди् рдкрдЮ्рдЬрд░ाрдд्рдХेрд╕рд░ी рд╕िंрд╣ рдЗрд╡ рдЬрдЧрдЬ्рдЬाрд▓ाрди्рдиिрд░्рдЧрдЪ्рдЫрддि।।" 

 >>>рдм्рд░рд╣्рдорд░ूрдкी рд╕िंрд╣-рд╢ाрд╡рдХ рдХी рдзुрди : рдХрд░्рдордмрди्рдзрдиों  рдХो рддोреЬ рдХрд░  рджेрд╣-рдорди рдХी рд╕ीрдоाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрдиा рд╣ी рдЖрдд्рдоा рдпाрдиे 'рд╕िंрд╣-рд╢ाрд╡рдХ' рдХी рдзुрди рд╣ै -рдпрд╣ी рдЖрдд्рдоा рдХा рдЧीрдд рд╣ै ! рдХिрди्рддु рд╣ाрдп рдЕрдкрдиे рдХो рджेрд╣ рд╕рдордЭрдиे рдХे рдХाрд░рдг;  рдк्рд░рдХृрддि (рдЖрджрддों рдпा рдк्рд░рд╡ृрдд्рддिрдпों) рдХी рд╕ैрдХреЬों рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ाрдУं рдоें рдмрдж्рдз рд╣ोрдиा рд╣ी рдЙрд╕рдХी рдиिрдпрддि рд╣ै ! рд▓ेрдХिрди рд╣ाрдп , рдЬрдм рддрдХ рдХिрд╕ी рдХो 84 рд╡рд░्рд╖ рдХे рдЙрдо्рд░ рдоें рднी рдпुрд╡ा рдЬैрд╕ा рджिрдЦрдиे рд╡ाрд▓ा, рдиेрддा-рд╡рд░िрд╖्рда 'C-IN-C' рдирд╡рдиीрджा рдЬैрд╕ा рдХोрдИ  рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी,  рдпा рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж 'рд╡ेрджाрди्рдд рдХेрд╕рд░ी' рдпा рд╢ेрд░ рдХे рдЬैрд╕ा рдиेрддा ' рдирд╣ीं рдоिрд▓ рдЬाрддा, рддрдм рддрдХ рдк्рд░рдХृрддि рдХी рд╕ैрдХреЬों рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ाрдУं рдоें рдмрдж्рдз рд╣ोрдиा; рдЕрд░्рдеाрдд 'рджेрд╣-рдорди' , 'рдиाрдо-рд░ूрдк' рдХो рд╕рдд्рдп рд╕рдордЭрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдХो рднेंреЬ рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рдоृрдд्рдпु рднрдп рд╕े 'рдоें'-'рдоें' рдХрд░рддे рд░рд╣рдиा' рд╣ी рдЙрд╕рдХी рдиिрдпрддि рд╣ै !"  рдлिрд░ рднी рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиे рднाрдЧ्рдп рдХा рдиिрд░्рдоाрддा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि 3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХे рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдж्рд╡ाрд░ा  рд╕्рд╡рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рд╕ूрдд्рд░ рдХो рд▓िрдЦрддे рд╣ुрдП рд╡рд╣ рдирдП рдЖрджрддों рд╕े, рдирдИ рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдФрд░ рдирдП рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рдХेрд╡рд╣ рдЦुрдж рдЕрдкрдиे рднाрдЧ्рдп рдХा рдиिрд░्рдоाрддा рдмрди рд╕рдХрддा рд╣ै!
рджुрд░्рд▓рднं рдд्рд░рдпрдоेрд╡ैрддрдд् рджेрд╡ाрдиुрдЧ्рд░рд╣рд╣ेрддुрдХрдо्।  
рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡ं рдоुрдоुрдХ्рд╖ुрдд्рд╡ं рдорд╣ाрдкुрд░ूрд╖рд╕рд╢्рд░рдп:।। 

рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡, рдоुрдоुрдХ्рд╖рдд्рд╡, рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ाрдиुрдЧ्рд░рд╣ рдХрд░ाрдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рд╕рдд्рдкुрд░ुрд╖ों рдХा рд╕рд╣рд╡ाрд╕ – рдпे рддीрди рдоिрд▓рдиा, рдЕрддि рджुрд░्рд▓рдн рд╣ै । рддрдеा рд╕ाрдоाрди्рдп рднाрд╖ा рдоे рдХрд╣े рддो, рдордиुрд╖्рдп рдЬрди्рдо, рдоुрдХ्рддि рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рддрдеा рдорд╣ाрдкुрд░ूрд╖ों рдХा рд╕рд╣рд╡ाрд╕ (рдЧुрд░ुрдЧृрд╣рд╡ाрд╕ рдпा рдиिрд░्рдЬрдирд╡ाрд╕) рдпрд╣ рддीрди рдЪीрдЬें рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХी рдХृрдкाрдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд░рд╣рддे рд╣ै ।
рдордиुрд╖्рдпрдЬрди्рдо рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे рдоुрдХ्рддि рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдк्рд░рдмрд▓ рд╣ोрдиे рддрдеा рдХिрд╕ी рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ (рджрдХ्рд╖िрдгाрдоूрд░्рддि рдирд╡рдиीрджा : C-IN-C ) рдХी рдХृрдкा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдХी рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдмрд▓рд╡ाрди рд╣ोрддी рд╣ै; рдирд╣ीं рддो рдХाрдоिрдиी-рдХांрдЪрди рдоें рд▓िрдк्рдд рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХी рдЙрдзрд░ рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ोрддी । 

рдпрд╣ рд╕ुрднाрд╖िрдд рдХिрд╕ी рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि [рдЬрди्рдордЬाрдд рдиेрддा-Deputy CINC (The would-be leader who, despite being a lion-cub considers himself as a sheep.)] рдХो рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдЕрд╡рд╢्рдп рдЕрдЪ्рдЫा рд▓рдЧेрдЧा! рдХ्рдпोंрдХि рдЖрдд्рдордиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХрд░рддे рд╣ुрдП  рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рд░ूрдк рд╕े  рд╣рдо рдпрд╣ рджेрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рддीрди рд╡рд╕्рддुрдУं рдоें рд╕े рдХौрди рд╕ी рд╡рд╕्рддु рд╣рдоाрд░े рдкाрд╕ рд╣ै , рдЬिрд╕рдХे рд▓िрдП рд╣рдо рднрдЧрд╡ाрди рдХे рдк्рд░рддि рдХृрддрдЬ्рдЮ рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं ? рдпрджि рдЕрдм рд╡ैрд╕े рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖-рдорд╣ाрдд्рдоा [рдиेрддाрд╡рд░िрд╖्рда (CINC рдирд╡рдиीрджा)] рд╢рд░ीрд░ рдоें рдирд╣ीं рд╣ों, рдФрд░ рд╣рдоें рд╕्рд╡рдпं рдЙрдирдХे рд╕ंрдЧ рдиिрд░्рдЬрдирд╡ाрд╕ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा рд╣ो , рддो рд╣рдоें рдЕрдм рдЦुрдж рдХो рд╣ी рдЙрдирдХे рдЬैрд╕ा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा рдмрдиाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। 
(This subhashit will surely appeal to a spiritual person! Individually we can think of which of these things we have and be grateful. If we don't have the company of great-souled ones then we should become one!)

"рдЬ्рдЮाрди рд╕्рд╡рдпрдоेрд╡ рд╡рд░्рддрдоाрди рд╣ै, рдордиुрд╖्рдп рдХेрд╡рд▓ рдЙрд╕рдХा рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै। рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдеि рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рд╕рднी рдЬीрд╡рди्рдд рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ैं–рдЗрд╕ рднाрд╡ рд╕े рд╕рдм рдХो рджेрдЦो। рдордиुрд╖्рдп рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░ो, рдордиुрд╖्рдп рд╣ी рдЬीрд╡рди्рдд рдХाрд╡्рдп рд╣ै। рдЬрдЧрдд рдоें рдЬिрддрдиे рдИрд╕ा рдпा рдмुрдж्рдз рд╣ुрдП рд╣ैं, рд╕рднी рд╣рдоाрд░ी рдЬ्рдпोрддि рд╕े рдЬ्рдпोрддिрд╖्рдоाрди рд╣ैं। рдЗрд╕ рдЬ्рдпोрддि рдХो рдЫोрдб़ рджेрдиे рдкрд░ рдпे рд╕рдм рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдЬीрд╡िрдд рдирд╣ीं рд░рд╣ рд╕рдХेंрдЧे, рдорд░ рдЬाрдПंрдЧे। рддुрдо рдЕрдкрдиी рдЖрдд्рдоा рдХे рдКрдкрд░ рд╕्рдеिрд░ рд░рд╣ो।"  
рдЬ्рдЮाрди рдоें рдорди рдХो рд╢ुрдж्рдз рдХрд░рдиे, рдордиुрд╖्рдп рдХो рдКрдкрд░ рдЙрдаाрдиे, рдоुрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди рдХे рд╕ाрде рдПрдХीрдХृрдд рдХрд░рдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рд╣ोрддी рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рдпрд╣ рдЙрджाрдд्рдд рдФрд░ рд╢ुрдж्рдз рд╣ोрддा рд╣ै। рдХिрди्рддु рдЬ्рдЮाрди рдХो рджो рд╢्рд░ेрдгिрдпों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै-рд╕ैрдж्рдзाрди्рддिрдХ рдЬ्рдЮाрди (рдЕрдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा) рдФрд░ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░िрдХ рдЬ्рдЮाрди (рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा) । рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдЬ्рдЮाрди рдЬिрд╕े рд╣рдо рдзाрд░्рдоिрдХ рдЧ्рд░ंрдеों рдХो рдкрдв़рдХрд░ рд╕рдордЭ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЧुрд░ु рдоुрдЦ рд╕े рд╢्рд░рд╡рдг рдХрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╕ैрдж्рдзाрди्рддिрдХ рдЬाрдирдХाрд░ी рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдоें рдЕрдкрд░्рдпाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдпрд╣ рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╣ै рдЬैрд╕े рдХिрд╕ी рдиे рд╡्рдпंрдЬрди рдмрдиाрдиे рдХी рдкुрд╕्рддрдХ рдХा рд╕्рдорд░рдг рдХрд░ рд▓िрдпा рд╣ो, рдХिрди्рддु рд╕्рд╡рдпं рдХрднी рд░рд╕ोрдИ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рди рдХिрдпा рд╣ो। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╕ैрдж्рдзाрди्рддिрдХ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рднूрдЦे рдХी рдХ्рд╖ुрдзा рдХो рд╢ांрдд рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рдЙрд╕ी  рдк्рд░рдХाрд░ рдЬрдм рдХोрдИ рдордиुрд╖्рдп рдЖрдд्рдоा, рднрдЧрд╡ाрди, рдоाрдпा, рдХрд░्рдо, рд░ाрдЬрдпोрдЧ рдФрд░ рднрдХ्рддि рдЖрджि рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╡िрд╖рдпों рдкрд░ рдЧुрд░ु рд╕े (рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी, рдиेрддा рдпा рдкैрдЧрдо्рдмрд░ рд╕े) рд╕ैрдж्рдзाрди्рддिрдХ рдЬ्рдЮाрди рдЕрд░्рдЬिрдд рдХрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдХेрд╡рд▓ рдЙрд╕ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рд╣ी рдХिрд╕ी рдХो рднрдЧрд╡рдж्рдк्рд░ाрдк्рддि рдирд╣ीं рд╣ोрддी। 

рдЬрдм рдХोрдИ рдордиुрд╖्рдп рд╕िрдж्рдзाрди्рдд (рд╢्рд░рд╡рдг-рдордирди-рдиिрджिрдз्рдпाрд╕рди) рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдпोрдЧ рд╕ाрдзрдиा рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै рддрдм рдЗрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдЙрдд्рдкрди्рди рд╡िрд╡ेрдХрдЬ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдЙрд╕рдХा рдЕрди्рддःрдХрд░рдг рд╢ुрдж्рдз рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдФрд░ рдлिрд░ рдХोрдИ рдордиुрд╖्рдп рдЖрдд्рдоा рдХी рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди (рдкрд░рдоाрдд्рдоा) рдХे рд╕ाрде рдЗрд╕рдХे рд╕ंрдмंрдз рдХी рдЕрдиुрднूрддि рдХрд░рддा рд╣ै।  рдЛрд╖ि рдкрддंрдЬрд▓ि рдиे рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдХрд╣ा рд╣ै-

" рд╢्рд░ुрддाрдиुрдоाрдирдк्рд░рдЬ्рдЮाрдн्рдпाрдорди्рдпрд╡िрд╖рдпा рд╡िрд╢ेрд╖ाрд░्рдердд्рд╡ाрдж्।। "

(рд╢्рд░ुрдд- рдЕрдиुрдоाрди-  рдк्рд░рдЬ्рдЮाрдн्рдпाрдо्- рдЕрди्рдпрд╡िрд╖рдпा- рд╡िрд╢ेрд╖-рдЕрд░्рдердд्рд╡ाрдд्। рдпोрдЧ рджрд░्рд╢рди-1.49)

рд╢рдм्рджाрд░्рде :- рд╢्рд░ुрдд (рд╢्рд░рд╡рдг рдЕрд░्рдеाрдд рд╕ुрдирдиे рд╕े), рдЕрдиुрдоाрди ( рдЕंрджाрдЬे рдпा рдЕрдЯрдХрд▓ рд╕े ), рдк्рд░рдЬ्рдЮाрдн्рдпाрдо् ( рдЙрдд्рдкрди्рди рдмुрдж्рдзि рд╕े),  рдЕрди्рдпрд╡िрд╖рдпा ( рднिрди्рди рдЕрдерд╡ा рдЕрд▓рдЧ рд╡िрд╖рдп рд╡ाрд▓ी ), рд╡िрд╢ेрд╖ ( рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ ), рдЕрд░्рдердд्рд╡ाрдд् ( рдЕрд░्рде рдпा рдЬ्рдЮाрди рд╡ाрд▓ी рд╣ोрддी рд╣ै ।)

рд╕ूрдд्рд░ाрд░्рде :- рд╕ुрдиे рд╣ुрдП рд╡  рдЕрдиुрдоाрди рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдмुрдж्рдзि рдХे рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдЕрд▓рдЧ рд╡िрд╖рдп рдХा рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЬ्рдЮाрди рдХрд░рд╡ाрдиे рд╡ाрд▓ी рдмुрдж्рдзि рдЛрддрдо्рднрд░ा рдмुрдж्рдзि рд╣ोрддी рд╣ै ।

рддाрдд्рдкрд░्рдп:- рдЗрд╕ рд╕ूрдд्рд░ рдоें рдЛрддрдо्рднрд░ा рдмुрдж्рдзि рд╡ рдЕрди्рдп рд╕ाрдоाрди्рдп рдмुрдж्рдзि рдХे рдмीрдЪ рдХे рдЕрди्рддрд░ рдХो рджрд░्рд╢ाрдпा рдЧрдпा рд╣ै । рдХिрд╕ी рднी рд╡рд╕्рддु рдпा рдкрджाрд░्рде рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рдпा рдЙрд╕рдХा рдЬ्рдЮाрди рд╣рдоें рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै । 1. рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдк्рд░рдоाрдг рд╕े 2. рдЕрдиुрдоाрди рдк्рд░рдоाрдг рд╕े рд╡ 3. рд╢рдм्рдж рдк्рд░рдоाрдг рд╕े ।

рдпрд╣ाँ рдкрд░ рд╢рдм्рдж рд╡ рдЕрдиुрдоाрди рдк्рд░рдоाрдг рдХी рдмाрдд рдХрд╣ी рдЧрдИ рд╣ै । рдЬो рдЬ्рдЮाрди рд╣рдоें рд╡ेрдж рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдпा рдЛрд╖ि рд╡ рдЧुрд░ुрджेрд╡ рдХे рд╡рдЪрдиों рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै рд╡рд╣ рд╢рдм्рдж рдк्рд░рдоाрдг рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै । рдЬैрд╕े рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдХो рдпोрдЧाрдн्рдпाрд╕ рд╕े рд╕рдоाрдзि рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ोрддी рд╣ै । рдпрд╣ рд╢рдм्рдж рдк्рд░рдоाрдг рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै । рдЗрд╕ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рд╣рдоें рд╕рдоाрдзि рдХी рдХेрд╡рд▓ рд╕рдоाрди्рдп рдЬाрдирдХाрд░ी рд╣ोрддी рд╣ै । рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдирд╣ीं ।
 
рдФрд░ рдЕрдиुрдоाрди рдк्рд░рдоाрдг рд╕े рд╣рдо рдХिрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдпा рдШрдЯрдиा рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдХोрдИ рдЕंрджाрдЬ рдпा рдЕрдиुрдоाрди рд╣ी рд▓рдЧा рд╕рдХрддे рд╣ै । рдФрд░ рд╡рд╣ рдЕрдиुрдоाрди рднी рд╣рдоें рдЙрд╕рдХा рд╕ाрдоाрди्рдп рд░ूрдк рд╕े рдЬ्рдЮाрди рдХрд░рд╡ाрддा рд╣ै । рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдирд╣ीं ।  рдЬैрд╕े рд╣рдо рдирджी рдоें рдкाрдиी рдХे рдмреЭे рд╣ुрдП рд╕्рддрд░ рд╡ рдоैрд▓े рд░ंрдЧ рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдпрд╣ рдЕрдиुрдоाрди рддो рд▓рдЧा рд▓ेрддे рд╣ैं рдХि рдкीрдЫे рдкрд╣ाреЬो рдоें рдХрд╣ी рдмाрд░िрд╢ рд╣ुрдИ рд╣ै । рд▓ेрдХिрди рд╣рдоें рдЙрд╕рдХी рд╡िрд╢ेрд╖ рдЬाрдирдХाрд░ी рдирд╣ीं рд╣ोрддी рдХि рдмाрд░िрд╢ рдХिрддрдиी рд╣ुрдИ, рдЙрд╕рд╕े рдХिрддрдиा рдиुрдХрд╕ाрди рдпा рдлाрдпрджा рд╣ुрдЖ рд╣ै рдпा рдЗрд╕ рдмाрд░िрд╢ рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдХрд╣ाँ – рдХрд╣ाँ рддрдХ рд╣ुрдЖ рд╣ै рдЖрджि ।
рдЗрд╕рд▓िрдП рд╢рдм्рдж рд╡ рдЕрдиुрдоाрди рдк्рд░рдоाрдг рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдЬ्рдЮाрди рд╕ाрдоाрди्рдп рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╣ोрддा рд╣ै । рдФрд░ рдЙрд╕рд╕े рд╣рдоें рд╕ाрдоाрди्рдп рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╣ी рдЬ्рдЮाрди рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै । рдХ्рдпोंрдХि рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рджो рд╣ी рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ोрддे рд╣ैं рдПрдХ рд╕ाрдоाрди्рдп рдФрд░ рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ । рд╕рдоाрди्рдп рдоें рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рд╕ाрдзाрд░рдг рдЬाрдирдХाрд░ी рд╣ोрддी рд╣ै рдЬрдмрдХि рд╡िрд╢ेрд╖ рдоें рдЙрд╕рдХो рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЬाрдирдХाрд░ी рд╣ोрддी рд╣ै ।

 рдЬो рдЬ्рдЮाрди рд╣рдоाрд░ी рдмुрдж्рдзि рдХो рдХुрдЫ рд╕ुрдирдиे рд╕े рдпा рдЙрд╕рдХा рдЕंрджाрдЬा рд▓рдЧाрдиे рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै । рдЙрд╕ рдЬ्рдЮाрди рдоें рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдХुрдЫ рдХрдоी рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै । рд▓ेрдХिрди рдЛрддрдо्рднрд░ा рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдЕрд░्рдеाрдд рдмुрдж्рдзि рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ा рдЬ्рдЮाрди рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдпा рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рд╣ोрддा рд╣ै । рдпाрдиी рдЙрд╕ рдЬ्рдЮाрди рдоें рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдХोрдИ рдХрдоी рдирд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै । рдЬрдм рд╕ाрдзрдХ рдХी рдЛрддрдо्рднрд░ा рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдЬाрдЧृрдд рд╣ोрддी рд╣ै рддो рдЙрд╕े рд╡िрд╢ेрд╖ рдЬ्рдЮाрди рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ोрддी рд╣ै । рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрди рд╢рдм्рдж рдк्рд░рдоाрдг рд╡ рдЕрдиुрдоाрди рдк्рд░рдоाрдг рд╕े рдЬ्рдпाрджा рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд╣ोрддा рд╣ै ।

рдЕрддः рдЬрдм рдХिрд╕ी рд╕ाрдзрдХ рдХी рдЛрддрдо्рднрд░ा рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдЬाрдЧृрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХी рдмुрдж्рдзि рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдЬ्рдЮाрди рдпा рдЬाрдирдХाрд░ी рдХрд░рд╡ाрдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै । рдЬो рд╕ाрдоाрди्рдп рдЕрд░्рдеाрдд рд╕ुрдиे рд╣ुрдП рдпा рдЕंрджाрдЬा рд▓рдЧाрдП рд╣ुрдП рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдмिрд▓рдХुрд▓ рдЕрд▓рдЧ рд╣ोрддी рд╣ै । рдпрд╣ी рдЗрд╕ рд╕ूрдд्рд░ рдХा рднाрд╡/рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै ।
(рд╕ाрднाрд░ @@@@ Dr. Somveer Arya / - https://drsomveeryoga.com/yoga-sutra-49/

'рд░ाрдЬрдпोрдЧी' - рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा : 

рд╕ुрдд्рд░ाрд░्рде :рдЬो рдЬ्рдЮाрди рд╡िрд╢्рд╡рд╕्рдд рдордиुрд╖्рдпों (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда, рдиेрддा рд╡рд░िрд╖्рда рдпा рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी) рдХे рд╡ाрдХ्рдп рдФрд░ рдЕрдиुрдоाрди рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рд╕ाрдоाрди्рдп рд╡рд╕्рддुрд╡िрдзрдпрдХ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬो рд╡िрд╖рдп рдЖрдЧрдо рдФрд░ рдЕрдиुрдоाрди рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рдЬ्рдЮाрди рдХे рдЧोрдЪрд░ рдирд╣ीं рд╣ैं, рд╡े рдкूрд░्рд╡ोрдХ्рдд рд╕рдоाрдзि рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं।

рд╡्рдпाрдЦ्рдпा- рддाрдд्рдкрд░्рдп рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд╣рдоें рд╕ाрдоाрди्рдп рд╡рд╕्рддुрдУं рдХा рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдЕрдиुрднрд╡, рдЙрд╕ рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдЕрдиुрдоाрди рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡рд╕्рдд рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд╡ाрдХ्рдпों рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै। 'рд╡िрд╢्рд╡рд╕्рдд рдордиुрд╖्рдпों' рд╕े рдпोрдЧिрдпों рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै 'рдЛрд╖ि', рдФрд░ рдЛрд╖ि рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд╡ेрджों рдоें рд▓िрдкिрдмрдж्рдз рдорди्рдд्рд░ों рдХे рдж्рд░рд╖्рдЯा । рдЙрдирдХे рдорддाрдиुрд╕ाрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдХा рдк्рд░ाрдоाрдг्рдп рдХेрд╡рд▓ рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд╡े рд╡िрд╢्рд╡рд╕्рдд рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд╡рдЪрди рд╣ैं

 рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рд╡िрд╢्рд╡рд╕्рдд рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд╡рдЪрди рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी, рдЛрд╖ि рдкрддंрдЬрд▓ि рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдХेрд╡рд▓ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рд╣рдоें рдЖрдд्рдоाрдиुрднूрддि рдХрд░ाрдиे рдоें рдХрднी рд╕рдорд░्рде рдирд╣ीं рд╣ैं। рд╣рдо рднрд▓े рд╣ी рд╕ाрд░े рд╡ेрджों рдХो рдкрдв़ рдбाрд▓ें, рдкрд░ рддो рднी рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рд╣рдоें рдХिрд╕ी рддрдд्рдд्рд╡ рдХी рдЕрдиुрднूрддि рди рд╣ो। рдкрд░ рдЬрдм рд╣рдо рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рдЙрдкрджेрд╢ों рдХो рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдЙрддाрд░рддे рд╣ैं - рдЙрдирдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╣ैं, рддрдм рд╣рдо рдРрд╕ी рдПрдХ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрддे рд╣ैं, рдЬिрд╕рдоें рд╢ाрд╕्рдд्рд░ोрдХ्рдд рдмाрддों рдХी рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рд╣ोрддी рд╣ै। рдЬрд╣ाँ рддрд░्рдХ, рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдпा рдЕрдиुрдоाрди рдХिрд╕ी рдХी рднी рдкрд╣ुँрдЪ рдирд╣ीं рд╣ै, рд╡рд╣ाँ рдЖрдк्рддрд╡ाрдХ्рдп рдХी рднी рдХोрдИ рдЙрдкрдпोрдЧिрддा рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ीं рдЗрд╕ рд╕ूрдд्рд░ рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै।

рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдЙрдкрд▓рдм्рдзि (рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░) рд╣ी рдпрдеाрд░्рде рдзрд░्рдо рд╣ै, рд╡рд╣ी рдзрд░्рдо рдХा рд╕ाрд░ рд╣ै। рдФрд░ рд╢ेрд╖ рд╕рдм- рдЙрджाрд╣рд░рдгाрд░्рде, рдзрд░्рдорд╕рдо्рдмрди्рдзी рдк्рд░рд╡рдЪрди рд╕ुрдирдиा, рдзाрд░्рдоिрдХ рдЧ्рд░рди्рдеों рдХा рдкाрда рдХрд░рдиा, рдпा рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиा рдЙрд╕ рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рддैрдпाрд░िрдпाँ рдоाрдд्рд░ рд╣ैं। рд╡рд╣ рдпрдеाрд░्рде рдзрд░्рдо рдирд╣ीं рд╣ै। рдХेрд╡рд▓ рдХिрд╕ी 'рдордд' (Religion =рдоूрд╕ा-рдИрд╕ा рдоें рдИрдоाрди рдпा mazhab) рдХे рд╕ाрде рдмौрдж्рдзिрдХ рд╕рд╣рдорддि рдЕрдерд╡ा рдЕрд╕рд╣рдорддि рдзрд░्рдо рдирд╣ीं рд╣ै। 
>>> рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧिрдпों рдХा (рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХे рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддाрдУं рдХा) рдоूрд▓рднाрд╡ рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЬैрд╕े рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХे рд╡िрд╖рдпों рдХे рд╕ाрде рд╣рдо рд▓ोрдЧों рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╣ोрддा рд╣ै, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдзрд░्рдо рднी рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै; рдФрд░ рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рд╡рд╣ рддो рдФрд░ рднी рддीрд╡्рд░рддрд░ рд░ूрдк рд╕े рдЙрдкрдм्рд▓рдз рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। 
рдИрд╢्рд╡рд░, рдЖрдд्рдоा рдЖрджि рдЬो рд╕рдм рдзрд░्рдо рдХे рдк्рд░рддिрдкाрдж्рдп рд╕рдд्рдп рд╣ैं, рд╡े рдмрд╣िрд░िрди्рдж्рд░िрдпों рд╕े рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддे। рдоैं рдЖँрдЦों рд╕े рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рдирд╣ीं рджेрдЦ рд╕рдХрддा, рдпा рд╣ाрде рд╕े рдЙрдирдХा рд╕्рдкрд░्рд╢ рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा। рд╣рдо рдпрд╣ рднी рдЬाрдирддे рдХि рдпुрдХ्рддि-рддрд░्рдХ рд╣рдоें рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХे рдкрд░े рдирд╣ीं рд▓े рдЬा рд╕рдХрддा; рд╡рд╣ рддो рд╣рдоें рд╕рд░्рд╡рдеा рдПрдХ рдЕрдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕्рдерд▓ рдоें рдЫोрдб़ рдЖрддा рд╣ै। рд╣рдо рднрд▓े рд╣ी рдЬीрд╡рдирднрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рддे рд░рд╣ें, рдЬैрд╕ा рдХि рджुрдиिрдпा рд╣рдЬाрд░ों рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рдХрд░рддी рдЖ рд░рд╣ी рд╣ै, рдкрд░ рдЖрдЦिрд░ рдЙрд╕рдХा рдлрд▓ рдХ्рдпा  рд╣ोрддा рд╣ै 

рдпрд╣ी рдХि рдзрд░्рдо рдХे рд╕рдд्рдпों рдХो (3H рдХे рддीрдиों рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХो)  рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдпा рдЕрдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХрд░рдиे рдоें рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдХो рдЕрд╕рдорд░्рде рдкाрддे рд╣ैं। рд╣рдо рдЬिрд╕рдХा рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рд╕े рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖рддः рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЙрд╕ी рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╣рд░्рдо рддрд░्рдХ, рд╡िрдЪाрд░ рдЖрджि рдХिрдпा рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЕрддः рдпрд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рддрд░्рдХ рдХो рдЗрди्рдж्рд░िрдп-рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдХी рдЗрд╕ рдЪाрд░рджीрд╡ाрд░ी рдХे рднीрддрд░ рд╣ी рдЪрдХ्рдХрд░ рдХाрдЯрдиा рдкрдб़рддा рд╣ै; рд╡рд╣ рдЙрд╕рдХे рдкрд░े рдХрднी рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддा। рдЕрддрдПрд╡ рдЖрдд्рдоाрдиुрднूрддि рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕рдорд╕्рдд рдЗрди्рдж्рд░िрдп-рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдХे рдкрд░े рд╣ै
 рдпोрдЧी рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдордиुрд╖्рдп рдЗрди्рдж्рд░िрдп-рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдХे рдкрд░े рдФрд░ рддрд░्рдХ рдХे рдкрд░े рднी рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдоें рдЕрдкрдиी рдорди (рдЕрд╣ं) рдмुрдж्рдзि рдХो рднी рд▓ाँрдШ рдЬाрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि, рд╕ाрдорд░्рде्рдп рд╣ै, рдФрд░ рдпрд╣ рд╢рдХ्рддि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдк्рд░ाрдгी рдоें, рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЬрди्рддु рдоें рдиिрд╣िрдд рд╣ै। 
рдпोрдЧ рдХे рдЕрдн्рдпाрд╕ рд╕े рдпрд╣ рд╢рдХ्рддि рдЬाрдЧृрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рддрдм рдордиुрд╖्рдп рдпुрдХ्рддि-рддрд░्рдХ рдХी рд╕ाрдзाрд░рдг рд╕ीрдоा рдХो рдкाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै рдФрд░ рддрд░्рдХ рдХे рдЕрдЧрдо्рдп рд╡िрд╖рдпों рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै।

рддрдЬ्рдЬः рд╕ंрд╕्рдХाрд░ोрд╜рди्рдпрд╕ंрд╕्рдХाрд░рдк्рд░рддिрдмрди्рдзी ॥ релреж॥
(рдпोрдЧ рджрд░्рд╢рди-1.50)

рд╢рдм्рджाрд░्рде :- рддрдЬ्рдЬ (рдЙрд╕рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ा ), рд╕ंрд╕्рдХाрд░:( рдЖрджрддों рдпा рдк्рд░рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХा рд╕рдоाрд╣ाрд░ рдпा рд╡िрдЪाрд░), рдЕрди्рдп( рджूрд╕рд░े ), рд╕ंрд╕्рдХाрд░ो ( рдк्рд░рд╡ृрдд्рддिрдпों -рд╡िрдЪाрд░ों рдХा ), рдк्рд░рддिрдмрди्рдзी -( рд░ोрдХрдиे рд╡ाрд▓ा рд╣ोрддा рд╣ै।)

рд╕ूрдд्рд░ाрд░्рде- рдпрд╣ рд╕рдоाрдзिрдЬाрдд рд╕ंрд╕्рдХाрд░ (рдпा рдЛрддрдо्рднрд░ा рдк्рд░рдЬ्рдЮा рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ा рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдпा рд╡िрдЪाрд░)  
рджूрд╕рд░े рд╕рдм рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рддिрдмрди्рдзी рд╣ोрддा рд╣ै, рдЕрд░्рдеाрдд् рджूрд╕рд░े рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХो рдлिрд░ рдЖрдиे рдирд╣ीं рджेрддा।

рд╡्рдпाрдЦ्рдпा- рд╣рдордиे рдкрд╣рд▓े рдХे рд╕ूрдд्рд░ рдоें рджेрдЦा рд╣ै рдХि рдЙрд╕ рдЕрддिрдЪेрддрди рднूрдоि (рд╕рдоाрдзि) рдкрд░ рдЬाрдиे рдХा рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдЙрдкाрдп рд╣ै- рдПрдХाрдЧ्рд░рддा । рд╣рдордиे рдпрд╣ рднी рджेрдЦा рд╣ै рдХि рдкूрд░्рд╡ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ (рдХाрдоिрдиी-рдХांрдЪрди рдоें рдЖрд╕рдХ्рддि) рд╣ी рдЙрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рдкाрдиे рдоें рд╣рдоाрд░े рдк्рд░рддिрдмрди्рдзрдХ рд╣ैं। рддुрдо рд╕рднी рдиे рдЧौрд░ рдХिрдпा рд╣ोрдЧा рдХि рдЬ्рдпोंрд╣ी рддुрдо рд▓ोрдЧ рдорди рдХो рдПрдХाрдЧ्рд░ рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддे рд╣ो, рдд्рдпोंрд╣ी рддुрдо्рд╣ाрд░े рдЕрди्рджрд░ рдиाрдиा рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡िрдЪाрд░ рднрдЯрдХрдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рдЬ्рдпोंрд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░рдЪिрди्рддрди рдХрд░рдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХрд░рддे рд╣ो, рдаीрдХ рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдпे рд╕рдм рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдЬाрдЧ рдЙрдарддे рд╣ैं। 
рджूрд╕рд░े рд╕рдордп рд╡े рдЙрддрдиे рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдирд╣ीं рд░рд╣рддे; рдХिрди्рддु рдЬ्рдпोंрд╣ी рддुрдо рдЙрди्рд╣ें рднрдЧाрдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░рддे рд╣ो, рд╡े рдЕрд╡рд╢्рдпрдоेрд╡ рдЖ рдЬाрддे рд╣ैं рдФрд░ рддुрдо्рд╣ाрд░े рдорди рдХो рдмिрд▓рдХुрд▓ рдЖрдЪ्рдЫाрджिрдд рдХрд░ рджेрдиे рдХा рднрд░рд╕рдХ рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдХा рдХाрд░рдг рдХ्рдпा рд╣ै ? рдЗрд╕ рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рдХे рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХे рд╕рдордп рд╣ी рд╡े рдЗрддрдиे рдк्рд░рдмрд▓ рдХ्рдпों рд╣ो рдЙрдарддे рд╣ैं 
рдЗрд╕рдХा рдХाрд░рдг рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рддुрдо рдЙрдирдХो рджрдмाрдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ो। рдФрд░ рд╡े рдЕрдкрдиे рд╕ाрд░े рдмрд▓ рд╕े рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЕрди्рдп рд╕рдордп рд╡े рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдкрдиी рддाрдХрдд рдирд╣ीं рд▓рдЧाрддे। рдЗрди рд╕рдм рдкूрд░्рд╡ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рднी рдХिрддрдиी рдЕрдЧрдгिрдд рд╣ै! рдЪिрдд्рдд рдХे рдХिрд╕ी рд╕्рдеाрди рдоें рд╡े рдЪुрдкрдЪाрдк рдмैрдаे рд░рд╣рддें рд╣ैं рдФрд░ рдмाрдШ рдХे рд╕рдоाрди рдЭрдкрдЯрдХрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдоाрдиो рд╣рдоेрд╢ा рдШाрдд рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं। 
рдЙрди рд╕рдм рдХो рд░ोрдХрдиा рд╣ोрдЧा, рддाрдХि рд╣рдо рдЬिрд╕ рднाрд╡ рдХो рдорди рдоें рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣ें, рд╡рд╣ी рдЖрдП рдФрд░ рджूрд╕рд░े рд╕рдм рднाрд╡ рдЪрд▓े рдЬाрдПँ। рдкрд░ рдРрд╕ा рди рд╣ोрдХрд░ рд╡े рд╕рдм рддो рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдЖрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╡ैрд╕े рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдЬो рдорди рдХी рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рдоें рдмाрдзा рджेрдиेрд╡ाрд▓ी рд╣ैं, рдЙрди рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХो рдЬрдм рд╕ाрдзрдХ рджृреЭ рдЗрдЪ्рдЫाрд╢рдХ्рддि рд╕े рд░ोрдХрддा рд╣ै, рддो рдЛрддрдо्рднрд░ा рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдХे рдЬाрдЧृрдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै । рдЗрд╕рдХो рдХрд░рдиा рдирд╣ीं рдкреЬрддा ।

рдЕрддрдПрд╡ рдЬिрд╕ рд╕рдоाрдзि (рдкूрд░्рдг рдПрдХाрдЧ्рд░рддा) рдХी рдмाрдд рдЕрднी рдХрд╣ी рдЧрдпी рд╣ै, рдЙрд╕рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рд╕рдм рд╕े рдЙрдд्рддрдо рд╣ै; рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рдЙрди рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХो рд░ोрдХрдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рд╣ै। рдЗрд╕ рд╕рдоाрдзि рдХे рдЕрдн्рдпाрд╕ рд╕े рдЬो рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдЧा, рд╡рд╣ рдЗрддрдиा рд╢рдХ्рддिрдоाрди рд╣ोрдЧा рдХि рд╡рд╣ рдЕрди्рдп рд╕рдм рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХा рдХाрд░्рдп рд░ोрдХрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╡рд╢ीрднूрдд рдХрд░рдХे рд░рдЦेрдЧा।

рддрд╕्рдпाрдкि рдиिрд░ोрдзे рд╕рд░्рд╡рдиिрд░ोрдзाрди्рдиिрд░्рдмीрдЬः рд╕рдоाрдзिः ॥ релрез ॥

рд╢рдм्рджाрд░्рде :- рддрд╕्рдп (рдЙрд╕рдХे), рдЕрдкि (рднी), рдиिрд░ोрдзे (рд░ुрдХрдиे рд╕े), рд╕рд░्рд╡ (рд╕рднी), рдиिрд░ोрдзाрдд् ( рдЪिрдд्рдд рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХा рднी рдиिрд░ोрдз рд╣ो рдЬाрдиे рд╕े рдЕрд░्рдеाрдд рд╕рднी рдЪिрдд्рдд рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХे рд░ुрдХ рдЬाрдиे рд╕े),  рдиिрд░्рдмीрдЬ: (рдиिрд░्рдмीрдЬ), рд╕рдоाрдзि:( рд╕рдоाрдзि рд╣ोрддी рд╣ै ।)

рд╕ूрдд्рд░ाрд░्рде - рдЙрд╕рдХा рднी (рдЕрд░्рдеाрдд् рдЬो рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдЕрди्рдп рд╕рднी рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХो,  рд░ोрдХ рджेрддा рд╣ै) рдиिрд░ोрдз рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░, рд╕рдм рдХा рдиिрд░ोрдз рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдиिрд░्рдмीрдЬ рд╕рдоाрдзि (рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै)।

рд╡्рдпाрдЦ्рдпा- рдЗрд╕ рд╕ूрдд्рд░ рдоें  рдЬीрд╡ (рдЕрд╣ं рдХी рдирд╣ीं рдЖрдд्рдоा) рдХी рд╕рдоाрдзि рдЕрдерд╡ा рдоोрдХ्рд╖ рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै । рддुрдо рд▓ोрдЧों рдХो рдпрд╣ рдЕрд╡рд╢्рдп рд╕्рдорд░рдг рд╣ै рдХि рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рд╣ी рд╣рдоाрд░े рдЬीрд╡рди рдХा рдЪрд░рдо рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै। рд╣рдо рд▓ोрдЧ рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддे, рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ рдЖрдд्рдоा рдХा рдк्рд░рдХृрддि, рдорди рдФрд░ рд╢рд░ीрд░ рдХे рд╕ाрде рд╣рдоाрд░ा рддाрджाрдд्рдо्рдп рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै। рдЕрдЬ्рдЮाрдиी рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рдХो рд╣ी рдЖрдд्рдоा рд╕рдордЭрддा рд╣ै। рдЙрд╕рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдХुрдЫ рдЙрди्рдирдд рдордиुрд╖्рдп рдорди рдХो рд╣ी рдЖрдд्рдоा рд╕рдордЭрддा рд╣ै। рдХिрди्рддु рджोрдиों рд╣ी рднूрд▓ рдоें рд╣ैं। 

рдЕрдЪ्рдЫा, рдЖрдд्рдоा рдЗрди рд╕рдм рдЙрдкाрдзिрдпों (рд╢рд░ीрд░ рдпा рдорди) рдХे рд╕ाрде  рдПрдХाрдХाрд░ рдХैрд╕े рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै ? рдЪिрдд्рдд рдоें рдпे рдиाрдиा рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд▓рд╣рд░ें (рд╡ृрдд्рддिрдпाँ) рдЙрдардХрд░ рдЖрдд्рдоा рдХो рдЖрдЪ्рдЫाрджिрдд рдХрд░ рд▓ेрддी рд╣ैं, рдФрд░ рд╣рдо рдЗрди рд▓рд╣рд░ों рдоें рд╕े рдЖрдд्рдоा рдХा рдХुрдЫ рдк्рд░рддिрдмिрдо्рдм рдоाрдд्рд░ рджेрдЦ рдкाрддे рд╣ैं। рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рд╣ै рдХि рдЬрдм рдХ्рд░ोрдзрд╡ृрдд्рддिрд░ूрдк рд▓рд╣рд░ рдЙрдарддी рд╣ै, рддो рд╣рдо рдЖрдд्рдоा рдХो рдХ्рд░ोрдзрдпुрдХ्рдд рджेрдЦрддे рд╣ैं। рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рд╣рдо рдХ्рд░ुрдж्рдз рд╣ुрдП рд╣ैं। 

рдЬрдм рдЪिрдд्рдд рдоें рдк्рд░ेрдо рдХी рд▓рд╣рд░ рдЙрдарддी рд╣ै, рддो рдЙрд╕ рд▓рд╣рд░ рдоें рдЕрдкрдиे рдХो рдк्рд░рддिрдмिрдо्рдмिрдд рджेрдЦрдХрд░ рд╣рдо рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं рдХि рд╣рдо рдк्рдпाрд░ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рдЪिрдд्рдд рдоें рдЬрдм рджुрд░्рдмрд▓рддाрд░ूрдк рд╡ृрдд्рддि рдЙрдарддी рд╣ै рдФрд░ рдЖрдд्рдоा рдЙрд╕рдоें рдк्рд░рддिрдмिрдо्рдмिрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै, рддो рд╣рдо рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं рдХि рд╣рдо рдХрдордЬोрд░ рд╣ैं। рдпे рд╕рдм рдкूрд░्рд╡ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдЬрдм рдЖрдд्рдоा рдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рдЖрдЪ्рдЫाрджिрдд рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं, рддрднी рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡िрднिрди्рди рднाрд╡ рдЙрджिрдд рд╣ोрддे рд░рд╣рддे рд╣ैं। 

рдЪिрдд्рддрд░ूрдкी рд╕рд░ोрд╡рд░ рдоें рдЬрдм рддрдХ рдПрдХ рднी рд▓рд╣рд░ рд░рд╣ेрдЧी, рддрдм рддрдХ рдЖрдд्рдоा рдХा рдпрдеाрд░्рде рд╕्рд╡рд░ूрдк рджिрдЦाрдИ рдирд╣ीं рджेрдЧा। рдЬрдм рддрдХ рд╕рдорд╕्рдд рд▓рд╣рд░ें рдмिрд▓рдХुрд▓ рд╢ाрди्рдд рдирд╣ीं рд╣ो рдЬाрддीं, рддрдм рддрдХ рдЖрдд्рдоा рдХा рдпрдеाрд░्рде рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХрднी рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा।  рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдкрддंрдЬрд▓ि рдиे рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдпрд╣ рд╕рдордЭाрдпा рд╣ै рдХि рдпे рддрд░ंрдЧрд░ूрдк рд╡ृрдд्рддिрдпाँ рдХ्рдпा рд╣ैं ? рдФрд░ рдмाрдж рдоें рдЙрдирдХो рджрдорди рдХрд░рдиे рдХा рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЙрдкाрдп рд╕िрдЦрд▓ाрдпा рд╣ै। 

рдФрд░ рддीрд╕рд░ी рдмाрдд рдпрд╣ рд╕िрдЦрд▓ाрдпी рд╣ै рдХि рдЬैрд╕े рдПрдХ рдмृрд╣рдд् рдЕрдЧ्рдиिрд░ाрд╢ि рдЫोрдЯे рдЫोрдЯे рдЕрдЧ्рдиिрдХрдгों рдХो рдиिрдЧрд▓ рд▓ेрддी рд╣ै, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдПрдХ рд▓рд╣рд░ рдХो рдЗрддрдиी рдк्рд░рдмрд▓ рдмрдиाрдиा рд╣ोрдЧा, рдЬिрд╕рд╕े рдЕрди्рдп рд╕рдм рд▓рд╣рд░ें рдмिрд▓рдХुрд▓ рд▓ुрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдПँ। рдЬрдм рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╣ी рд▓рд╣рд░ рдмрдЪ рд░рд╣ेрдЧी, рддрдм рдЙрд╕рдХा рднी рдиिрд░ोрдз рдХрд░ рджेрдиा рд╕рд╣рдЬ рд╣ो рдЬाрдПрдЧा। рдФрд░ рдЬрдм рд╡рд╣ рднी рдЪрд▓ी рдЬाрддी рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕ рд╕рдоाрдзि рдХो рдиिрд░्рдмीрдЬ рд╕рдоाрдзि рдХрд╣рддे рд╣ैं। 

рдиिрд░्рдмीрдЬ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдЬो рдЪिрдд्рдд рдХे рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рд╣ैं рдЙрдирдХा рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдиा । рдпा рдЙрди рд╕рднी рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХा рджрдЧ्рдз рдмीрдЬ рд╣ो рдЬाрдиा । рджрдЧ्рдз рдмीрдЬ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ोрддा рд╣ै рдХिрд╕ी рднी рдкрджाрд░्рде рдХी рд╕рдд्рддा рдХा рд╕рдоूрд▓ ( рдкूрд░्рдг )  рд░ूрдк рд╕े рд╡िрдиाрд╢ рд╣ो рдЬाрдиा ।  рдЬрдм рдХिрд╕ी рднी рдкौрдзे рдпा рдкेреЬ рдХे рдмीрдЬ рдХो рд╣рдо рдЕрдЧ्рдиि рдоें рднूँрдЬ рджेрддे рд╣ैं  рдпा рдЙрдмाрд▓ рджेрддे рд╣ैं рддो рдЙрд╕рд╕े рдЙрд╕рдХी рдк्рд░рдЬрдирди рдХ्рд╖рдорддा рдЦрдд्рдо рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै । рдпाрдиी рдЙрд╕ рдЬрд▓े рд╣ुрдП рдпा рдЙрдмрд▓े рд╣ुрдП рдмीрдЬ рд╕े рдХрднी рднी рдХोрдИ рдкेреЬ рдпा рдкौрдзा рддैрдпाрд░ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा । рдаीрдХ рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЬрдм рддीрд╡्рд░ рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рднी рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХो рджрдЧ्рдз рдмीрдЬ рдХрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддो рд╡рд╣ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдиिрд░्рдмीрдЬ рдЕрд░्рдеाрдд рдмिрдиा рдмीрдЬ рдХी рд╣ोрддी рд╣ै । рдЗрд╕ी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рд╕рдоाрдзि, рдоोрдХ्рд╖ рдпा рдкрд░рдоाрдирди्рдж рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै ।

 рддрдм рдФрд░ рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рдмрдЪ рд░рд╣рддा рдФрд░ рдЖрдд्рдоा рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें, рдЕрдкрдиी рдорд╣िрдоा рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рддрднी рд╣рдо рдЬाрди рдкाрддे рд╣ैं рдХि рдЖрдд्рдоा рдпौрдЧिрдХ рдкрджाрд░्рде рдирд╣ीं рд╣ै, рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдПрдХрдоाрдд्рд░ рд╡рд╣ी рдиिрдд्рдп рдЕрдпौрдЧिрдХ рдкрджाрд░्рде рд╣ै; рдЕрддрдПрд╡ рдЙрд╕рдХा рдЬрди्рдо рднी рдирд╣ीं рд╣ै рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рднी рдирд╣ीं - рд╡рд╣ рдЕрдорд░ рд╣ै, рдЕрд╡िрдирд╢्рд╡рд░ рд╣ै, рдиिрдд्рдп рдЪैрддрди्рдпрдШрди рд╕рдд्рддाрд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै।

 "рднрдХ्рддि рдпोрдЧ рдХे рдЕрдн्рдпाрд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдд्рдо рдЕрдиुрднूрддि рдХा рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा рдзाрд░्рдоिрдХ рдЧ्рд░ंрдеों рдХे рд╕ैрдж्рдзाрди्рддिрдХ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╣ै।" рдРрд╕े рдЕрдиुрднूрдд рдЬ्рдЮाрди рдХी рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рд╢ुрдж्рдз рдЙрджाрдд्рдд рддрдд्рдд्рд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рдХी рд╣ै।

 рд╕ूрд░ рд╕рдЧुрди рдкрджрдЧाрд╡ै।

рдЕрд╡рдЧрддि-рдЧрддि рдХрдЫु рдХрд╣рдд рди рдЖрд╡ै।
рдЬ्рдпों рдЧूंрдЧे рдоीрдаे рдлрд▓ рдХो рд░рд╕, рдЕंрддрд░рдЧрдд рд╣ी рднाрд╡ै।
рдкрд░рдо рд╕्рд╡ाрдж рд╕рдмрд╣ी рд╕ुрдиिрд░ंрддрд░, рдЕрдоिрдд рддोрд╖ рдЙрдкрдЬाрд╡ें।
рдорди-рдмाрдиी рдХौ рдЕрдЧрдо рдЕрдЧोрдЪрд░ рд╕ो рдЬाрдиे рдЬो рдкाрд╡ै।
рд░ूрдк-рд░ेрдЦ-рдЧुрди-рдЬाрдд-рдЬुрдЧрддि рдмिрди, рдиिрд░ाрд▓ंрдмрдХिрдд рдзाрд╡ै।
рд╕рдм рд╡िрдзि рдЕрдЧрдо рдмिрдЪाрд░рд╣िрддाрддे рд╕ूрд░ рд╕рдЧुрди рдкрджрдЧाрд╡ै

рд╕рди्рджрд░्рдн :- рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд  рдкрдж 'рднрдХ्рддिрдзाрд░ा' рд╕ूрд░рджाрд╕ рдиाрдордХ рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╕े рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд░рдЪрдпिрддा рдорд╣ाрдХрд╡ि рд╕ूрд░рджाрд╕ рд╣ैं।
рдк्рд░рд╕ंрдЧ :- рдЗрд╕ рдкрдж рдоें рдХрд╡ि рдиे рдиिрд░्рдЧुрдг рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рд╕рдм рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЕрдЧрдо्рдп рдЬाрдирдХрд░ рд╕рдЧुрдг рдИрд╢्рд╡рд░ (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда) рдХा рдЧुрдгрдЧाрди рдХिрдпा рд╣ै।
рд╡्рдпाрдЦ्рдпा :- рдЙрд╕ рдЕрдЬ्рдЮाрдд рдиिрд░ाрдХाрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХी рдЧрддि рдЕрд░्рдеाрдд् рд▓ीрд▓ा рдХुрдЫ рдХрд╣рддे рдирд╣ीं рдмрдирддी। рдЬैрд╕े рдХोрдИ рдЧूंрдЧा рдоीрдаा рдлрд▓ рдЦाрдП рддो рдЙрд╕рдХे рд░рд╕ рдХी рдордзुрд░рддा рдХा рдЖрдирди्рдж рдЕрди्рджрд░ рд╣ी рдЕрди्рджрд░ рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдЖрдирди्рдж рдЙрд╕े рд╕рди्рддोрд╖ рднी рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै рдкрд░ рд╡рд╣ рдЙрд╕рдХा рд╡рд░्рдгрди рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा। рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдиिрд░्рдЧुрдг рдм्рд░рд╣्рдо рдорди рдФрд░ рд╡ाрдгी рд╕े рдкрд░े рд╣ै। рдЙрд╕рдХी рди рдХोрдИ рд░ूрдк-рд░ेрдЦा рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рди рд╣ी рдЖрдХृрддि। рди рдЙрд╕рдоें рдХोрдИ рдЧुрдг рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рди рд╣ी рдЙрд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХा рдХोрдИ рдЙрдкाрдп рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЙрд╕рдХा рдЖрд╢्рд░рдп рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдорди рдмिрдиा рдЕрд╡рд▓рдо्рдм (рд╕рд╣ाрд░े) рдХे рдХрд╣ाँ рджौрдб़े ? рд╕ूрд░рджाрд╕ рдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдиिрд░्рдЧुрдг рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рд╕рдм рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЕрдЧрдо्рдп рдЬाрдирдХрд░ рд╣ी рдоैंрдиे рд╕рдЧुрдг рдм्рд░рд╣्рдо рдХी рд▓ीрд▓ा рдХे рдкрджों рдХा рдЧाрди рдХिрдпा рд╣ै। рд╡िрд╢ेрд╖ :- (1) рдЙрдХ्рдд рдкрдж рдоें рдиिрд░्рдЧुрдг рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЕрдЧрдо рдФрд░ рд╕рдЧुрдг рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рд╕ुрдЧрдо рдоाрдиा рд╣ै।(2) рдЙрджाрд╣рд░рдг рдЕрд▓ंрдХाрд░ рдФрд░ рдЕрдиुрдк्рд░ाрд╕ рдЕрд▓ंрдХाрд░ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕ुрди्рджрд░ рд╣ै। (3) рдм्рд░рдЬрднाрд╖ा рдХा рдоाрдзुрд░्рдп рдЕрд╡рд▓ोрдХрдиीрдп рд╣ै।

рдЬ्рдЮाрди рдкрд░рдо рдкрд╡िрдд्рд░ рд╣ै рдФрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдЬ्рдЮाрди рдХा рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै। рддो рдЗрд╕рдоें рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рдХी рдмाрдд рдХ्рдпा рд╣ै рдХि рдЙрд╕े рдкрд╡िрдд्рд░ рдХрд╣ा рдЧрдпा?  "рджेрд╣ाрдж्рдпрднिрдоाрди рдзрд░ूрди рдЬीрд╡ рдиाрдиा рдХрд░्рдоें рдХрд░рддो" рджेрд╣-рдЕрднिрдоाрди рдХो рдзाрд░рдг рдХрд░рдХे рдЖрдд्рдоा/рдЬीрд╡ рд╡िрднिрди्рди рдХрд░्рдо рдХрд░рддी рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЕрдЪ्рдЫे-рдмुрд░े рдлрд▓ों рдХा рднोрдХ्рддा рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै। рдпрд╣ рдХाрд░्рдд्рддिрд╡-рднोрдХ्рдд्рд░िрд╡рдд्рд░ूрдкा рд▓ेрдк рдЖрдд्рдо-рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХे рд╕ाрде рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдЧाрдпрдм рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рд╢ुрдж्рдз рдФрд░ рджिрд╡्рдп рд╢ुрдж्рдз рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।

рд╢्рд░рдж्рдзाрд╡ाрди् рд▓рднрддे рдЬ्рдЮाрдиं рддрдд्рдкрд░ः рд╕ंрдпрддेрди्рдж्рд░िрдпः।
рдЬ्рдЮाрдиं рд▓рдм्рдз्рд╡ा рдкрд░ां рд╢ाрди्рддिрдордЪिрд░ेрдгाрдзिрдЧрдЪ्рдЫрддि ॥39॥

рд╢्рд░рдж्рдзाрд╡ाрди्–рд╢्рд░рдж्рдзाрдпुрдХ्рдд рд╡्рдпрдХ्рддि; рд▓рднрддे-рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै; рдЬ्рдЮाрдирдо्-рджिрд╡्рдп (рдм्рд░рд╣्рдо) рдЬ्рдЮाрди; рддрдд्-рдкрд░ः-рдЙрд╕рдоें рд╕рдорд░्рдкिрдд; рд╕ंрдпрдд-рдиिрдпंрдд्рд░िрдд; рдЗрди्рдж्рд░िрдпः-рдЗрди्рдж्рд░िрдпाँ; рдЬ्рдЮाрдирдо्-рджिрд╡्рдп рдЬ्рдЮाрди; рд▓рдм्рдзрд╡ा-рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे; рдкрд░ाрдо्-рджिрд╡्рдп; рд╢ाрди्рддिрдо्-рд╢ाрди्рддि; рдЕрдЪिрд░ेрдг–рдЕрд╡िрд▓рдо्рдм; рдЕрдзिрдЧрдЪ्рдЫрддि–рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै।

BG 4.39: рд╡े рдЬिрдирдХी рд╢्рд░рдж्рдзा рдЕрдЧाрдз рд╣ै рдФрд░ рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рдорди рдФрд░ рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХрд░ рд▓िрдпा рд╣ै, рд╡े рджिрд╡्рдп рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рджिрд╡्рдп рдЬ्рдЮाрди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡े рд╢ीрдШ्рд░ рд╣ी рдХрднी рди рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд░рдо рд╢ांрддि рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं।

рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЕрдм рдЬ्рдЮाрди рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рд╢्рд░рдж्рдзा рдХे рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╕рднी рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд╕рдд्рдпों рдХो рд╢ीрдШ्рд░ рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा।[рдЕрд░्рдеाрдд рдХрдо рдЙрдо्рд░ рдХे рдмрдЪ्рдЪे рдпा рдоुрд╕्рдЯैрдЪ рдмेрдмी рднी рдЫाрдд्рд░ाрд╡рд╕्рдеा рдпा рдпुрд╡ाрд╡рд╕्рдеा рдоें рдордиुрд╖्рдп рдХे рддीрди рдк्рд░рдоुрдЦ рдЕрд╡рдпрд╡ "3-H" рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдФрд░ рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХा рдлрд▓ рджेрдЦे рдмिрдиा,  рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╡рд╕्рддु рдорди (Head) рддрдеा  рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдЕрд╡िрдиाрд╢ी рдЖрдд्рдоा (Heart) рдпा рд╣्рд░рджрдп рдХो 3H рдЖрд╕ाрдиी рд╕े  рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा।]  рдЗрдирдоें рд╕े рдХुрдЫ рдХो рдЗрд╕ рдоाрд░्рдЧ рдоें (рдХрд░्рдордпोрдЧ рдФрд░ рд░ाрдЬрдпोрдЧ-рд╕рдоाрдзि рдХे рдоाрд░्рдЧ рдоें) рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЙрди्рдирдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╣ी рдЕрдиुрднрд╡ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдпрджि рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдХो рдХेрд╡рд▓ рджेрд╣ рд╕рдордЭрдХрд░,  рджेрд╣ -Hand рдХो рд╣ी  рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं,  рдЬिрд╕े рд╣рдо рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдкрд░рдЦ рдФрд░ рд╕рдордЭ рд╕рдХрддे рд╣ैं,  рдФрд░ рдкौрд╖्рдЯिрдХ рдЖрд╣ाрд░ рддрдеा рд╡्рдпाрдпाрдо рдж्рд╡ाрд░ा рдХेрд╡рд▓ рд╢рд░ीрд░ рдХो, рдпा рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиे рдмाрд╣ुрдмрд▓ рдХो  рд╣ी рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं ; рддрдм  рд╣рдо рдмुрдж्рдзिрдмрд▓ (рд╡िрд╡ेрдХ-рдк्рд░рдпोрдЧ рд╢рдХ्рддि) рдФрд░ рдЖрдд्рдордмрд▓ (рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдЖрджि)  рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд░рд╣рд╕्рдпों рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рд╣ो рдЬाрдПंрдЧे।
 >>>рдЬिрд╕ ('2H' - рдорди рдФрд░ рдЖрдд्рдоा рдпा Head and Heart рдХो ) рд╣рдо рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рд╕рдордЭ рдирд╣ीं рдкा рд░рд╣े рд╣ैं, рдЙрд╕े рд╕рдордЭрдиे рдФрд░ рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиे рдоें рд╢्рд░рдж्рдзा рд╣рдоाрд░ी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░рддी рд╣ै। 
рдЬрдЧрдж्рдЧुрд░ु рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдиे рд╢्рд░рдж्рдзा рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдХी рд╣ै- 

рдЧुрд░ु рд╡ेрджाрди्рдд рд╡ाрдХ्рдпेрд╖ु рджृрдвो рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ः рд╢्рд░рдж्рдзा। 

"рд╢्рд░рдж्рдзा рдХा рдЕрд░्рде рдЧुрд░ु рдФрд░ рдзाрд░्рдоिрдХ рдЧ्рд░ंрдеों рдХे рд╢рдм्рджों рдоें рджृрдв़ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ोрдиा рд╣ै।" рдпрджि рдРрд╕ी рд╢्рд░рдж्рдзा рдХिрд╕ी рдвोंрдЧी рд╡्рдпрдХ्рддि рдкрд░ рд░рдЦी рдЬाрддी рд╣ै рддрдм рдЗрд╕рдХे рд╡िрдз्рд╡ंрд╕ाрдд्рдордХ рдкрд░िрдгाрдо рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЬрдм рдпрд╣ рд╕рдЪ्рдЪे рдЧुрд░ु рдоें рд░рдЦी рдЬाрддी рд╣ै рддрдм рдЗрд╕рд╕े рдЖрдд्рдордХрд▓्рдпाрдг рдХा рдоाрд░्рдЧ рдЦुрд▓рддा рд╣ै। 
рдХिрди्рддु рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдЕंрдз рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╡ांрдЫрдиीрдп рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рд╣рд░ि-рдЧुрд░ु рдХे рдк्рд░рддि рд╢्рд░рдж्рдзा рд░рдЦрдиे рд╕े рдкूрд░्рд╡ рд╣рдоें рдЕрдкрдиी рдмुрдж्рдзि рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ рдпрд╣ рдкुрд╖्рдЯि рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдП рдХि рдЧुрд░ु рдиे рдкрд░рдо рд╕рдд्рдп рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХिрдпा рд╣ै рдпा рдирд╣ीं?рдФрд░ рдХ्рдпा рд╡рд╣ рд╢ाрд╢्рд╡рдд рд╡ैрджिрдХ рдЧ्рд░ंрдеों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡िрдж्рдпा рдк्рд░рджाрди рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै? рдПрдХ рдмाрд░ рдЬрдм рдЗрд╕рдХी рдкुрд╖्рдЯि рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рддрдм рд╣рдоें рдРрд╕े рдЧुрд░ु рдХे рдк्рд░рддि рд╢्рд░рдж्рдзा рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдП рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди рдоें рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг , рдоाँ рд╢्рд░ी рд╕ाрд░рджा рджेрд╡ी рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд╢рд░рдгाрдЧрдд рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। 
рд╢्рд╡ेрддाрд╢्рд╡рддрд░ोрдкрдиिрд╖рдж् рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рд╣ै-
рдпрд╕्рдп рджेрд╡े рдкрд░ा рднрдХ्рддिрд░्рдпрдеा рджेрд╡े рддрдеा рдЧुрд░ौ। 
рддрд╕्рдпैрддे рдХрдеिрддा рд╣्рдпрд░्рдеाः рдк्рд░рдХाрд╢рди्рддे рдорд╣ाрдд्рдордиः।।
(рд╢्рд╡ेрддाрд╢्рд╡рддрд░ोрдкрдиिрд╖рдж्-6.23) 

"рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡ैрджिрдХ рдЬ्рдЮाрди рдХी (рдЪाрд░ рдорд╣ाрд╡ाрдХ्рдпों рдХी) рдорд╣рдд्рддा рдЙрди्рд╣ीं рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддी рд╣ै рдЬिрдирдХी рднрдЧрд╡ाрди рдФрд░ рдЧुрд░ु рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдЧाрдз рд╢्рд░рдж्рдзा рд╣ोрддी рд╣ै।"

рд╡рд░्рддрдоाрди рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдХिрд╕ी рдЬ्рдЮाрдиी рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдХी рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рд╕рдордЭрдиे рдХे рд▓िрдП,рдкрд╣рд▓े рдЧुрд░ुрдЧृрд╣рд╡ाрд╕ рдпा рдиिрд░्рдЬрдирд╡ाрд╕ рдХी рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдпрддा рдХो рд╕рдордЭрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। .....рдХ्рдпोंрдХि рдкूрдЬ्рдп C-IN-C рдирд╡рдиी рджा рдХे рдЬैрд╕ा рдЬो рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд-(рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж) рд╢िрдХ्рд╖рдХ (The Living Liberated Yogi рдЧुрд░ु, рдиेрддा, рдкैрдЧрдо्рдмрд░) рдХिрд╕ी рд╕рднा рдоें рд╕ाрдХाрд░ рд░ूрдк рд╕े рдЦреЬे рд╣ोрдХрд░ рдЫाрдд्рд░ों рдХो рдЬो рдЬ्рдЮाрди рдХी рдмाрддें рдмрддा рд░рд╣े рд╣ैं, рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рд╕ेрд╡ा рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рдмрддा рд░рд╣े рд╣ैं, рдЙрдирдХा рдЕрдкрдиा рдЬीрд╡рди рдХैрд╕ा рд╣ै? рд╡े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд░ाрдд рдЗрди्рдЯрд░рдиेрдЯ рдХा рдЖрдирди्рдж рдХिрддрдиे рдмрдЬे рддрдХ рд▓ेрдиे рдХे рдмाрдж рд╕ोрдиे рдЬाрддे рд╣ैं ?...рдЫाрдд्рд░ों рдХो  рдЗрд╕рдХा рдкрддा рдХैрд╕े рдЪрд▓ेрдЧा ? рдХ्рдпोंрдХि рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХी "Be and Make' ~рд▓ीрдбрд░рд╢िрдк рдЯ्рд░ेрдиिंрдЧ рдордиुрд╖्рдп-рдиिрд░्рдоाрдг рдФрд░ рдЪрд░िрдд्рд░-рдиिрд░्рдоाрдгрдХाрд░ी рдпोрдЬрдиा" рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рднाрд╡ी рдиेрддाрдУं рдпा рдХैрдо्рдкрд░्рд╕ рдХो рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдиुрдк्рд░ाрдгिрдд рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै ! рдХ्рдпोंрдХि рдоिрдд्рд░-рд╢рдд्рд░ु, Anu, Bn-Ap-Bh , рдЖрджि рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬो рдиेрддा рджिрдЦ рд░рд╣े рд╣ैं, рд╡े рд╕рднी рдиिрд░ाрдХाрд░ рдм्рд░рд╣्рдо (рдиिрдд्рдп -рдаाрдХुрд░, рдоाँ, рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХी рд▓ीрд▓ा рд╣ैं । рддुрдо्рд╣ाрд░े рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬो рдХुрдЫ рдШрдЯिрдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै, рдЙрд╕рдХे (рдорди рдоें рдкрд╣рд▓े рд╣ी рджिрдЦ рдкреЬрдиे рд╕े рднी) 'рддрдд्рдХाрд▓ рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा' рдордд рдХрд░ो рдФрд░ рд╕рднी рдШрдЯрдиाрдУं рдХा 'рд╕ाрдХ्рд╖ी' рдмрдиे рд░рд╣ो -рдФрд░ рдоाँ рд╕े рдХрд╣рдХे рдиिрд╢्рдЪिрди्рдд рд╣ो рдЬाрдУ !! 'рджाрд╕ोрдЕрд╣ं'--рдХे рднाрд╡ рд╕े рдЬो рдХुрдЫ рдХрд░рдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд▓рдЧे рд╡рд╣ी рдХрд░ो, рдЗрд╕рдоें рд╣ी рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдХрд▓्рдпाрдг рд╣ै! 22 -23 рдХा Trading A/C ~ PL A/C: рджाрд╕рднाрд╡ рд╕े (рдкंрдЪाрдирди рднाрд╡ рд╕े) рджेрдЦो, рдоाрд▓िрдХ рднाрд╡ рд╕े рдпा рдкाрд░्рдЯрдирд░ рднाрд╡ рд╕े рдирд╣ीं।

"рдЕрдкрдиी рджृрд╖्рдЯि рдХो рд╡िрд╢्рд╡рд╡्рдпाрдкी рд╣ोрдиे рджो " - - рдмрд╣ाрдЙрд▓्рд▓ाрд╣ (рдмрд╣ाрдИ-рдзрд░्рдо)  рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХे рдкूрд░े рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें, рднрдЧрд╡ाрди рдиे рдоाрдирд╡рддा рдХो рджिрд╡्рдп рд╢िрдХ्рд╖рдХों (рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХों, рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХे рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддाрдУं) рдХे рдиिрд░्рдоाрдг  рдХी рдПрдХ  " Be and Make " -рд╢िрдХ्рд╖рдХ-рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХी рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рдоें рдкैрдЧрдо्рдмрд░ों  рдХो рднेрдЬा рд╣ै - рдЬिрди्рд╣ें  рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।  рдЬिрдирдХी рд╢िрдХ्рд╖ाрдУं рдиे рд╕рдн्рдпрддा рдХी рдЙрди्рдирддि рдХा рдЖрдзाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рд╣ै। рдЗрди рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддाрдУं рдХी рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рдоें рд╢्рд░ीрд░ाрдо , рдЕрдм्рд░ाрд╣рдо, рдХृрд╖्рдг, рдкाрд░рд╕ी, рдоूрд╕ा, рдмुрдж्рдз, рдЬीрд╕рд╕,  рдкैрдЧрдо्рдмрд░ рдоुрд╣рдо्рдордж, рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг, рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж  ....   рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं। рдЗрди рдоेрд╕ेंрдЬрд░्рд╕ рдХी рдирд╡ीрдирддрдо рдмрд╣ाрдИ рдЧुрд░ु рдмрд╣ाрдЙрд▓्рд▓ाрд╣ (рдмрд╣ुрдЖрдпुрд╣) рдиे рд╕рдордЭाрдпा рдХि рджुрдиिрдпा рдХे рд╕рднी рдзрд░्рдо рдПрдХ рд╣ी рд╕्рд░ोрдд рд╕े рдЖрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕рднी рднрдЧрд╡ाрди рдпा рдкैрдЧрдо्рдмрд░  рдПрдХ рд╣ी рдзрд░्рдо рдХे рдХ्рд░рдоिрдХ рдЕрдз्рдпाрдп рд╣ैं। рдмрд╣ाрдИ рдзрд░्рдо рдХे рдЕрдиुрдпाрдпिрдпों рдХा рдоाрдирдиा ​​рд╣ै рдХि рдоाрдирд╡рддा рдХे рд╕ाрдордиे рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╕рдоाрдЬ рдХे рднрд╡िрд╖्рдп рдФрд░ рдЬीрд╡рди рдХी рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХे рдмाрд░े рдоें рдПрдХ рдПрдХीрдХृрдд рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдЦोрдЬрдиे рдХी рд╣ै। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХी рдПрдХ рджृрд╖्рдЯि рдмрд╣ाрдИ рд╢िрдХ्рд╖рдХों  рдХे рд▓ेрдЦрди рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддी рд╣ै।

рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рднाрд░рдд рдХो рдкुрдг्рдпрднूрдоि рдХ्рдпों рдХрд╣рддे рдеे ? рдХ्рдпोंрдХि,  рдЬो рднी  рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдоें рдЬрди्рдо рд▓ेрддा рд╣ै, рдЙрд╕े рдпрд╣ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрд╡рд╕рд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд╡ैрджिрдХ рд╕рдн्рдпрддा рдХे рдЙрдкрджेрд╢ рддрдеा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаा рд╕рдХे। рд╡рд╣ рд╕्рд╡рддः рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЬीрд╡рди рдХे рдоूрд▓ рд╕िрдж्рдзाрди्рддों рдХो рдкा рд▓ेрддा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि 99.9 рдк्рд░рддिрд╢рдд рднाрд░рддीрдп рд▓ोрдЧ, рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЧाँрд╡ рдХे рд╕ीрдзे рд╕ाрджे рдХिрд╕ाрди рддрдеा рдЕрд╢िрдХ्рд╖िрдд рд▓ोрдЧ рднी рдЖрдд्рдоा рдХे рджेрд╣ाрди्рддрд░рдг, рд╡िрдЧрдд рддрдеा рднाрд╡ी рдЬीрд╡рди рдПрд╡ं рдИрд╢्рд╡рд░ рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं।  рдФрд░ рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдкूрд░्рдг рдкुрд░ुрд╖ोрдд्рддрдо рднрдЧрд╡ाрди् (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда) рдпा рдЙрдирдХे рдк्рд░рддिрдиिрдзि (рдЧुрд░ु, рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी рдпा рдиेрддाрд╡рд░िрд╖्рда) рдХी рдкूрдЬा рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं। рдпे рд╡िрдЪाрд░ рднाрд░рдд рдоें рдЬрди्рдо рд▓ेрдиे рд╡ाрд▓ों рдХो рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ рдоें рдоिрд▓рддे рд╣ैं। рднाрд░рдд рдоें рдЧрдпा, рдмрдиाрд░рд╕, рдордеुрд░ा, рдк्рд░рдпाрдЧ, рд╡ृрди्рджाрд╡рди, рд╣рд░िрдж्рд╡ाрд░, рд░ाрдоेрд╢्рд╡рд░рдо्, рд╕ोрдордиाрде, рдж्рд╡ाрд░िрдХा, рдЬрдЧрди्рдиाрде рдкुрд░ी рддрдеा рдирд╡ीрди рдпुрдЧ рдоें рдмेрд▓ूреЬрдорда, рдХाрдоाрд░рдкुрдХुрд░, рдЬрдпрд░ाрдордмाрдЯी рдЖрджि рдЬैрд╕े рдЕрдиेрдХ рдкрд╡िрдд्рд░ рддीрд░्рдерд╕्рдеाрди рд╣ैं рдФрд░ рд╡рд╣ाँ рдЖрдЬ рднी рд▓ोрдЧ рд▓ाрдЦों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдЬाрддे рд╣ैं।

 рдпрдж्рдпрдкि рднाрд░рдд рдХे рд╡рд░्рддрдоाрди 'рддрдеाрдХрдеिрдд рд╕ेрдХ्рдпूрд▓рд░ рджрд▓ рдХे рдиेрддा' рдЬो рд▓ाрдЦों рд╡рд░्рд╖ рдкुрд░ाрдиे рд╢рдм्рдж рдзрд░्рдо, рдФрд░ 2000 рд╕ाрд▓ рдкрд╣рд▓े рдЖрд╡िрд╖्рдХृрдд рд╢рдм्рдж 'рд░िрд▓िрдЬрди' рдФрд░ 'рдордЬрд╣рдм' рдХो рд╕ाрдоाрди рд╕рдордЭрддे рд╣ैं, рдФрд░  рд╕ाрдоाрди्рдп рдЬрдирддा рдХो рдИрд╢्рд╡рд░, рдЕрдЧрд▓े рдЬрди्рдо, рддрдеा рдкुрдг्рдп рдФрд░ рдкाрдкрдордп рдЬीрд╡рди рдХे рднेрдж рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं।  рдФрд░ рдпрдж्рдпрдкि рдЙрди्рд╣ें рд╢рд░ाрдм рдкीрдиे, рдоांрд╕ рдЦाрдиे рддрдеा рддрдеाрдХрдеिрдд рд░ूрдк рд╕े рд╕рдн्рдп рдмрдирдиे (рдЪोрд░ी -рдмेрдИрдоाрдиी рдХрд░рдХे рднी рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдЬрдоीрди-рдЬाрдпрджाрдж рдЬрдоा рдХрд░рдиे рдпा рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рдзрдирд╡ाрди рдмрдирдиे) рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрддे рд╣ैं, рдлिрд░ рднी рднाрд░рдд рдХी рдмрд╣ुрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рдЬрдирддा рдЪाрд░ рдкाрдкों - рдЕрд╡ैрдз рд╕рдо्рдмрди्рдз, рдоांрд╕ाрд╣ाрд░, рдирд╢ा рддрдеा рдЬुрдЖ рд╕े рднрдпрднीрдд рд░рд╣рддी рд╣ै। рдЬрдм рднी рдХिрд╕ी рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕ंрд╕्рдеा рдж्рд╡ाрд░ा  рдХрд▓рдХрдд्рддा, рдмрдо्рдмрдИ, рдордж्рд░ाрд╕, рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж рдпा рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рдЬैрд╕े рдХिрд╕ी рдмреЬे рд╢рд╣рд░ рдоें рднी рдХोрдИ рдЙрдд्рд╕рд╡/рдпрдЬ्рдЮ рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рддो рд▓ोрдЧ рд╣рдЬाрд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдПрдХрдд्рд░ рд╣ोрддे рд╣ैं।

рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ > рдоोрдХ्рд╖ рдЪाрд╣рдиे рд╡ाрд▓े рднрдХ्рддों рдХो 'рдЖрдд्рдордиो рдоोрдХ्рд╖ाрд░्рдеं рдоंрдд्рд░' рдХी рджीрдХ्рд╖ा рджेрдиे рдХी рдпोрдЧ्рдпрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдаीрдХ рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЬैрд╕े "рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдорда-рдоिрд╢рди рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдпा рдЙрдкाрдз्рдпрдХ्рд╖ рд▓ेрдХिрди рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдЧुрд░ु рдХे рд╕ाрдиिрдз्рдп рдоें рдХрдорд╕े рдХрдо рджो рджिрд╡рд╕ीрдп рдиिрд░्рдЬрдирд╡ाрд╕ рдХрд░рдиा рдкреЬрддा рд╣ै।

рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ > рдЬैрд╕ाрдХि рд╡ेрджाрди्рдд - рд╕ूрдд्рд░ рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै, рдоाрдирд╡ рдЬीрд╡рди рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рднрдЧрд╡рдд् - рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХे рд▓िрдП рд╣ै: 'рдЕрдеाрддो рдм्рд░рд╣्рдордЬिрдЬ्рдЮाрд╕ा। ' рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рд▓ीрдбрд░рд╢िрдк рдХैрдо्рдк рдХे рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдиिрд░्рдЬрдирд╡ाрд╕ рдпा рдЧुрд░ुрдЧृрд╣рд╡ाрд╕ рдоें 3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 'рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ(рдпा рд╕рдоाрдзि)' рдЖрджि 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХे рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг-  рдж्рд╡ाрд░ा рджेрд╣ाрднिрдоाрди рд░рд╣िрдд рдЧृрд╣рд╕्рде рдиेрддाрдУं рдпा рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рдкрд░ рдЬोрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। 
рдЕрддрдПрд╡ рдЕрдм " рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рдд рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдпुрд╡ा рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓' рдХे рдЕрдЧ्рд░рдгी рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХा рдХрд░्рддрд╡्рдп рд╣ै рдХि рдЗрд╕ Be and Make рдЖрди्рджोрд▓рди рдХी рдорд╣рдд्рддा рдХो рд╕рдордЭें рдФрд░ рдЕрдиेрдХ рдпुрд╡ाрдУं рдХो рд▓ीрдбрд░рд╢िрдк рдЯ्рд░ेрдиिंрдЧ рдоें рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖िрдд рдХрд░рдХे рдЗрд╕ рдЖрди्рджेрд▓рди рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें рднाрд░рдд рдХे рд╡िрднिрди्рди рд░ाрдЬ्рдпों рдоें  рднेрдЬें। 

рдпрджि (рдЬрди्рдордЬाрдд рдзрд░्рдордк्рд░ेрдоी) рднाрд░рддीрдп рдЫाрдд्рд░ों рдХो рдШрд░-рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдпुрд╡ा рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╣ी (рдЕрд░्рдеाрдд рд╡िрд╡ाрд╣िрдд/рдЕрд╡िрд╡ाрд╣िрдд рдХिрд╕ी рднी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рд╣ी ) " 3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे (рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ,рдк्рд░ाрд░्рдердиा, рд╡्рдпाрдпाрдо, рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдп, рд╡िрд╡ेрдХ-рдк्рд░рдпोрдЧ рдпा рд╕рдоाрдзि рдЖрджि) 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг " рдж्рд╡ाрд░ा рджेрд╢рднрдХ्рдд рдФрд░ рдЪрд░िрдд्рд░рд╡ाрди рдордиुрд╖्рдп (рдЕрд░्рдеाрдд рдИрд╢्рд╡рд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдордиुрд╖्рдп , рдкूрд░्рдг рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдеी рдордиुрд╖्рдп, рдпा рдЬ्рдЮाрдиी рдордиुрд╖्рдп) - рдмрдирдиे рдФрд░ рдмрдиाрдиे рдХे рд╡िрдЬ्рдЮाрди "рд░ाрдЬрдпोрдЧ" рдХे рдЕрдз्рдпрди-рдЕрдз्рдпाрдкрди рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рджेрдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд▓ोрдХрд╢िрдХ्рд╖рдХों (рдиेрддाрдУं рдпा рдкैрдЧрдо्рдмрд░ों) рдХा рдмреЬे рдкैрдоाрдиे рдкрд░ рдиिрд░्рдоाрдг рдХिрдпा рдЬाрдП; рддो рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рд╡े рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХी рдпोрдЬрдиा 'Be and Make рдордиुрд╖्рдп рдмрдиो рдФрд░ рдмрдиाрдУ ' рдХो рдПрдХ рд╕рдлрд▓ рдЖंрджोрд▓рди рдХा рд░ूрдк рджेрдХрд░ рд╕рдордЧ्рд░ рдЬрдЧрдд् рдХे рд▓िрдП рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдЙрдкрдпोрдЧी, рдХрд▓्рдпाрдгрдХाрд░ी рдХाрд░्рдп  рд╕рдо्рдкрди्рди рдХрд░ рд╕рдХрдиे рдоें рднाрд░рдд рдХो рд╕рдорд░्рде рдмрдиा рд╕рдХрддे рд╣ैं।    
 ~ 'Be and Make' рдЖंрджोрд▓рди рдХा рд░ूрдк рджेрдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рдЙрдк-рдиेрддा  [(Dy C-IN-C)- рджीрдкрдХ рджा, рдЕрдоिрдд рджрдд्рддा, рд╕ोрдордиाрде рдмाрдЧрдЪी  рдмрдирдиे рдХे рд▓िрдП] рдмрдирдиे рдХे рд▓िрдпे " рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж -рдХैрдк्рдЯрди рд╕ेрд╡िрдпрд░ рд╡ेрджाрди्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ -рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо्рдкрд░ा " рдоें рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖िрдд рдФрд░ рдЪрдкрд░ाрд╕ рдк्рд░ाрдк्рдд рдЖрдЪाрд░्рдп рдкूрдЬ्рдп рдирд╡рдиीрджा рдЬैрд╕े рдЧृрд╣рд╕्рде рдиेрддा-рд╡рд░िрд╖्рда (C-IN-C), рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी (living liberated yogi) (рдкैрдЧрдо्рдмрд░) рдХे рд╕ाрдиिрдз्рдп рдпा рдЧुрд░ुрдЧृрд╣рд╡ाрд╕ рдпा рдиिрд░्рдЬрдирд╡ाрд╕ рдоें 27 рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ (1985 рд╕े 2012 рддрдХ) рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдЫः рджिрд╡рд╕ीрдп рдРрдиुрдЕрд▓ рдХैрдо्рдк, рддीрди-рджिрд╡рд╕ीрдп рд░ाрдЬ्рдп рд╕्рддрд░ीрдп рдХैрдо्рдк рдпा рдХрдо рд╕े рдХрдо рджो рджिрд╡рд╕ीрдп "Be and Make Leadership Training Camp" рдпा SPTC рдХैрдо्рдк рдоें рдк्рд░рддिрд╡рд░्рд╖ рднाрдЧ рд▓ेрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ोрддा рд╣ै।
рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдоें рд╡िрдЧрдд 56  рд╡рд░्рд╖ों рд╕े  'Be and Make' рдЖрди्рджोрд▓рди рдХे рдк्рд░рд╕ाрд░ рдХा рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рдк्рд░рднाрд╡ рдпрд╣ рд╣ुрдЖ рд╣ै рдХि, рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдмाрд╣рд░ рднाрд░рдд рдХे рдЕрди्рдп рд╣िрди्рджी-рднाрд╖ी рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рднी рдкрд╢ुрдоाрдирд╡ рдХो рдордиुрд╖्рдп рдоें, рдордиुрд╖्рдп рдХो (100 % рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░) рджेрд╡рдоाрдирд╡ рдоें рдЙрди्рдирдд рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рдХुрдЫ рддुрд╣ीрди,рд░ाрд╕ рдмिрд╣ाрд░ी, рдЕрдЬрдп, KJN рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧिрдпों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдоेрд░े рдЬैрд╕े рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдкрддिрдд, рд▓рдо्рдкрдЯ рд╡्рдпрдХ्рддि рднी рдХ्рд░рдорд╢ рдкрд╣рд▓े рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा  рдЙрди्рдирдд рд╕рди्рдд рдмрди рд░рд╣े рд╣ैं। рдпрд╣ рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд▓िрдП рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рднाрд░рддीрдп рдХा рд╡िрдирдо्рд░ рд╕ेрд╡ा - рдХाрд░्рдп рд╣ै। рдпрджि рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж -рдХैрдк्рдЯрди рд╕ेрд╡िрдпрд░  'Be and Make' рд╡ेрджाрди्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ-рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░  рд╕ाрд░े рднाрд░рддीрдп рдпुрд╡ा рдЗрд╕ рдкрде рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рддे, рддो рднाрд░рдд рд╡िрд╢्рд╡ рдХो рдПрдХ рдЕрдж्рд╡िрддीрдп рдЙрдкрд╣ाрд░ рджे рд╕рдХрддा рдеा рдФрд░ рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рднाрд░рдд рдорд╣िрдоा рдЪाрд░ों рдУрд░ рдлैрд▓рддी। 
рдХिрди्рддु рднाрд░рдд рддो рдЕрдм рдПрдХ рджрд░िрдж्рд░рддा рд╕े рдЧ्рд░рд╕्рдд рджेрд╢ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЬрдм рднी рдЕрдорд░ीрдХा рдпा рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рдЕрдоीрд░ рджेрд╢ рдХा, рдпा рднाрд░рдд рдХा рдХोрдИ рдЙрдЪ्рдЪ рдордз्рдпрдо рд╡рд░्рдЧीрдп рд╡्рдпрдХ्рддि рднाрд░рдд рдХे рд╣िрди्рджी рднाрд╖ी рдк्рд░рджेрд╢ рдЧुрдЬрд░ाрдд рдоें рдЕрдкрдиा 20, 000 рд░ुрдкрдпा рдЦрд░्рдЪ рдХрд░рддा рд╣, рддो рдЕрдм  рдЙрд╕े рд╡рд╣ां рд╕реЬрдХों рдХे рдХिрдиाрд░े рдЕрдиेрдХ рд▓ोрдЧ рд▓ेрдЯे рд╣ुрдП рдирд╣ीं рдоिрд▓рддे рд╣ैं, рдЬिрди्рд╣ें рджो рд╕рдордп рднрд░рдкेрдЯ рднोрдЬрди рднी рдирд╣ीं рдоिрд▓ рдкाрддा, рд╕рднी рд╕्рд╡рд╕्рде рдФрд░ рд╕ुрдЦी рджिрдЦ рдкреЬрддे рд╣ैं। рдРрд╕ी рднी NGO рд╕ंрд╕्рдеाрдПँ рд╣ैं, рдЬो рдЗрди рдЧрд░ीрдм рд▓ोрдЧों рдХे рдХрд▓्рдпाрдг рдХे рдиाрдо рдкрд░ рд╕ाрд░े рд╡िрд╢्рд╡ рд╕े рдзрди рддो рдПрдХрдд्рд░ рдХрд░рддी рд╣ैं, рдХिрди्рддु рдЙрд╕े рд╡े рдЕрдкрдиी рдЦुрдж рдХी рдЗрди्рдж्рд░िрдпрддृрдк्рддि рдХे рдкीрдЫे рдЦрд░्рдЪ рдХрд░рддे рд╣ैं।  
рдЕрд░्рдеाрдд 3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рджेрдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХा  рднाрд╡ी рдиेрддा , рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी,  рдЙрдк-рдиेрддा (Dy CINC-2 ) рдмрдирдиे рдХे  рд▓िрдП рд╡рд░्рддрдоाрди рдЙрдк-рдиेрддा (Dy CINC- 3) рдХो рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рд╡рд░्рддрдоाрди рдиेрддा рд╡рд░िрд╖्рда [(C-IN-C) рдк्рд░рдоोрдж рджा рдиे 26 рдЬुрд▓ाрдИ 2023 рдХो  G.S. рд╕ोрдордиाрде рдмाрдЧрдЪी рдХे рдмाрд░े рдоें  рдЬрдЧрджीрд╢ рджे рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕рдоाрдЪाрд░ рджिрдпा рдХि рдЙрдирдХा рдбेрд▓ाрдЗрд╕िрд╕ рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдФрд░ рдкिрди्рдЯू рджाрд╕ рдХा рдпूрдиिрдЯ рдмेрд▓ेрдШाрдЯा рдиे рдЕрднीрддрдХ рдЕрдХाрдЙрди्рдЯ рдирд╣ीं рдЬрдоा рдХिрдпा рд╣ै ? рддрдм рддрдХ AGM рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै ; рдЕрддः 30 рдЬुрд▓ाрдИ 2023 рдХे рдоीрдЯिंрдЧ рдоें рдЗрд╕рдХो рдкाрд╕ рдХрд░рд╡ाрдиा рд╣ोрдЧा।] рдХे рд╕ाрдиिрдз्рдп рдпा рдиिрд░्рдЬрдирд╡ाрд╕ рдпा рдЧुрд░ुрдЧृрд╣рд╡ाрд╕ рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП  " 28 рдЬूрди 2023 рд╕े 9 рдЬुрд▓ाрдИ 2023 рддрдХ 10 рджिрд╡рд╕ीрдп рдЕрди्рддрд░-рд░ाрдЬ्рдп рд╕्рддрд░ीрдп  рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХैрдо्рдк"   рдЧुрдЬाрд░рдиे рд╕े ] рдЗрд╕рдХो      рдЬ्рдЮाрдиी рдпा 'рдИрд╢्рд╡рд░ -рдк्рд░ाрдк्рдд рдордиुрд╖्рдп, рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी рдмрдирдиे рдФрд░ рдмрдиाрдиे рдХा рдЙрдкाрдп - рд╢्рд░ीрдордж рднाрдЧрд╡рдд (10.22.35 ) рддрдеा (рд╢्рд░ीрдЪैрддрди्рдп рдЪрд░िрддाрдоृрдд -рдЖрджि рд▓ीрд▓ा 9.42 ) рд╢्рд▓ोрдХрдоें  рдиेрддा, рдкैрдЧрдо्рдмрд░, рдЕрд╡рддाрд░ рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдж्рд╡ाрд░ा рдХрд╣ी рдЧрдпी рдмाрдд - рдж्рд╡ाрд░ा рдХрдеिрдд 'рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рд╡ेрджाрди्рдд' рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै -

рдПрддाрд╡рдЬ्рдЬрди्рдорд╕ाрдлрд▓्рдпं рджेрд╣िрдиाрдоिрд╣ рджेрд╣िрд╖ु ।
рдк्рд░ाрдгैрд░рд░्рдеैрд░्рдзिрдпा рд╡ाрдЪा рд╢्рд░ेрдпрдЖрдЪрд░рдгं рд╕рджा ॥ рейрел ॥

рд╢рдм्рджाрд░्рде : рдПрддाрд╡рдд् - рдпрд╣ाँ рддрдХ ; рдЬрди्рдо - рдЬрди्рдо рдХी ; рд╕ाрдлрд▓्рдпрдо् - рдкूрд░्рдгрддा, рд╕िрдж्рдзि; рджेрд╣िрдиाрдо् - рджेрд╣рдзाрд░िрдпों рдХी ; рдЗрд╣ - рдЗрд╕ рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें; рджेрд╣िрд╖ु - рджेрд╣рдзाрд░िрдпों рдХी рдУрд░ ; рдк्рд░ाрдгैः - рдк्рд░ाрдгों рд╕े ; рдЕрд░्рдеेः - рдзрди рд╕े ; рдзिрдпा - рдмुрдж्рдзि рд╕े; рд╡ाрдЪा - рд╡ाрдгी рд╕े ; рд╢्рд░ेрдпः - рд╢ाрд╢्рд╡рдд рд╕ौрднाрдЧ्рдп ; рдЖрдЪрд░рдгрдо् - рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╣ुрдП; рд╕рджा - рд╕рджा।
рдЕрдиुрд╡ाрдж : рднाрдЧрд╡рдд рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдмुрдж्рдзिрдоाрди рдордиुрд╖्рдп / (рдпा рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХे рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा) рдХा рдХрд░्рддрд╡्рдп рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХрд░्рдо рдХрд░े рдХि рдордиुрд╖्рдп рдЬीрд╡рди рдХा рдЬो рдЪрд░рдо рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै - 'рдИрд╢्рд╡рд░рд▓ाрдн'; рдЙрд╕े рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░े, рдФрд░ рджूрд╕рд░े рдордиुрд╖्рдпों рдХो рднी рдИрд╢्рд╡рд░рд▓ाрдн рдХрд░рдиे рдоें рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди, рдзрди, рдмुрдж्рдзि, рддрдеा рд╡ाрдгी рд╕े рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░े। рддाрдХि рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдоाрдирд╡ рд╕рдоाрдЬ рдЬीрд╡рди рдХे рдЪрд░рдо рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХो рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХे।

рддाрдд्рдкрд░्рдп : рд╕ाрдоाрди्рдп рдХाрд░्рдп рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрддे рд╣ैं - рд╢्рд░ेрдпрд╕ рдЕрд░्рдеाрдд् рдРрд╕े рдХाрд░्рдп рдЬिрдирдХा рдЕрди्рддिрдо рдкрд░िрдгाрдо рд▓ाрднрдХाрд░ी рддрдеा рдоंрдЧрд▓рдХाрд░ी рд╣ोрддा рд╣ै рддрдеा рдк्рд░ेрдпрд╕् рдЕрд░्рдеाрдд् рдЬो рддुрд░рди्рдд рд╣ी рд▓ाрднрдХाрд░ी рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддे рд╣ों рдХिрди्рддु рдЬिрдирдХा рдкрд░िрдгाрдо рдоंрдЧрд▓рдХाрд░ी рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬैрд╕े - рдЖँрд╡рд▓ा рдФрд░ рдИрдорд▓ी। рдЕрдерд╡ा рдЙрджाрд╣рд░рдгाрд░्рде, рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдЦेрд▓рдиे рдХा рд╢ौрдХ рд╣ोрддा рд╣ै। рд╡े рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕्рдХूрд▓ рдирд╣ीं рдЬाрдиा рдЪाрд╣рддे рдФрд░ рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं рдХि рдЕрдкрдиे рдоिрдд्рд░ों рдХे рд╕ाрде рд░ाрдд - рджिрди рдЦेрд▓рдиा рд╣ी рдЙрдирдХे рдЬीрд╡рди рдХा рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै।
рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рднрдЧрд╡ाрди् рдХृрд╖्рдг рдХे рджिрд╡्рдп рдЬीрд╡рди рдоें рднी рд╣рдо рджेрдЦрддे рд╣ैं рдХि рдЬрдм рд╡े рдмाрд▓рдХ рдеे, рддो рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиे рд╣ी рд╕рдорд╡рдпрд╕्рдХ рдЧ्рд╡ाрд▓рдмाрд▓ों рдХे рд╕ाрде рдЦेрд▓рдиा рдЕрдд्рдпрди्рдд рдк्рд░िрдп рдеा। рд╡े рдЦाрдиा рдЦाрдиे рддрдХ рдХे рд▓िрдП рдШрд░ рдирд╣ीं рдЬाрддे рдеे। рдоाрддा рдпрд╢ोрджा рдХो рд╕्рд╡рдпं рд╡рд╣ाँ рдЬाрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдШрд░ рд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдлुрд╕рд▓ाрдиा рдкреЬрддा рдеा। рдЕрддрдПрд╡ рдпрд╣ рдмрдЪ्рдЪे рдХा рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд░ाрдд - рджिрди рдЦेрд▓ рдоें рд▓рдЧा рд░рд╣рддा рд╣ै рдФрд░ рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рддрдеा рдЕрди्рдп рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдпों рдХी рднी рдкрд░рд╡ाрд╣ рдирд╣ीं рдХрд░рддा। рдпрд╣ рдк्рд░ेрдпрд╕् рдЕрд░्рдеाрдд् рддुрд░рди्рдд рд▓ाрднрдХाрд░ी рдХाрд░्рдпों рдХा рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ै। 
рдХिрди्рддु рдХुрдЫ рдХाрд░्рдп рд╢्рд░ेрдпрд╕् рднी рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬो рдЕрди्рддрддः рдоंрдЧрд▓рдк्рд░рдж рд╣ोрддे рд╣ैं। рд╡ैрджिрдХ рд╕рдн्рдпрддा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдордиुрд╖्рдп рдХो рднрдЧрд╡рдж्рднाрд╡рдиाрдордп рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЙрд╕े рдпрд╣ рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рдИрд╢्рд╡рд░ рдХ्рдпा рд╣ैं? рдпрд╣ рднौрддिрдХ рдЬрдЧрдд् рдХ्рдпा рд╣ै? рд╡рд╣ рдХौрди рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирдХे рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдХ्рдпा рд╣ैं? рдпрд╣ рд╢्рд░ेрдпрд╕् рдЕрд░्рдеाрдд् рдЕрди्рддрддः рдоंрдЧрд▓рдк्рд░рдж рдХाрд░्рдп рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।
рд╢्рд░ीрдордж्рднाрдЧрд╡рдд рдХे рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдмрддрд▓ाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдордиुрд╖्рдп/рдиेрддा рдХो рд╢्рд░ेрдпрд╕् рдХाрд░्рдп рдоें рд░ुрдЪि рд░рдЦрдиी рдЪाрд╣िрдП। рд╢्рд░ेрдпрд╕् рдХे рдЪрд░рдо рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕े рдЕрдкрдиा рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡ - рдЕрдкрдиा рдЬीрд╡рди, рдзрди рддрдеा рд╡ाрдгी - рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиे рд▓िрдП рд╣ी рдирд╣ीं, рдЕрдкिрддु рджूрд╕рд░ों рдХे рд▓िрдП рдЕрд░्рдкिрдд рдХрд░ рджेрдиे рдЪाрд╣िрдП। рдХिрди्рддु рдЬрдм рддрдХ рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдиिрдЬी рдЬीрд╡рди рдоें рд╢्рд░ेрдпрд╕् рдоें рд░ुрдЪि рдирд╣ीं рд▓ेрдЧा, рддрдм рддрдХ рд╡рд╣ рджूрд╕рд░ों рдХो рд╢्рд░ेрдпрд╕् рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рдирд╣ीं рджे рд╕рдХрддा।
рд╢्рд░ी рдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдж्рдзृрдд рдпрд╣ рд╢्рд▓ोрдХ рдордиुрд╖्рдпों рдкрд░ рд▓ाрдЧू рд╣ोрддा рд╣ै, рдкрд╢ुрдУं рдкрд░ рдирд╣ीं। рдЬैрд╕ाрдХि рдкिрдЫрд▓े рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдордиुрд╖्рдп - рдЬрди्рдо рд╢рдм्рдж рд╕े рдЗंрдЧिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рдпे рдЖрджेрд╢ рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд▓िрдП рд╣ै। рджुрд░्рднाрдЧ्рдпрд╡рд╢ рдЖрдЬ рдХे рд▓ोрдЧ рдпрдж्рдпрдкि рдоाрдирд╡ - рджेрд╣ рдзाрд░рдг рдХिрдП рд╣ुрдП рд╣ैं, рдлिрд░ рднी рдЖрдЪрд░рдг рдоें рд╡े рдкрд╢ुрдУं рд╕े рднी рдмрджрддрд░ рд╣ोрддे рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं। рдпрд╣ рдЖрдзुрдиिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рджोрд╖ рд╣ै। 
рдЖрдзुрдиिрдХ рд╢िрдХ्рд╖рдХ :  рдоाрдирд╡ - рдЬीрд╡рди рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХो рдирд╣ीं рдЬाрдирддे ; рдЙрди्рд╣ें рдЗрд╕ी рдХी рдЪिрди्рддा рд░рд╣рддी рд╣ै рдХि рд╡े рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдпा рдоाрдирд╡ - рд╕рдоाрдЬ рдХी рдЖрд░्рдеिрдХ рджрд╢ा рдХो рдХैрд╕े рдЙрди्рдирдд рдмрдиाрдПँ। рдпрд╣ рднी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै।рд╡ैрджिрдХ рд╕рдн्рдпрддा рдоें рддो рдоाрдирд╡ - рдЬीрд╡рди рдХे рд╕ाрд░े рдкрдХ्рд╖ों рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै - рдЗрдирдоें рдзрд░्рдо, рдЕрд░्рде, рдХाрдо рддрдеा рдоोрдХ्рд╖ рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ैं। 

рдХिрди्рддु рдоाрдирд╡рддा рдХी рдкрд╣рд▓ी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдзрд░्рдо рд╣ै। (рд░िрд▓िрдЬрди рдпा рдордЬрд╣рдм рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕्рд╡рд░्рдЧ-рдЬрди्рдирдд рдЬाрдиा рдирд╣ीं!!) рдзाрд░्рдоिрдХ рдмрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдордиुрд╖्рдп рдХो рдИрд╢्рд╡рд░, рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдпा рдЧुрд░ु рдХे рдЖрджेрд╢ों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЪрд▓рдиा рд╣ोрддा рд╣ै ; рдХिрди्рддु рджुрд░्рднाрдЧ्рдпрд╡рд╢ рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдХे рд▓ोрдЧों рдиे рдзрд░्рдо рдХा рддिрд░рд╕्рдХाрд░ рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै рдФрд░ рд╡े рдЖрд░्рдеिрдХ рдЙрди्рдирддि рдоें рд▓рдЧे рд╣ुрдП рд╣ैं। рдЕрддрдПрд╡ рдзрди рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╡े рдХिрд╕ी рднी рд╣рдж рддрдХ рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдЖрд░्рдеिрдХ рдЙрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рдпेрди - рдХेрди рдк्рд░рдХाрд░ेрдг рдзрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдирд╣ीं рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдХो рдХेрд╡рд▓ рднाрд░рдд рдХो рд╕рдоृрдж्рдз рдмрдиाрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े, рдпा рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░, рдпा рдЕрдкрдиे (3H)  рд╢рд░ीрд░, рдорди рддрдеा рдЖрдд्рдоा рдХो рд╕рддेрдЬ рдмрдиाрдпे рд░рдЦрдиे рднрд░ рдХे рд▓िрдП рдзрди рдХрдоाрдиा рдЪाрд╣िрдП।
 рдХिрди्рддु  рдЖрдзुрдиिрдХ рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡िрдХाрд╕, рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдзाрд░्рдоिрдХ рдЖрдзाрд░ рдХे рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै, рдЕрддрдПрд╡ рд▓ोрдЧ рд▓ाрд▓рдЪी, рд╡िрд╖рдпी рддрдеा рдзрди рдХे рдкीрдЫे (рддीрдиों рдРрд╖рдгाрдУं рдХे рдкीрдЫे) рдкाрдЧрд▓ рдмрдирддे рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं। рд╡े рдХेрд╡рд▓ рд░рдЬोрдЧुрдг рддрдеा рддрдоोрдЧुрдг рдХो рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рдФрд░ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдЕрди्рдп рдЧुрдг - рд╕рдд्рдд्рд╡рдЧुрдг рддрдеा рдм्рд░ाрд╣्рдордг - рдЧुрдгों рдХी рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╕ाрд░ा рд╕рдоाрдЬ рдЕрд╕्рдд - рд╡्рдпрд╕्рдд рджрд╢ा рдоें рд╣ै।

рдЖрдЬ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХी рдпोрдЬрдиा 'Be and Make' рдХे рдж्рд╡ाрд░ा  рдордиुрд╖्рдп-рдиिрд░्рдоाрдг  рдФрд░ рдЪрд░िрдд्рд░-рдиिрд░्рдоाрдгрдХाрд░ी рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрдиे рдоें рд╕рдорд░्рде 'рдЬ्рдЮाрдиी рдпा рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी/ рдиेрддाрдУं  рдХी рдХрдоी рдХे рдХाрд░рдг рд╕ाрд░ा рдЬрдЧрдд् рдЕंрдзрдХाрд░ рдоें рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рдЬीрд╡рди рдХाрдоिрдиी -рдХांрдЪрди рдоें рдЖрд╕рдХ्рддि  (рдЪाрд░ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдкाрдкों - рдоांрд╕ाрд╣ाрд░, рдЕрд╡ैрдз рд╕рдо्рдмрди्рдз, рдЬुрдЖ рддрдеा рдирд╢ा) - - рд╕े рдврдХा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдЕрддрдПрд╡ рд▓ोрдЧों рдХो рдЗрди рдкाрдкрдХрд░्рдоों рд╕े рджूрд░ рд╣рдЯाрдиे рдХे рд▓िрдП -'Be and Make' рдЖрди्рджोрд▓рди рдХे рдпोрдЧ्рдп рдиेрддाрдУं рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рдХा  рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдоें  рдЬोрд░рджाрд░ рдк्рд░рдЪाрд░ - рдХाрд░्рдп рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рд╢ाрди्рддि рддрдеा рд╕рдо्рдкрди्рдирддा рдЖрдпेрдЧी ; рдардЧों, рдЪोрд░ों рдФрд░ рд▓ंрдкрдЯों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдШрдЯेрдЧी рдФрд░ рдЬрдм рднाрд░рдд рдорд╣ाрди рдмрдиेрдЧा рддрдм рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рд╕ाрд░ा рдоाрдирд╡ рд╕рдоाрдЬ рднрдЧрд╡рдж् - рднाрд╡рдиाрдордп рдмрдиेрдЧा।

рдЖрдЬ рдмृрд╣рд╕्рдкрддिрд╡ाрд░ рд╣ै, реиреи рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ резреореорел ।  рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рднрдХ्рддों рдХे рд╕ाрде рдХрд▓рдХрдд्рддे рдХे рд╢्рдпाрдордкुрдХुрд░ рдиाрдордХ рд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं । рд╢рд░ीрд░ рдоें рдХрдаिрди рд╡्рдпाрдзि рд╣ै । рдЧрд▓े рдоें рдХैрди्рд╕рд░ рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै । рд╢्рдпाрдордкुрдХुрд░ рдХे рдПрдХ рджुрдоँрдЬрд▓े рдордХाрди рдоें рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХा рдкрд▓ंрдЧ рдмिрдЫाрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рдЙрд╕ी рдкрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं । рдХрдорд░े рдоें рдмрд╣ुрдд рд╕े рдЖрджрдоी рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं । рд╢ाрдо  рдХे рд╕ाрдд рдмрдЬे рдХा рд╕рдордп рд╣ै । рдмрд╣ुрддрд╕े рд▓ोрдЧ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдгрджेрд╡ рдХे рджрд░्рд╢рди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдпे рд╣ैं । рдбाрдХ्рдЯрд░ рд╕рд░рдХाрд░, рд╢्рд░ीрдпुрдд рдИрд╢ाрдирдЪрди्рдж्рд░ рдоुрдЦोрдкाрдз्рдпाрдп рдФрд░ рднрдХ्рддрдЧрдг рд╕ाрдордиे рддрдеा рдЪाрд░ों рдУрд░ рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं ।  рдбाрдХ्рдЯрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдХे рд▓िрдП рдЖрддे рд╣ैं рддो рдЫः рд╕ाрдд рдШрдг्рдЯे рддрдХ рд░рд╣рддे рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░ рдЙрдирдХी рдмрдб़ी рд╢्рд░рдж्рдзा рд╣ै рдФрд░ рднрдХ्рддों рдХो рддो рд╡े рдЕрдкрдиे рдЖрдд्рдоीрдпों рдХी рддрд░рд╣ рдоाрдирддे рд╣ैं । рдИрд╢ाрди рдмрдб़े рджाрдиी рд╣ैं, рдкेрди्рд╢рди рд▓ेрдХрд░ рднी рджाрди рдХिрдпा рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЛрдг рдХрд░рдХे рджाрди рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕рджा рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдЪिрди्рддा рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं । рд╕рдм рдХे рд╕рдм рдПрдХрджृрд╖्рдЯि рд╕े рдЙрдирдХी рдУрд░ рджेрдЦ рд░рд╣े рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдгрджेрд╡ рдХी рдмाрддें рд╕ुрдирдиे рдХे рд▓िрдП рд▓ोрдЧों рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдк्рд░рдмрд▓ рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै । рдЙрдирдХे рдХाрд░्рдп рджेрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рд▓ोрдЧ рдЙрдд्рд╕ुрдХ рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг : “рдЬो рд╕ंрд╕ाрд░ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рдкाрджрдкрдж्рдпों рдоें рднрдХ्рддि рдХрд░рдХे рд╕ंрд╕ाрд░ рдХा рдХाрдо рдХрд░рддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдзрди्рдп рд╣ै, рд╡рд╣ рд╡ीрд░ рд╣ै । рдЬैрд╕े рдХिрд╕ी рдХे рд╕िрд░ рдкрд░ рджो рдорди рдХा рдмोрдЭा рд░рдЦा рд╣ुрдЖ рд╣ो, рдФрд░ рдПрдХ рдмрд░ाрдд рдЬा рд░рд╣ी рд╣ो । рдЗрдзрд░ рддो рд╕िрд░ рдкрд░ рдЗрддрдиा рдмрдб़ा рдмोрдЭा рд╣ै, рдлिрд░ рднी рд╡рд╣ рдЦрдб़े рд╣ोрдХрд░ рдмрд░ाрдд рдХो рджेрдЦрддा рд╣ै । рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд░рд╣рдиा рдмिрдиा рдЕрдзिрдХ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд╢рдХ्рддि (рдЖрдд्рдордмрд▓ рдпा рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕) рдХे рдирд╣ीं рд╣ोрддा ।

“рдкрд░рди्рддु рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдпрджि рдиिрд░्рд▓िрдк्рдд рднाрд╡ рд╕े рд░рд╣рдиा рд╣ै рддो рдХुрдЫ рд╕ाрдзрдиा рдЪाрд╣िрдП । рдХुрдЫ рджिрди рдиिрд░्рдЬрди рдоें рд░рд╣рдиा рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै, рдПрдХ рд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓िрдП рд╣ो рдпा рдЫः рдорд╣ीрдиे рдХे рд▓िрдП, рдЕрдерд╡ा рддीрди рдорд╣ीрдиे рдХे рд▓िрдП рдпा рдорд╣ीрдиे рд╣ी рднрд░ рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕ी рдПрдХाрди्рдд рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдЪिрди्рддा рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдП। рдФрд░ рдорди рд╣ी рдорди рдХрд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП - 'рдЗрд╕ рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдоेрд░ा рдХोрдИ рдирд╣ीं рд╣ै, рдЬिрди्рд╣ें рдоैं рдЕрдкрдиा рдХрд╣рддा рд╣ूँ, рд╡े рджो рджिрди рдХे рд▓िрдП рд╣ैं, рднрдЧрд╡ाрди рд╣ी рдоेрд░े рдЕрдкрдиे рд╣ैं, рд╡े рд╣ी рдоेрд░े рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡ рд╣ैं । рд╣ाрдп ! рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рдоैं рдЙрди्рд╣ें рдкाрдКँ ?’

" рдЬ्рдЮाрдиी рд▓ोрдЧ рдЬिрд╕рдХो рдм्рд░рд╣्рдо рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдпोрдЧी рд▓ोрдЧ рдЙрд╕ीрдХो рдЖрдд्рдоा рдХрд╣рддे рд╣ैं , рдФрд░ рднрдХ्рдд рд▓ोрдЧ рдЙрд╕рдХो рд╣ी рднрдЧрд╡ाрди рдХрд╣рддे рд╣ैं। рд╡рд╕्рддु рдПрдХ рд╣ी рд╣ै, рдХेрд╡рд▓ рдЙрд╕рдХे рдиाрдо рдоें рднेрдж рд╣ै। рдЬो рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ैं, рд╡े рд╣ी рдЖрдд्рдоा рд╣ैं рдФрд░ рд╡े рд╣ी рднрдЧрд╡ाрди рд╣ैं। " --рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рджेрд╡। '     

“рднрдХ्рддिрд▓ाрдн (рджूрдз-рдкाрдиी рд╡िрд╡ेрдХ рдпा рдЕрдиाрд╕рдХ्рддिрд▓ाрдн) рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЧृрд╣рд╕्рде рдЬीрд╡рди рдоें рд░рд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै । рдЬैрд╕े рд╣ाрде рдоें рддेрд▓ рд▓рдЧाрдХрд░ рдХрдЯрд╣рд▓ рдХाрдЯрдиे рд╕े рдлिрд░ рдЙрд╕рдХा рджूрдз рд╣ाрде рдоें рдирд╣ीं рдЪिрдкрдХрддा । рд╕ंрд╕ाрд░ рдкाрдиी рдХी рддрд░рд╣ рд╣ै рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп рдХा рдорди рдЬैрд╕े рджूрдз рдкाрдиी рдоें рдЕрдЧрд░ рджूрдз рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ो рддो рджूрдз рдФрд░ рдкाрдиी рдПрдХ рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा; рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдиिрд░्рдЬрди рд╕्рдеाрди рдоें рджрд╣ी рдЬрдоाрдиा рдЪाрд╣िрдП । рджрд╣ी рдЬрдоाрдХрд░ рдордХ्рдЦрди рдиिрдХाрд▓рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдордХ्рдЦрди рдиिрдХाрд▓рдХрд░ рдЕрдЧрд░ рдкाрдиी рдоें рд░рдЦो рддो рдлिрд░ рд╡рд╣ рдкाрдиी рдоें рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा, рдиिрд░्рд▓िрдк्рдд рд╣ोрдХрд░ рддैрд░рддा рд░рд╣рддा рд╣ै ।
'рдиिрд░्рд▓िрдк्рдд рднाрд╡ рд╕े рд╕ंрд╕ाрд░ рдХрд░рдиा рдмрдб़ा рдХрдаिрди рд╣ै । рдоुँрд╣ рд╕े рдХрд╣рдиे рд╕े рд╣ी (рджेрд╣ाрдж्рдпрднिрдоाрди рд░рд╣िрдд рдордиुрд╖्рдп)  рд░ाрдЬрд░्рд╖ि рдЬрдирдХ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддे।  рдЬрдирдХ рдиे рд╕िрд░ рдиीрдЪे рдФрд░ рдкैрд░ рдКрдкрд░ рдХрд░рдХे рд╡рд░्рд╖ों рддрдкрд╕्рдпा рдХी рдеी । рддुрдо्рд╣ें рд╕िрд░ рдиीрдЪे рдФрд░ рдкैрд░ рдКрдкрд░ рдирд╣ीं рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा । рдкрд░рди्рддु рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдП, рдиिрд░्рдЬрди рдоें рд╡ाрд╕ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдиिрд░्рдЬрди рдоें рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рднрдХ्рддि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे рдлिрд░ рд╕ंрд╕ाрд░ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ो । рджрд╣ी рдПрдХाрди्рдд рдоें рдЬрдоाрдпा рдЬाрддा рд╣ै । рд╣िрд▓ाрдиे-рдбुрд▓ाрдиे рд╕े рджрд╣ी рдирд╣ीं рдЬрдорддा ।’
“рдЬрдирдХ рдиिрд░्рд▓िрдк्рдд рдеे, рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрдирдХा рдПрдХ рдиाрдо рд╡िрджेрд╣ рднी рдеा - рдЕрд░्рдеाрдд् рджेрд╣ рдоें рдмुрдж्рдзि рдирд╣ीं рд░рд╣рддी рдеी, - рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд░рд╣рдХрд░ рднी рдЬीрд╡рди्рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдХрд░ рдШूрдорддे рдеे । рдкрд░рди्рддु рджेрд╣-рдмुрдж्рдзि рдХा рдиाрд╢ рд╣ोрдиा рдмрд╣ुрдд рджूрд░ рдХी рдмाрдд рд╣ै । рдмрдб़ी рд╕ाрдзрдиा рдЪाрд╣िрдП । “рдЬрдирдХ рдмрдб़े рд╡ीрд░ рдеे । рд╡े рджो рддрд▓рд╡ाрд░ें рдЪрд▓ाрддे рдеे । рдПрдХ рдЬ्рдЮाрди рдХी рджूрд╕рд░ी рдХрд░्рдо рдХी ।
“рд╕рдб़ी рд╣ुрдИ рд▓рдХрдб़ी рдЬрдм рдмрд╣ рдЬाрддी рд╣ै, рддो рдЙрд╕ рдкрд░ рдХोрдИ рдЪिрдб़िрдпा рдХे рдмैрдардиे рд╕े рд╣ी рд╡рд╣ рдбूрдм рдЬाрддी рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдоोрдЯी рд▓рдХрдб़ी рдХा рд▓рдЯ्рдаा рдЬрдм рдмрд╣рддा рд╣ै, рддрдм рдЧौ, рдЖрджрдоी, рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рд╣ाрдеी рднी рдЙрд╕рдХे рдКрдкрд░ рдЪрдв़рдХрд░ рдкाрд░ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै । “рд╕्рдЯीрдо рдмोрдЯ рдЦुрдж рднी рдкाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рдХिрддрдиे рд╣ी рдЖрджрдоिрдпों рдХो рднी рдкाрд░ рдХрд░ рджेрддा рд╣ै । “рдиाрд░рджाрджि рдЖрдЪाрд░्рдп рдХाрда рдХे рд▓рдЯ्рдаे рдХी рддрд░рд╣ рд╣ैं, рд╕्рдЯीрдо рдмोрдЯ рдХी рддрд░рд╣ ।

 " рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпे рдмिрдиा рдпे рд╕рдм рдмाрддें (3H рдоें рд╢्рд░рдж्рдзा) рд╕рдордЭ рдоें рдирд╣ीं рдЖрддीं । рд╕ाрдзрдХ рдХो рд╡े рдЕрдиेрдХ рднाрд╡ों рдоें рдФрд░ рдЕрдиेрдХ рд░ूрдкों рдоें рджрд░्рд╢рди рджेрддे рд╣ैं । рдПрдХ рдХे рдкाрд╕ рдЧрдорд▓ा рднрд░ рд░ंрдЧ рдеा । рдмрд╣ुрддेрд░े рдЙрд╕рдХे рдкाрд╕ рдХрдкрдб़े рд░ँрдЧाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдпा рдХрд░рддे рдеे । рд╡рд╣ рдЖрджрдоी рдкूрдЫा рдХрд░рддा рдеा, 'рддुрдо рдХिрд╕ рд░ंрдЧ рд╕े рд░ँрдЧाрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ो ?' рдХिрд╕ी рдиे рдХрд╣ा, 'рд▓ाрд▓ рд░ंрдЧ рд╕े ।' рдмрд╕, рд╡рд╣ рдЖрджрдоी рдЧрдорд▓े рдоें рдХрдкрдб़ा рдЫोрдб़ рджेрддा рдеा рдФрд░ рдиिрдХाрд▓рдХрд░ рдХрд╣рддा рдеा, 'рдпрд╣ рд▓ो, рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдХрдкрдб़ा рд▓ाрд▓ рд░ंрдЧ рд╕े рд░ँрдЧ рдЧрдпा । рдХोрдИ рджूрд╕рд░ा рдХрд╣рддा рдеा, 'рдоेрд░ा рдХрдкрдб़ा рдкीрд▓े рд░ंрдЧ рд╕े рд░ँрдЧ рджो । рд░ंрдЧрд░ेрдЬ рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдЙрд╕рдХा рдХрдкрдб़ा рднी рдЙрд╕ी рдЧрдорд▓े рдоें рдбुрдмाрдХрд░ рдХрд╣рддा рдеा, 'рдпрд╣ рд▓ो, рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдкीрд▓े рд░ंрдЧ рд╕े рд░ँрдЧ рдЧрдпा ।' рдЕрдЧрд░ рдХोрдИ рдЖрд╕рдоाрдиी рд░ंрдЧ рд╕े рд░ँрдЧाрдиा рдЪाрд╣рддा рдеा, рддो рд╡рд╣ рд░ंрдЧрд░ेрдЬ рдлिрд░ рдЙрд╕ी рдЧрдорд▓े рдоें рдбुрдмाрдХрд░ рдХрд╣рддा, 'рдпрд╣ рд▓ो, рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдЖрд╕рдоाрдиी рд░ंрдЧ рд╕े рд░ँрдЧ рдЧрдпा ।'рдЗрд╕ी рддрд░рд╣, рдЬो рдЬिрд╕ рд░ँрдЧ рд╕े рдХрдкрдб़ा рд░ँрдЧाрдиा рдЪाрд╣рддा рдеा, рдЙрд╕рдХा рдХрдкрдб़ा рдЙрд╕ी рд░ंрдЧ рд╕े рдФрд░ рдЙрд╕ी рдЧрдорд▓े рдоें рдбाрд▓рдХрд░ рд╡рд╣ рд░ँрдЧ рджेрддा рдеा । рдПрдХ рдЖрджрдоी рдпрд╣ рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдЬрдирдХ рдХाрд░्рдп рджेрдЦ рд░рд╣ा рдеा । рд░ंрдЧрд░ेрдЬ рдиे рдЙрд╕рд╕े рдкूрдЫा, ‘рдХ्рдпों рдЬी, рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдХрдкрдб़ा рдХिрд╕ рд░ंрдЧ рд╕े рд░ँрдЧрдиा рд╣ोрдЧा ?’ рддрдм рдЙрд╕ рджेрдЦрдиेрд╡ाрд▓े рдиे рдХрд╣ा, 'рднाрдИ, рддुрдордиे рдЬो рд░ंрдЧ рдЗрд╕ рдЧрдорд▓े рдоें рдбाрд▓ рд░рдЦा рд╣ै, 'рд╡рд╣ी' рд╡ाрд▓ा рд░ंрдЧ (рд╢्рд░рдж्рдзा рдпा рдЖрд╕्рддिрдХ्рдп рдмुрдж्рдзि) рдоुрдЭे рджो ।' 

рдбाрдХ्рдЯрд░ >  " рдЬ्рдЮाрди (рд╕рдоाрдзि рдпा рдпोрдЧ) рд╣ोрдиे рдкрд░ рдордиुрд╖्рдп рдЕрд╡ाрдХ् рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдЖँрдЦें рдоुँрдж рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рдЖँрд╕ू рдмрд╣ рдЪрд▓рддे рд╣ैं। рддрдм рднрдХ्рддि рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै। 

"  рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдиाрдиा рд░ूрдкों (M/F) рдХी рд╕ृрд╖्рдЯि рдХी рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рд╕ाрдХाрд░ рд╣ैं । рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдорди рдХी рд╕ृрд╖्рдЯि рдХी рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рдиिрд░ाрдХाрд░ рд╣ैं । рд╡े рд╕рдм рдХुрдЫ рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ै ।

[рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд (рд╕рдо्рдкूрд░्рдг-рдкृрд╖्рда 1030), 22 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1885]

**** " The Religious Mission of the English-Speaking Nations " : by "Rev. Henry H. Jessup, D.D, of Beirout, Syria." (published in Neely's History of the Parliament of Religions and Religious Congresses of the World's Columbian Exposition, pages 637-641 Chicago: F. Tennyson Neely, 1894) Historians have observed that, before this Parliament, "religion" was classified by many Americans into Ethnic religion and Universal Religion. They considered there being only one universal religion: Christianity. In this view, all previous faiths were ethnic religions, and their purpose was to prepare the people for Christianity; ethnic religions may have had portions of the truth, but only Christianity had all truth. This 1893 Parliament was a pivotal moment in the abolition of such classification, as representatives of "eastern" religions such as Swami Vivekananda and Anagarika Dharmapala promoted a new religious tolerance. (Robert Stockman, personal email, paraphrased, 2012.)

>>>рд░ाрдЬрдпोрдЧ рд╡िрдЬ्рдЮाрди (рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ, рд╕рдоाрдзि рдпा рд╡िрд╡ेрдХ-рджрд░्рд╢рди рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг): рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं, " рд╣рдо рд╕рдд्рдп рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рд▓िрдпे рд╕рджा рдк्рд░рдпрдд्рдирд╢ीрд▓ рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдХिрди्рддु рдоाрдирд╡ाрдд्рдоा рдХी рдЖрдн्рдпंрддрд░िрдХ рд╕ृрд╖्рдЯि (рдХ +рдорди) рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рдЕрдЪ्рдЫाрджिрдд рдХрд░ рджेрддी рд╣ै, рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рдЖрджрд░्рд╢ों рдоें рдЗрддрдиी рднिрди्рдирддाрдпें рд╣ैं। рдЬрдм рдпрд╣ рд╕ृрд╖्рдЯि рд░ुрдХ рдЬाрддी рд╣ै, рддрднी рд╣рдо рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рдЖрдд्рдоा рдоें рд╣ै, рд╕ृрд╖्рдЯि рдоें рдирд╣ीं।  рдЕрддः рд╕ृрд╖्рдЯि рдХो рдиिрд░ुрдж्рдз рдХрд░рдХे рд╣рдо рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрди рд╕рдХрддे рд╣ैं।"

" рдЬрдм рд╣рдо рдЕрдкрдиे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं, рддो рдЕрдкрдиे рдХो рдПрдХ рд╕्рдд्рд░ी рдпा рдкुрд░ुрд╖ рд╢рд░ीрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं, рдФрд░ рдЬрдм рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं, рддो рдЙрд╕рдХी рднी рдХрд▓्рдкрдиा рджेрд╣рдзाрд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ी рдХрд░рддे рд╣ैं। (рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рдиिрд░ोрдз рдХрд░рдиा рдЕрд░्рдеाрдд) рдРрд╕ा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рдиा рдЬिрд╕рд╕े рдЖрдд्рдоा рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ो рдЬाрдп, рдпрд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдХा рдХрд░्рддрд╡्рдп рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рд╕ाрдзрдиा рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ рд╕ीрдЦрдиे рд╕े рд╣ी рдЖрд░рдо्рдн рд╣ोрддी рд╣ै। рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ рд╕ीрдЦрдиे рдХा рд▓рдХ्рд╖्рдп рдПрдХाрдЧ्рд░рддा (рд╕рдоाрдзि) рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ै। рдпрджि рддुрдо рдПрдХ рдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдпे рднी рдкूрд░्рдгрддрдпा рдиिрд╢्рдЪрд▓ рд╣ो рд╕рдХो, рддो рддुрдо рд▓рдХ्рд╖्рдп рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдпे। " 

" рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рднी рдмुрдж्рдзि рдХाрд░्рдп рдХрд░рддी рд░рд╣ेрдЧी, рдкрд░рди्рддु рд╡рд╣ी рдкुрд░ाрдиी рдмुрдж्рдзि (рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╕्рдд्рд░ी рдпा рдкुрд░ुрд╖ рд╢рд░ीрд░ рд╕рдордЭрдиे рд╡ाрд▓ी рдмुрдж्рдзि ) рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЬाрдпेрдЧी। рддुрдо, рдЕрдкрдиे рдХो рдЙрд╕ी рд░ूрдк рдоें рдЬाрди рд▓ोрдЧे, рдЬो рддुрдо рд╣ो-рдЕрд░्рдеाрдд рдЕрдкрдиी рдпрдеाрд░्рде рдЖрдд्рдоा ! рдПрдХ рдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдпे рдЕрдкрдиी рдЪिрдд्рдд-рд╡ृрдд्рддि рдХा рдиिрд░ोрдз рдХрд░ рд▓ो, рддрдм рддुрдо्рд╣ाрд░े рдпрдеाрд░्рде рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХी рд╕рдд्рдпрддा рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╣ृрджрдп рдоें рдмिрдЬрд▓ी рдХे рд╕ाрдоाрди рдХौंрдз рдЬाрдпेрдЧी, рддрдм рдоुрдХ्рддि рд╣рд╕्рддрдЧрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдХोрдИ рдмрди्рдзрди рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЬाрддा। " реи/реирелрем

рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХрд╣рддे рд╣ैं, " рдк्рд░ाрдпः рджेрдЦрдиे рдоें рдЖрддा рд╣ै рдХि рдЕрдЪ्рдЫे рд╕े рдЕрдЪ्рдЫे рд▓ोрдЧों рдкрд░ рдХрд╖्рдЯ рдФрд░ рдХрдаिрдиाрдЗрдпाँ рдЖ рдкрдбрддी рд╣ैं। рдЗрд╕рдХा рд╕рдоाрдзाрди рди рднी рд╣ो рд╕рдХे, рдлिрд░ рднी рдоुрдЭे рдЬीрд╡рди рдоें рдРрд╕ा рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ुрдЖ рд╣ै рдХि рдЬрдЧрдд рдоें рдХोрдИ рдРрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдирд╣ीं, рдЬो рдоूрд▓ рд░ूрдк рдоें рднрд▓ी рди рд╣ो। рдКрдкрд░ी рд▓рд╣рд░ें рдЪाрд╣े рдЬैрд╕ी рд╣ों, рдкрд░рди्рддु рд╡рд╕्рддु рдоाрдд्рд░ рдХे рдЕрди्рддрд░рдХाрд▓ рдоें рдк्рд░ेрдо рдПрд╡ं рдХрд▓्рдпाрдг рдХा рдЕрдирди्рдд рднрдг्рдбाрд░ рд╣ै। рдЬрдм рддрдХ рд╣рдо рдЙрд╕ рдЕрди्рддрд░ाрд▓ рддрдХ рдирд╣ीं рдкрд╣ुँрдЪрддे, рддрднी рддрдХ рд╣рдоें рдХрд╖्рдЯ рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдПрдХ рдмाрд░ рдЙрд╕ рд╢ाрди्рддि-рдордг्рдбрд▓ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рдиे рдкрд░ рдлिрд░ рдЪाрд╣े рдЖँрдзी рдФрд░ рддूрдлाрди рдХे рдЬिрддрдиे рддुрдоुрд▓ рдЭрдХोрд░े рдЖрдпें, рд╡рд╣ рдордХाрди, рдЬो рд╕рджिрдпों рдХी рдкुрд░ाрдиि рдЪрдЯ्рдЯाрди рдкрд░ рдмрдиा рд╣ै, рд╣िрд▓ рдирд╣ीं рд╕рдХрддा"।

  рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХрд╣рддे рд╣ैं- " рдХुрдЫ рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ рд╕рдк्рддрдо рднूрдоि рдпा рд╕рдоाрдзी рдХी рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдкрд╣ुँрдЪрдХрд░ рднрдЧрд╡рдж-рдмोрдз рдоें рд╡िрд▓ीрди рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рднी рд▓ोрдХрдХрд▓्рдпाрдг рдХे рд▓िрдпे рдЙрд╕ рднूрдоि рд╕े рдЙрддрд░ рдЖрддे рд╣ैं। рд╕рдоाрдзी рдХे рдмाрдж рднी рд╡े рдЗрдЪ्рдЫाрдкूрд░्рд╡рдХ ' рд╡िрдж्рдпा рдХा рдЕрд╣ं ' рд░рдЦ рд▓ेрддे рд╣ैं। рд╕рдоाрдзी рдХे рдмाрдж рднी рдХोрдИ-рдХोрдИ 'рдоैं' рдХो рд░рдЦ рдЫोреЬрддे рд╣ै- 'рджाрд╕ рдоैं рдпा рднрдХ्рдд рдХा рдоैं। ' рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдиे рд▓ोрдХрд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдпे ' рд╡िрдж्рдпा рдХा рдоैं ' рд░рдЦ рдЫोреЬा рдеा। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЬ्рдЮाрдиाрдЧ्рдиि рдоें рджрдЧ्рдз рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рдЕрд╣ं рдХा рднी рдХेрд╡рд▓ рдЖрдХाрд░ рднрд░ рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै।" рд╡рд╣ рд╕рд╢рд░ीрд░ рд╕рд░्рд╡рдЧрдд рд╕рдорд╖्рдЯिрдорди (universal mind) рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрд╡рддीрд░्рдг рд╣ोрддी рд╣ै। рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдоूрд▓рдХ рдорди рдХा рдЬрди्рдо рдХрд░्рдо рдмрди्рдзрди рдХे рдЕрдзीрди рд╣ोрддा рд╣ै рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдИрд╢्рд╡рд░-рдХोрдЯि рдкुрд░ुрд╖ рдХा рдЕрд╡рд░ोрд╣рдг (рд╡्рдпुрдд्рдеाрди) рдХрд░्рдо рдмрди्рдзрди рдХे рдЕрдзीрди рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рд╕ाрдзाрд░рдг рдкुрд░ूрд╖ рдЕрдкрдиी рдЕрджрдо्рдп рддृрд╖्рдгा рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рд╕े рдмाрдз्рдп рд╣ोрдХрд░ рдЬрди्рдо рд▓ेрддा рд╣ै рдХिрди्рддु рдИрд╢्рд╡рд░-рдХोрдЯि рдХा рдкुрд░ुрд╖ рднрдо्рд░ рддрдеा рдмрди्рдзрди рдХे рдЬрдЧрдд् рдоें рдлंрд╕े рд╣ुрдП рд▓ोрдЧों рдХे рдк्рд░рддि рдЕрд╕ीрдо рддрдеा рд╕рд╣рдЬ рдХрд░ुрдгा рдХे рдХाрд░рдг рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдЕрд╡рддीрд░्рдг рд╣ोрддा рд╣ै।

" рдЕрднрдпं рд╣ि рд╡ै рдм्рд░рд╣्рдо рднрд╡рддि" - (рдмृрд╣реж рдЙрдкреж рек.рек.реирел) рдЕрднрдп рд╣ोрдиे рдкрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рдЙрд╕рдХी рдЬ्рдЮाрдирдордпी рджृрд╖्рдЯि рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд╕ृрд╖्рдЯि - рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рд░рдЪрдиा рдХा рдпрд╣ рд░рд╣рд╕्рдп рдЙрдж्рдШाрдЯिрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै -  "рдЕрд╕рдд् рд╡ा рдЗрджрдо् рдЕрдЧ्рд░े рдЖрд╕ीрдд्।   рддрддो рд╡ै  рд╕рдд् рдЕрдЬाрдпрдд। рддрдд् рдЖрдд्рдоाрдиं рд╕्рд╡рдпрдо् рдЕрдХुрд░ुрдд। рддрд╕्рдоाрдд् рддрдд् рд╕ुрдХृрддрдо् рдЙрдЪ्рдпрддे рдЗрддि рдпрдд् рд╡ै рддрдд् рд╕ुрдХृрддрдо्। рд░рд╕ो рд╡ै рд╕ः । рдЕрдпं рд░рд╕ं рд╣ि рд▓рдм्рдз्рд╡ा рдЖрдирди्рджी рднрд╡рддि। рдХः рд╣ि рдПрд╡ рдЕрди्рдпाрдд् рдХः рдк्рд░ाрдг्рдпाрдд् рдпрдд् рдПрд╖ः рдЖрдирди्рджः рдЖрдХाрд╢े рди рд╕्рдпाрдд् рдПрд╖ः рд╣ि рдПрд╡ рдЖрдирди्рджाрдпाрддि। рдПрд╖ः рдпрджा рд╣ि рдПрд╡ рдЕрджृрд╢्рдпे рдЕрдиाрдд्рдо्рдпे рдЕрдиिрд░ुрдХ्рддे рдЕрдиिрд▓рдпрдиे рдЕрднрдпं рдк्рд░рддिрд╖्рдаां рд╡िрди्рджрддे рдЕрде рд╕ः рдЕрднрдпं рдЧрддः рднрд╡рддि।" (- рддैрдд्рддिрд░ीрдпोрдкрдиिрд╖рдж्/рдм्рд░рд╣्рдоाрдирди्рджрд╡рд▓्рд▓ी/рд╕рдк्рддрдоोрд╜рдиुрд╡ाрдХः/ рд╢्рд▓ोрдХ рез) 
-- рдЕрд░्рдеाрдд рдЖрд░рдо्рдн рдоें рдпрд╣ рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ 'рдЕрд╕рдд्' (рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡рд╣ीрди) рдПрд╡ं 'рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд' рдеा, рдЗрд╕ी рдоें рд╕े рдЗрд╕ 'рд╡्рдпрдХ्рдд рд╕рдд्рддा' рдХा рдк्рд░ाрджुрд░्рднाрд╡ рд╣ुрдЖ। рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиा рд╕ृрдЬрди 'рд╕्рд╡рдпं' рд╣ी рдХिрдпा; рдЕрди्рдп рдХिрд╕ी рдиे рдЙрд╕рдХो рдирд╣ीं рд╕ृрдЬा। рдЗрд╕ी рдХाрд░рдг рдЗрд╕рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдпрд╣ 'рд╕ुрдХृрдд' рдЕрд░्рдеाрдд् рдмрд╣ुрдд рд╕ुрдЪाрд░ु рдПрд╡ं рд╕ुрди्рджрд░ рд░ूрдк рд╕े рд░рдЪा рдЧрдпा рд╣ै। рдФрд░ рдпрд╣ рдЬो рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рддрдеा рд╕ुрди्рджрд░рддा рд╕े рд░рдЪा рдЧрдпा рд╣ै рдпрд╣ рд╡рд╕्рддुрддः рдЕрди्рдп рдХुрдЫ рдирд╣ीं, рдЗрд╕ рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХे рдкीрдЫे рдЫिрдкा рд╣ुрдЖ рдЖрдирди्рдж, рд░рд╕ рд╣ी рд╣ै। рдЬрдм рдк्рд░ाрдгी рдЗрд╕ рдЖрдирди्рдж рдХो, рдЗрд╕ рд░рд╕ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै рддो рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рдЖрдирди्рджрдордп рдмрди рдЬाрддा рд╣ै ! рдХाрд░рдг, рдпрджि рдЙрд╕рдХी рд╕рдд्рддा рдХे рд╣ृрджрдпाрдХाрд╢ рдоें рдпрд╣ рдЖрдирди्рдж рди рд╣ो рддो рдХौрди рд╣ै рдЬो рдк्рд░ाрдгों рдХो рдЕрди्рджрд░ рд▓े рдкाрдиे рдХा рд╢्рд░рдо рдХрд░ рдкाрдпेрдЧा рдЕрдерд╡ा рдХिрд╕рдХे рдкाрд╕ рдк्рд░ाрдгों рдХो рдмाрд╣рд░ рдЫोрдб़рдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рд╣ोрдЧी? 
       'рдпрд╣ рд╣рдоाрд░ी рдЖрдд्рдоा рд╣ी' рд╣ै рдЬो рдЖрдирди्рдж рдХा рд╕्рд░ोрдд рд╣ै; рдХ्рдпोंрдХि рдЬрдм рд╣рдоाрд░ी 'рдЕрди्рддрд░ाрдд्рдоा' рдЙрд╕ 'рдЕрджृрд╢्рдп (Invisible) ', 'рдЕрд╢рд░ीрд░ी (Bodiless -рдЕрдиाрдд्рдо्рдп, рдЕрдоूрд░्рдд )' , 'рдЕрдиिрд░्рджрд╢ं (Undefinable, рдЕрдиिрд░ुрдХ्рдд- 'рдоाрдпрд╕ंрдЦ्рдпा рддुрд░ीрдпं '), рдПрд╡ं 'рдЕрдиिрд▓рдпрди' (Unhoused Eternal) - рдЕрдирд╣рдж рдЕрдирди्рдд 'рдм्рд░рд╣्рдо' (рд╢ाрд╢्рд╡рдд рдЪैрддрди्рдп) рдоें рдЖрд╢्рд░рдп рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдХे рджृрдв़ рд░ूрдк рд╕े 'рдЙрд╕' рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рддрдм рд╡рд╣ 'рднрдп' рдХी рдкрдХрдб़ рд╕े рдмाрд╣рд░ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।  
 " реР  рднूрд░्рднुрд╡:рд╕्рд╡: рддрдд्рд╕рд╡िрддुрд░्рд╡рд░ेрдг्рдпं рднрд░्рдЧो рджेрд╡рд╕्рдп рдзीрдорд╣ि рдзिрдпो рдпोрди: рдк्рд░рдЪोрджрдпाрдд्-''рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдЬрдЧрдд् рдХो рд░рдЪрдиे рд╡ाрд▓े рдФрд░ рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХे рдХрд▓्рдпाрдгрдХрд░्рддा рд╕्рд╡рдпं рдк्рд░рдХाрд╢ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХे рдЗрд╕ рдЬ्рдпोрддि:рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдз्рдпाрди рд╣рдо рд▓ोрдЧ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЬो рдУंрдХाрд░ рд╕्рд╡рд░ूрдк, рдФрд░ рд╕рд░्рд╡рд░рдХ्рд╖рдХ рддीрдиों рд▓ोрдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдФрд░ рд╕्рд╡рдпंрднू, рд╕рд░्рд╡ाрдзाрд░, рдЖрдирди्рдж рд╕्рд╡рд░ूрдк, рд╕рдм рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рддिрдкाрджिрдд рдФрд░ рд╕рднी рд▓ोрдЧों рдХी рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдПрд╡ं рднрдЬрди рдХे рдпोрдЧ्рдп рд╣ैं। рд╡рд╣ рдЬ्рдпोрддि:рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣рдоाрд░ी рдмुрдж्рдзिрдпों рдХो рдЕрдкрдиी рдУрд░, рд╕рдд्рдХрд░्рдо рдФрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдоें рд▓рдЧाрд╡े।'' 

рджрдХ्рд╖िрдгाрдоूрд░्рддि рд╕्рдд्рд░ोрдд्рд░ рдоें рдХрд╣ा рд╣ै -
рдЪिрдд्рд░ं рд╡рдЯрддрд░ोрд░्рдоूрд▓े рд╡ृрдж्рдзाः рд╢िрд╖्рдпा рдЧुрд░ुрд░्рдпुрд╡ा ।
         рдЧुрд░ोрд╕्рддु рдоौрдиं рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрдиं рд╢िрд╖्рдпाрд╕्рддु рдЫिрди्рдирд╕ंрд╢рдпाः ॥ резреи ॥ 

рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рддो рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЙрд╕ рд╡рдЯрд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рдиीрдЪे рд╕рднी рд╢िрд╖्рдп рд╡ृрдж्рдз рд╣ैं рдФрд░ рдЧुрд░ु рдпुрд╡ा рд╣ैं। рд╕ाрде рд╣ी рдЧुрд░ु рдХा рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрди рднी рдоौрди рднाрд╖ा (рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЖँрдЦों рдХी рднाрд╖ा)  рдоें рд╣ै, рдХिंрддु рдЙрд╕ी рд╕े рд╢िрд╖्рдпों рдХे рд╕ंрд╢рдп рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЧрдпे рд╣ैं ॥ резреи

рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдкрд╣ुँрдЪрдХрд░ рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ , рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХे рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा рд╕рди्рдд рдХрдмीрд░ рдЧा рдЙрдарддे рд╣ैं --
 
рд╣рдорди рд╣ै рдЗрд╢्рдХ рдорд╕्рддाрдиा, рд╣рдорди рдХो рд╣ोрд╢िрдпाрд░ी рдХ्рдпा ?

рд░рд╣ें рдЖрдЬाрдж рдпा рдЬрдЧ рд╕े, рд╣рдорди рджुрдиिрдпा рд╕े рдпाрд░ी рдХ्рдпा ?

[рд╣рдо рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдПрд╡ं рдЖрдд्рдорд╕्рдеिрддि рдХे рдк्рд░ेрдо рдоें рдорд╕्рдд рд╣ैं, рдлिрд░ рд╣рдоें рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рдЪрддुрд░ाрдИ рд╕े рдХ्рдпा рдк्рд░рдпोрдЬрди ? рдЖрдд्рдорд▓ीрди рд╕ाрдзрдХ рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░ рджुрдиिрдпा рдХी рдЪрддुрд░ाрдИ рдоें рдирд╣ीं рдкреЬрддा । рд╣рдоाрд░ा рдпрд╣ рджृреЭ рдз्рдпेрдп рд╣ै рдХि рд╣рдо рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд╕рджैрд╡ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд░рд╣ें; рд╣рдоाрд░े рдорди рдоें рдХрд╣ीं рдХोрдИ рдмंрдзрди рди рд╣ो, рдлिрд░ рд╣рдоें рджुрдиिрдпाрджाрд░ी рдоें рдоोрд╣ рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рдпा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा ! рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдПрд╡ं рд╡рд╕्рддु рдоें рдоोрд╣рдм्рдмрдд рдХрд░рдиे (рдХाрдоिрдиी -рдХांрдЪрди рдХे рдоोрд╣ рдоें рдлंрд╕рдиे) рдХा рдХ्рдпा рдк्рд░рдпोрдЬрди ?]


рдЬो рдмिрдЫुрдб़े рд╣ैं рдкिрдпाрд░े рд╕े, рднрдЯрдХрддे рджрд░-рдм-рджрд░ рдлिрд░рддे,

рд╣рдоाрд░ा рдпाрд░ рд╣ै рд╣рдо рдоें рд╣рдорди рдХो рдЗंрддрдЬाрд░ी рдХ्рдпा ?
 
[ рдЬिрдирдХो рдпрд╣ рдн्рд░рдо рд╣ै рдХि рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╕े рдмिрдЫुреЬ рдЧрдпे рд╣ैं, рд╡े рд╕рджैрд╡ рджрд░-рдмрджрд░ рднрдЯрдХрддे рдлिрд░рддे рд╣ैं । рд╡े рдХाрд╢ी-рдХाрдмा рдХी рдЦाрдХ рдЫाрдирддे рдлिрд░рддे рд╣ैं । рдХिрди्рддु рдпрд╣ां рд╕्рдеिрддि рд╕рд░्рд╡рдеा рднिрди्рди рд╣ै । рд╣рдоें рддो рдкрдХ्рдХा рдмोрдз рд╣ै рдХि рд╣рдоाрд░ा рдк्рд░िрдпрддрдо рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╣рдордоें рд╣ी рд╣ै । рдЖрдд्рдоा рд╣ी рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╣ै । рдоैं рдФрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рджो рдирд╣ीं । рдлिрд░ рд╣рдо рдХिрд╕ рдЕрди्рдп рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХो рдкाрдиे рдХी рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдХрд░ें ?

рдЦрд▓рдХ рд╕рдм рдиाрдо рдЕрдкрдиे рдХो, рдмрд╣ुрдд рдХрд░ рд╕िрд░ рдкрдЯрдХрддा рд╣ै,

рд╣рдорди рдЧुрд░рдиाрдо рд╕ाँрдЪा рд╣ै, рд╣рдорди рджुрдиिрдпा рд╕े рдпाрд░ी рдХ्рдпा ?


рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдмрд╣ुрдд рд▓ोрдЧ рдЕрдкрдиे рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рдиाрдо рдХो рдЬрдЧрдд рдоें рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП , (рдиाрдо-рдпрд╢ рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП) рдЕрдкрдиा  рд╕िрд░ рдкрдЯрдХрддे рд░рд╣рддे рд╣ैं । рд╡े рдЬिрд╕ рдХिрд╕ी рддрд░рд╣ рдЕрдкрдиे рдХрд▓्рдкिрдд рдиाрдо рдХो рд▓ोрдХ рдоें рдлैрд▓ाрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं । рд╣рдо рддो рд╕рдж्рдЧुрд░ु рд╕े рдЙрдкрджेрд╢ рдкाрдпें рд╣ैं рдФрд░ рднौрддिрдХ рдиाрдо-рд░ूрдк рд╕े рдкрд░े рдЖрдд्рдорддрдд्рд╡ рдХो рдЬाрдирдиे рд╡ाрд▓े рд╣ैं । рдлिрд░ рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рдиाрдо рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рдХे рдЪрдХ्рдХрд░ рдоें рдХ्рдпों рдкреЬें ?]

рди рдкрд▓ рдмिрдЫुрдб़े рдкिрдпा рд╣рдорд╕े, рди рд╣рдо рдмिрдЫрдб़े рдкिрдпाрд░े рд╕े,

рдЙрди्рд╣ीं рд╕े рдиेрд╣ рд▓ाрдЧी рд╣ै, рд╣рдорди рдХो рдмेрдХрд░ाрд░ी рдХ्рдпा ?


[рдк्рд░िрдпрддрдо рд╣рдорд╕े рдПрдХ рдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рднी рди рдмिрдЫुреЬे рдФрд░ рд╣рдо рдк्рд░िрдпрддрдо рд╕े рди рдмिрдЫुреЬें । рдЕрд░्рдеाрдд рдк्рд░िрдпрддрдо рдЖрдд्рдорджेрд╡ рдХा рдХрднी рд╡िрд╕्рдорд░рдг рди рд╣ो, рд╣рдо рд╕рджैрд╡ рдЖрдд्рдордЬाрдЧ्рд░рдд рд╣ों । рдРрд╕ी рд▓рдЧрди рд╣рдордоें рд╣рд░рджрдо рд▓рдЧी рд╣ै । рдлिрд░ рд╣рдоें рдХिрд╕ рдмाрдд рдХो рд▓ेрдХрд░ рдмेрдЪैрдиी рд╣ोрдЧी ? ]
рдХрдмीрд░ा рдЗрд╢्рдХ рдХा рдоाрддा, рджुрдИ рдХो рджूрд░ рдХрд░ рджिрд▓ рд╕े,

рдЬो рдЪрд▓рдиा рд░ाрд╣ рдиाрдЬ़ुрдХ рд╣ै, рд╣рдорди рд╕िрд░ рдмोрдЭ рднाрд░ी рдХ्рдпा ?

[рдХрдмीрд░ рдЖрдд्рдо-рдк्рд░ेрдо рдоें рдорддрд╡ाрд▓ा рд╣ै । рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиे рджिрд▓ рд╕े рджूрд╕рд░े рдХो (рдЕрдкрдиा-рдкрд░ाрдпा рдХे рдж्рд╡ैрдд рднाрд╡ рдХो) рджूрд░ рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै । рд▓ेрдХिрди рд╕ाрд╡рдзाрди ! рдпрд╣ рд░ाрд╕्рддा рдиाрдЬुрдХ рд╣ै । рдЗрд╕ рдкрд░ рд╕ंрд╕ाрд░ рдХी рдЕрд╣ंрддा-рдордорддा рдХा рдмोрдЭ рд▓ेрдХрд░ рдирд╣ीं рдЪрд▓ा рдЬा рд╕рдХрддा । рдЬрдм рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдоें рдорд╕्рдд рд╣ैं рддрдм рджुрдиिрдпा рдХे рдЕрд╣ंрдХाрд░-рдордордХाрд░ рдХा рднाрд░ рдХ्рдпों рдЙрдаाрдпें ।]



 рджрдХ्рд╖िрдгाрдоूрд░्рддि рдпुрд╡ा рдиेрддा - рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ -рд╕рди्рдд рдХрдмीрд░ 
" рдХिрд╕ी рдмाрдд рд╕े рддुрдо рдЙрдд्рд╕ाрд╣рд╣ीрди рди рд╣ोрдУ; рдЬрдм рддрдХ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдХृрдкा рд╣рдоाрд░े рдКрдкрд░ рд╣ै, рдХौрди рдЗрд╕ рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рд╣рдоाрд░ी рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै ? рдпрджि рддुрдо рдЕрдкрдиी рдЕрди्рддिрдо рд╕ाँрд╕ рднी рд▓े рд░рд╣े рд╣ो рддो рднी рди рдбрд░рдиा। рд╕िंрд╣ рдХी рд╢ूрд░рддा рдФрд░ рдкुрд╖्рдк рдХी рдХोрдорд▓рддा рдХे рд╕ाрде рдХाрдо рдХрд░рддे рд░рд╣ो।"
рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХрд╣рддे рд╣ैं, " рднाрд╡ рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдордиुрд╖्рдп рдХो рдЗрд╕ी рдЬीрд╡рди рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХрд░рдиी рд╣ोрдЧी рдФрд░ рдЕрдж्рд╡ैрдд рдЧ्рд░рди्рде рдЕрдд्рдпрди्рдд рдк्рд░рдоाрдг-рдпुрдХ्рдд рддрд░्рдХ рдХे рд╕ाрде рдЙрд╕рдоें рдпрд╣ рдЬोреЬ рджेрддे рд╣ैं рдХि -'рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рдЬाрдирдиा рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ो рдЬाрдиा рд╣ै '-рдм्рд░рд╣्рдорд╡ेрдж рдм्рд░рд╣्рдоैрд╡ рднрд╡рддि।'..рдкрд╣рд▓े рд╣рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рдмрди рд▓ेрдиे рджो। рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд рджूрд╕рд░ों рдХो рдИрд╢्рд╡рд░ рдмрдиाрдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрддा рджेंрдЧे। рдмрдиो рдФрд░ рдмрдиाрдУ, ' Be and Make ' рдпрд╣ी рд╣рдоाрд░ा рдоूрд▓-рдоंрдд्рд░ рд░рд╣े।"
 " рдпрд╣ी рд░рд╣рд╕्рдп рд╣ै। рдпोрдЧ рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ рдкंрддрдЬрд▓ि рдХрд╣рддे рд╣ैं, " рдЬрдм рдордиुрд╖्рдп рд╕рдорд╕्рдд рдЕрд▓ौрдХेрдХ рджैрд╡ी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХे рд▓ोрдн рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै, рддрднी рдЙрд╕े рдзрд░्рдо рдоेрдШ рдиाрдордХ рд╕рдоाрдзि рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рд╡рд╣ рдк्рд░рдоाрдд्рдоा рдХा рджрд░्рд╢рди рдХрд░рддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдмрди рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рджूрд╕рд░ों рдХो рддрджрд░ूрдк рдмрдирдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░рддा рд╣ै। рдоुрдЭे рдЗрд╕ी - (Be and Make )рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рдХрд░рдиा рд╣ै। рдЬрдЧрдд् рдоें рдЕрдиेрдХ рдорддрд╡ाрджों рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ै। рд▓ाрдЦों рдкुрд╕्рддрдХें рд╣ैं, рдкрд░рди्рддु рд╣ाрдп ! рдХोрдИ рдиेрддा/рд╢िрдХ्рд╖рдХ  рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдФрд░ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдоें рдЗрд╕рдХा рдХिंрдЪिрдд् рдЕंрд╢ рдоें рднी рдк्рд░рдд्рдп्рдХ्рд╖ рдЖрдЪрд░рдг рдирд╣ीं рдХрд░рддा। "
 " рддुрдордиे рдмрд╣ुрдд рдмрд╣ाрджुрд░ी рдХी рд╣ै। рд╢ाрдмाрд╢! рд╣िрдЪрдХрдиे рд╡ाрд▓े рдкीрдЫे рд░рд╣ рдЬाрдпेंрдЧे рдФрд░ рддुрдо рдХुрдж рдХрд░ рд╕рдмрдХे рдЖрдЧे рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрдУрдЧे। рдЬो рдЕрдкрдиा рдЙрдз्рджाрд░ рдоें рд▓рдЧे рд╣ुрдП рд╣ैं, рд╡े рди рддो рдЕрдкрдиा рдЙрдж्рдзाрд░ рд╣ी рдХрд░ рд╕рдХेंрдЧे рдФрд░ рди рджूрд╕рд░ों рдХा। рдРрд╕ा рд╢ोрд░ - рдЧुрд▓ рдордЪाрдУ рдХी рдЙрд╕рдХी рдЖрд╡ाрдЬ़ рджुрдиिрдпा рдХे рдХोрдиे рдХोрдиे рдоें рдлैрд▓ рдЬाрдп। рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдРрд╕े рд╣ैं, рдЬो рдХि рджूрд╕рд░ों рдХी рдд्рд░ुрдЯिрдпों рдХो рджेрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рдмैрдаे рд╣ैं, рдХिрди्рддु рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдХे рд╕рдордп рдЙрдирдХा рдкрддा рдирд╣ी рдЪрд▓рддा рд╣ै। рдЬुрдЯ рдЬाрдУ, рдЕрдкрдиी рд╢рдХ्рддि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЖрдЧे рдмрдвो। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдоैं рднाрд░рдд рдкрд╣ुँрдЪ рдХрд░ рд╕ाрд░े рджेрд╢ рдоें рдЙрдд्рддेрдЬрдиा рдлूँрдХ рджूंрдЧा। рдбрд░ рдХिрд╕ рдмाрдд рдХा рд╣ै? рдирд╣ीं рд╣ै, рдирд╣ीं рд╣ै, рдХрд╣рдиे рд╕े рд╕ाँрдк рдХा рд╡िрд╖ рднी рдирд╣ीं рд░рд╣рддा рд╣ै। рдирд╣ीं рдирд╣ीं рдХрд╣рдиे рд╕े рддो 'рдирд╣ीं' рд╣ो рдЬाрдиा рдкрдбेрдЧा। рдЦूрдм рд╢ाрдмाрд╢! рдЫाрди рдбाрд▓ो - рд╕ाрд░ी рджूрдиिрдпा рдХो рдЫाрди рдбाрд▓ो! рдЕрдлрд╕ोрд╕ рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рд╣ै рдХि рдпрджि рдоुрдЭ рдЬैрд╕े рджो - рдЪाрд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рднी рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╕ाрдеी рд╣ोрддे। рддрдоाрдо рд╕ंрд╕ाрд░ рд╣िрд▓ рдЙрдарддा। рдХ्рдпा рдХрд░ूँ рдзीрд░े-рдзीрд░े рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ोрдиा рдкрдб рд░рд╣ा рд╣ै। рддूрдл़ाрди рдордЪा рджो рддूрдл़ाрди! " реп/рейренреп
  " рдЕрди्рдд рдоें рдк्рд░ेрдо рдХी рд╣ी рд╡िрдЬрдп рд╣ोрддी рд╣ै। рд╣ैрд░ाрди рд╣ोрдиे рд╕े рдХाрдо рдирд╣ीं рдЪрд▓ेрдЧा- рдард╣рд░ो- рдзैрд░्рдп рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдкрд░ рд╕рдлрд▓рддा рдЕрд╡рд╢्рдпрдо्рднाрд╡ी рд╣ै- рддुрдорд╕े рдХрд╣рддा рд╣ूँ рджेрдЦрдиा- рдХोрдИ рдмाрд╣рд░ी рдЕрдиुрд╖्рдаाрдирдкрдз्рджрддि рдХрд╣ीं рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рди рдмрди рдЬाрдпे - 'рдмрд╣ुрдд्рд╡ рдоें рдПрдХрдд्рд╡'  (Unity in Diversity) 'рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрди-рдк्рд░ेрдо' рдХे рднाрд╡ рдоें рдХिрд╕ी рддрд░рд╣ рдХी рдмाрдзा рди рд╣ो। рдпрджि рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ो рддो "рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиीрдирддा" рдХे рднाрд╡ рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рд╕рдм рдХुрдЫ рдЫोрдбрдиा рд╣ोрдЧा। рдоैं рдорд░ूँ рдЪाрд╣े рдмрдЪूँ, рджेрд╢ рдЬाрдКँ рдпा рди рдЬाрдКँ, рддुрдо рд▓ोрдЧ рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рдпाрдж рд░рдЦрдиा рдХि, рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиीрдирддा- рд╣рдо рд▓ोрдЧ рдХेрд╡рд▓ рдЗрд╕ी рднाрд╡ рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рдирд╣ीं рдХрд░рддे рдХि, "рджुрд╕рд░ों рдХे рдзрд░्рдо рдХा рдж्рд╡ेрд╖ рди рдХрд░рдиा"; рдирд╣ीं, рд╣рдорд▓ोрдЧ рддो рд╕рднी рдирд╕्рд▓ -рдЬाрддि рдХे рдордиुрд╖्рдпों рдХो, рд╕рднी рдзрд░्рдоों рдХो рд╕рдд्рдп рд╕рдордЭрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрди्рдХा рдЧ्рд░рд╣рдг рднी рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдХрд░рддे рд╣ैं рд╣рдо рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рднी рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдЗрд╕े рдХाрд░्рдп рдоें рдкрд░िрдгрдд рдХрд░ рджिрдЦाрддे рд╣ैं। рд╕ाрд╡рдзाрди рд░рд╣рдиा, рджूрд╕рд░े (рдХिрд╕ी рд╕рд╣рдпोрдЧी) рдХे рдЕрдд्рдпрди्рдд рдЫोрдЯे рдЕрдзिрдХाрд░ рдоें рднी рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рди рдХрд░рдиा - рдЗрд╕ी рднँрд╡рд░ рдоें рдмрдбे-рдмрдбे рдЬрд╣ाрдЬ рдбूрдм рдЬाрддे рд╣ैं।" 
" рдПрдХ рдорд╣ाрди рд░рд╣рд╕्рдп рдХा рдоैंрдиे рдкрддा рд▓рдЧा рд▓िрдпा рд╣ै -- рд╡рд╣ рдпрд╣ рдХि рдХेрд╡рд▓ рдзрд░्рдо рдХी рдмाрддें рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рд╕े рдоुрдЭे рдХुрдЫ рднрдп рдирд╣ीं рд╣ै। рдФрд░ рдЬो рд╕рдд्рдпрдж्рд░्рд╖्рдЯ рдорд╣ाрдд्рдоा рд╣ैं, рд╡े рдХрднी рдХिрд╕ी рд╕े рдмैрд░ рдирд╣ीं рдХрд░рддे। рд╡ाрдЪाрд▓ों рдХो рд╡ाрдЪाрд▓ рд╣ोрдиे рджो! рд╡े рдЗрд╕рд╕े рдЕрдзिрдХ рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рдЬाрдирддे! рдЙрди्рд╣े рдиाрдо, рдпрд╢, рдзрди, рд╕्рдд्рд░ी рд╕े рд╕рди्рддोрд╖ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рджो। рдФрд░ рд╣рдо рдзрд░्рдоोрдкрд▓рдм्рдзि, рдм्рд░рд╣्рдорд▓ाрдн рдПрд╡ं рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рд╣ी рджृрдврд╡्рд░рдд рд╣ोंрдЧे। рд╣рдо рдЖрдорд░рдг рдПрд╡ं рдЬрди्рдо-рдЬрди्рдоाрди्рдд рдоें рд╕рдд्рдп рдХा рд╣ी рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░ेंрдЧें। рджूрд╕рд░ों рдХे рдХрд╣рдиे рдкрд░ рд╣рдо рддрдиिрдХ рднी рдз्рдпाрди рди рджें рдФрд░ рдпрджि рдЖрдЬрди्рдо рдпрдд्рди рдХे рдмाрдж рдПрдХ, рджेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╣ी рдЖрдд्рдоा рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рдмрди्рдзрдиों рдХो рддोрдбрдХрд░ рдоुрдХ्рдд рд╣ो рд╕рдХे рддो рд╣рдордиे рдЕрдкрдиा рдХाрдо рдХрд░ рд▓िрдпा।" 
" рдЬो рд╕рдмрдХा рджाрд╕ рд╣ोрддा рд╣ै, рд╡рд╣ी рдЙрди्рдХा рд╕рдЪ्рдЪा рд╕्рд╡ाрдоी рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬिрд╕рдХे рдк्рд░ेрдо рдоें рдКँрдЪ - рдиीрдЪ рдХा рд╡िрдЪाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдХрднी рдиेрддा рдирд╣ीं рдмрди рд╕рдХрддा। рдЬिрд╕рдХे рдк्рд░ेрдо рдХा рдХोрдИ рдЕрди्рдд рдирд╣ीं рд╣ै, рдЬो рдКँрдЪ - рдиीрдЪ рд╕ोрдЪрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрднी рдирд╣ीं рд░ुрдХрддा, рдЙрд╕рдХे рдЪрд░рдгों рдоें рд╕ाрд░ा рд╕ंрд╕ाрд░ рд▓ोрдЯ рдЬाрддा рд╣ै।
" рд╡рдд्рд╕, рдзीрд░рдЬ рд░рдЦो, рдХाрдо рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдЖрд╢ा рд╕े рдмрд╣ुрдд рдЬ्рдпाрджा рдмрдв рдЬाрдПрдЧा। рд╣рд░ рдПрдХ рдХाрдо рдоें рд╕рдлрд▓рддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рд╕ैंрдХрдбो рдХрдаिрдиाрдЗрдпों рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкрдбрддा рд╣ै। рдЬो рдЙрдж्рдпрдо рдХрд░рддे рд░рд╣ेंрдЧे, рд╡े рдЖрдЬ рдпा рдХрд▓ рд╕рдлрд▓рддा рдХो рджेрдЦेंрдЧे। рдкрд░िрд╢्рд░рдо рдХрд░рдиा рд╣ै рд╡рдд्рд╕, рдХрдаिрди рдкрд░िрд╢्рд░рдо्! рдХाрдо рдХांрдЪрди рдХे рдЗрд╕ рдЪрдХ्рдХрд░ рдоें рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдХो рд╕्рдеिрд░ рд░рдЦрдиा, рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдЖрджрд░्рд╢ों рдкрд░ рдЬрдоे рд░рд╣рдиा, рдЬрдм рддрдХ рдХि рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдкूрд░्рдг рдд्рдпाрдЧ рдХे рд╕ाँрдЪे рдоें рд╢िрд╖्рдп рди рдврд▓ рдЬाрдп рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рдХрдаिрди рдХाрдо рд╣ै। рдЬो рдк्рд░рддिрдХ्рд╖ा рдХрд░рддा рд╣ै, рдЙрд╕े рд╕рдм рдЪीрдЬ़े рдоिрд▓рддी рд╣ैं। рдЕрдирди्рдд рдХाрд▓ рддрдХ рддुрдо рднाрдЧ्рдпрд╡ाрди рдмрдиे рд░рд╣ो।
"рдЕрдХेрд▓े рд░рд╣ो, рдЕрдХेрд▓े рд░рд╣ो। рдЬो рдЕрдХेрд▓ा рд░рд╣рддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХा рдХिрд╕ी рд╕े рд╡िрд░ोрдз рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рд╡рд╣ рдХिрд╕ीрдХी рд╢ाрди्рддि рднंрдЧ рдирд╣ीं рдХрд░рддा, рди рджूрд╕рд░ा рдХोрдИ рдЙрд╕рдХी рд╢ाрди्рддि рднंрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै।

"рдЬो рд╕рдд्рдп рд╣ै, рдЙрд╕े рд╕ाрд╣рд╕рдкूрд░्рд╡рдХ рдиिрд░्рднीрдХ рд╣ोрдХрд░ рд▓ोрдЧों рд╕े рдХрд╣ो–рдЙрд╕рд╕े рдХिрд╕ी рдХो рдХрд╖्рдЯ рд╣ोрддा рд╣ै рдпा рдирд╣ीं, рдЗрд╕ рдУрд░ рдз्рдпाрди рдордд рджो। рджुрд░्рдмрд▓рддा рдХो рдХрднी рдк्рд░рд╢्рд░рдп рдордд рджो। рд╕рдд्рдп рдХी рдЬ्рдпोрддि ‘рдмुрдж्рдзिрдоाрди’ рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд▓िрдП рдпрджि рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рдоाрдд्рд░ा рдоें рдк्рд░рдЦрд░ рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддी рд╣ै, рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдмрд╣ा рд▓े рдЬाрддी рд╣ै, рддो рд▓े рдЬाрдиे рджोрд╡े рдЬिрддрдиा рд╢ीрдШ्рд░ рдмрд╣ рдЬाрдПँ рдЙрддрдиा рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ी рд╣ै

" рддुрдо рдЕрдкрдиी рдЕंрдд:рд╕्рде рдЖрдд्рдоा рдХो рдЫोрдб़ рдХिрд╕ी рдФрд░ рдХे рд╕ाрдордиे рд╕िрд░ рдордд рдЭुрдХाрдУ। рдЬрдм рддрдХ рддुрдо рдпрд╣ рдЕрдиुрднрд╡ рдирд╣ीं рдХрд░рддे рдХि рддुрдо рд╕्рд╡рдпं рджेрд╡ों рдХे рджेрд╡ рд╣ो, рддрдм рддрдХ рддुрдо рдоुрдХ्рдд рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддे।

" рдЬो рдордиुрд╖्рдп рдЗрд╕ी рдЬрди्рдо рдоें рдоुрдХ्рддि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै, рдЙрд╕े рдПрдХ рд╣ी рдЬрди्рдо рдоें рд╣рдЬाрд░ों рд╡рд░्рд╖ рдХा рдХाрдо рдХрд░рдиा рдкрдб़ेрдЧा। рд╡рд╣ рдЬिрд╕ рдпुрдЧ рдоें рдЬрди्рдоा рд╣ै, рдЙрд╕рд╕े рдЙрд╕े рдмрд╣ुрдд рдЖрдЧे рдЬाрдиा рдкрдб़ेрдЧा, рдХिрди्рддु рд╕ाрдзाрд░рдг рд▓ोрдЧ рдХिрд╕ी рддрд░рд╣ рд░ेंрдЧрддे-рд░ेंрдЧрддे рд╣ी рдЖрдЧे рдмрдв़ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
    "рдЬो рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ рдк्рд░рдЪाрд░-рдХाрд░्рдп рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиा рдЬीрд╡рди рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं, рд╡े рдЙрди рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ों рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рдЕрдкेрдХ्рд╖ाрдХृрдд рдЕрдкूрд░्рдг рд╣ैं, рдЬो рдоौрди рд░рд╣рдХрд░ рдкрд╡िрдд्рд░ рдЬीрд╡рдирдпाрдкрди рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╡िрдЪाрд░ों рдХा рдЪिрди्рддрди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЬрдЧрдд् рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрди рд╕рднी рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ों рдоें рдПрдХ рдХे рдмाрдж рджूрд╕рд░े рдХा рдЖрд╡िрд░्рднाрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै–рдЕंрдд рдоें рдЙрдирдХी рд╢рдХ्рддि рдХा рдЪрд░рдо рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдРрд╕ा рдХोрдИ рд╢рдХ्рддिрд╕рдо्рдкрди्рди рдкुрд░ुрд╖ рдЖрд╡िрд░्рднूрдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬो рдЬрдЧрдд् рдХो рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै।
      "рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ो рдЪुрдХрдиे рдкрд░ рдзрд░्рдорд╕ंрдШ рдоें рдмрдиा рд░рд╣рдиा рдЕрд╡ांрдЫрдиीрдп рд╣ै। рдЙрд╕рд╕े рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓рдХрд░ рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा рдХी рдоुрдХ्рдд рд╡ाрдпु рдоें рдЬीрд╡рди рд╡्рдпрддीрдд рдХрд░ो।
        "рдоुрдХ्рддि-рд▓ाрдн рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдФрд░ рдХौрди рд╕ी рдЙрдЪ्рдЪाрд╡рд╕्рдеा рдХा рд▓ाрдн рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै? рджेрд╡рджूрдд рдХрднी рдХोрдИ рдмुрд░े рдХाрд░्рдп рдирд╣ीं рдХрд░рддे, рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें рдХрднी рджंрдб рднी рдк्рд░ाрдк्рдд рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рдЕрддрдПрд╡ рд╡े рдоुрдХ्рдд рднी рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддे। рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рдзрдХ्рдХा рд╣ी рд╣рдоें рдЬрдЧा рджेрддा рд╣ै, рд╡рд╣ी рдЗрд╕ рдЬрдЧрдд्рд╕्рд╡рдк्рди рдХो рднंрдЧ рдХрд░рдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрддा рдкрд╣ुँрдЪाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд▓рдЧाрддाрд░ рдЖрдШाрдд рд╣ी рдЗрд╕ рд╕ंрд╕ाрд░ рд╕े рдЫुрдЯрдХाрд░ा рдкाрдиे рдХी рдЕрд░्рдеाрдд् рдоुрдХ्рддि-рд▓ाрдн рдХрд░рдиे рдХी рд╣рдоाрд░ी рдЖрдХांрдХ्рд╖ा рдХो рдЬाрдЧ्рд░рдд рдХрд░рддे рд╣ैं।
          "рд╣рдоाрд░ी рдиैрддिрдХ рдк्рд░рдХृрддि рдЬिрддрдиी рдЙрди्рдирдд рд╣ोрддी рд╣ै, рдЙрддрдиा рд╣ी рдЙрдЪ्рдЪ рд╣рдоाрд░ा рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै, рдФрд░ рдЙрддрдиी рд╣ी рд╣рдоाрд░ी рдЗрдЪ्рдЫा рд╢рдХ्рддि рдЕрдзिрдХ рдмрд▓рд╡рддी рд╣ोрддी рд╣ै।
            " рдорди рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░ो рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рд╕ंрдпрдо рдХрд░ो, рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдЬрд╣ाँ рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ो, рд╡рд╣ाँ рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ो–рдЙрд╕рд╕े рдЕрддि рд╢ीрдШ्рд░ рдлрд▓ рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ोрдЧी। рдпрд╣ рд╣ै рдпрдеाрд░्рде рдЖрдд्рдоोрди्рдирддि рдХा рдЙрдкाрдп। рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рд╕ीрдЦो, рдФрд░ рдЬिрд╕ рдУрд░ рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ो, рдЙрд╕рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ो। рдРрд╕ा рдХрд░рдиे рдкрд░ рддुрдо्рд╣ें рдХुрдЫ рдЦोрдиा рдирд╣ीं рдкрдб़ेрдЧा। рдЬो рд╕рдорд╕्рдд рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдЕंрд╢ рдХो рднी  рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।
              " рдкрд╣рд▓े рд╕्рд╡рдпं рд╕ंрдкूрд░्рдг рдоुрдХ्рддाрд╡рд╕्рдеा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ो, рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдЗрдЪ्рдЫा рдХрд░рдиे рдкрд░ рдлिрд░ рдЕрдкрдиे рдХो рд╕ीрдоाрдмрдж्рдз рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ो। рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХाрд░्рдп рдоें рдЕрдкрдиी рд╕рдорд╕्рдд рд╢рдХ्рддि рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ो।
                " рд╕рднी рдорд░ेंрдЧे- рд╕ाрдзु рдпा рдЕрд╕ाрдзु, рдзрдиी рдпा рджрд░िрдж्рд░- рд╕рднी рдорд░ेंрдЧे। рдЪिрд░ рдХाрд▓ рддрдХ рдХिрд╕ी рдХा рд╢рд░ीрд░ рдирд╣ीं рд░рд╣ेрдЧा। рдЕрддрдПрд╡ рдЙрдаो, рдЬाрдЧो рдФрд░ рд╕ंрдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдиिрд╖्рдХрдкрдЯ рд╣ो рдЬाрдУ। рднाрд░рдд рдоें рдШोрд░ рдХрдкрдЯ рд╕рдоा рдЧрдпा рд╣ै। рдЪाрд╣िрдП рдЪрд░िрдд्рд░, рдЪाрд╣िрдП рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХी рджृрдв़рддा рдФрд░ рдЪрд░िрдд्рд░ рдХा рдмрд▓, рдЬिрд╕рд╕े рдордиुрд╖्рдп рдЖрдЬीрд╡рди рджृрдв़рд╡्рд░рдд рдмрди рд╕рдХे।
                  " рд╕ंрди्рдпाрд╕ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै, рдоृрдд्рдпु рдХे рдк्рд░рддि рдк्рд░ेрдо। рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рд▓ोрдЧ рдЬीрд╡рди рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХрд░рддे рд╣ैं, рдкрд░рди्рддु рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрдо рдХрд░рдиे рдХो рдоृрдд्рдпु рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕рдХा рдорддрд▓рдм рдпрд╣ рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рд╣рдо рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпा рдХрд░ рд▓ें। рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХो рддो рдХрднी рдоृрдд्рдпु рдк्рдпाрд░ी рдирд╣ीं рд╣ोрддी рд╣ै। рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдХा рдзрд░्рдо рд╣ै рд╕рдорд╕्рдд рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд╣िрдд рдХे рд▓िрдП рдиिрд░ंрддрд░ рдЖрдд्рдордд्рдпाрдЧ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдзीрд░े-рдзीрд░े рдоृрдд्рдпु рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдиा।
                    "рд╣े рд╕рдЦे, рддुрдо рдХ्рдпोँ рд░ो рд░рд╣े рд╣ो ? рд╕рдм рд╢рдХ्рддि рддो рддुрдо्рд╣ीं рдоें рд╣ैं। рд╣े рднрдЧрд╡рди्, рдЕрдкрдиा рдРрд╢्рд╡рд░्рдпрдордп рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░ो। рдпे рддीрдиों рд▓ोрдХ рддुрдо्рд╣ाрд░े рдкैрд░ों рдХे рдиीрдЪे рд╣ैं। рдЬрдб рдХी рдХोрдИ рд╢рдХ्рддि рдирд╣ीं рдк्рд░рдмрд▓ рд╢рдХ्рддि рдЖрдд्рдоा рдХी рд╣ैं। рд╣े рд╡िрдж्рд╡рди! рдбрд░ो  рдордд्; рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдиाрд╢ рдирд╣ीं рд╣ैं, рд╕ंрд╕ाрд░-рд╕ाрдЧрд░ рд╕े рдкाрд░ рдЙрддрд░рдиे рдХा рдЙрдкाрдп рд╣ैं। рдЬिрд╕ рдкрде рдХे рдЕрд╡рд▓рдо्рдмрди рд╕े рдпрддी рд▓ोрдЧ рд╕ंрд╕ाрд░-рд╕ाрдЧрд░ рдХे рдкाрд░ рдЙрддрд░े рд╣ैं, рд╡рд╣ी рд╢्рд░ेрд╖्рда рдкрде рдоै рддुрдо्рд╣े рджिрдЦाрддा рд╣ूँ!
                      " рдмрдбे-рдмрдбे рджिрдЧ्рдЧрдЬ рдмрд╣ рдЬाрдпेंрдЧे। рдЫोрдЯे-рдоोрдЯे рдХी рддो рдмाрдд рд╣ी рдХ्рдпा рд╣ै! рддुрдо рд▓ोрдЧ рдХрдорд░ рдХрд╕рдХрд░ рдХाрд░्рдп рдоें рдЬुрдЯ рдЬाрдУ, рд╣ुंрдХाрд░ рдоाрдд्рд░ рд╕े рд╣рдо рджुрдиिрдпा рдХो рдкрд▓рдЯ рджेंрдЧे। рдЕрднी рддो рдХेрд╡рд▓ рдоाрдд्рд░ рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ी рд╣ै। рдХिрд╕ी рдХे рд╕ाрде рд╡िрд╡ाрдж рди рдХрд░ рд╣िрд▓-рдоिрд▓рдХрд░ рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ो -- । рдбрд░рдиे рдХा рдХोрдИ рдХाрд░рдг рдирд╣ीं рд╣ै, рдоाँ рдоेрд░े рд╕ाрде рд╣ैं -- рдЗрд╕ рдмाрд░ рдРрд╕े рдХाрд░्рдп рд╣ोंрдЧे рдХि рддुрдо рдЪрдХिрдд рд╣ो рдЬाрдУрдЧे। рднрдп рдХिрд╕ рдмाрдд рдХा? рдХिрд╕рдХा рднрдп? рд╡рдЬ्рд░ рдЬैрд╕ा рд╣ृрджрдп рдмрдиाрдХрд░ рдХाрд░्рдп рдоें рдЬुрдЯ рдЬाрдУ।
                        " рд▓ोрдЧ рддुрдо्рд╣ाрд░ी рд╕्рддुрддि рдХрд░ें рдпा рдиिрди्рджा, рд▓рдХ्рд╖्рдоी рддुрдо्рд╣ाрд░े рдКрдкрд░ рдХृрдкाрд▓ु рд╣ो рдпा рди рд╣ो, рддुрдо्рд╣ाрд░ा рджेрд╣ाрди्рдд рдЖрдЬ рд╣ो рдпा рдПрдХ рдпुрдЧ рдоे, рддुрдо рди्рдпाрдпрдкрде рд╕े рдХрднी рдн्рд░рд╖्рдЯ рди рд╣ो।
                          " рд╢्рд░ेрдпांрд╕ि рдмрд╣ुрд╡िрдШ्рдиाрдиि рдЕрдЪ्рдЫे рдХрд░्рдоों рдоें рдХिрддрдиे рд╣ी рд╡िрдШ्рди рдЖрддे рд╣ैं। -- рдк्рд░рд▓рдп рдордЪाрдиा рд╣ी рд╣ोрдЧा, рдЗрд╕рд╕े рдХрдо рдоें рдХिрд╕ी рддрд░рд╣ рдирд╣ीं рдЪрд▓ рд╕рдХрддा। рдХुрдЫ рдкрд░рд╡ाрд╣ рдирд╣ीं। рджुрдиीрдпा рднрд░ рдоें рдк्рд░рд▓рдп рдордЪ рдЬाрдпेрдЧा, рд╡ाрд╣! рдЧुрд░ु рдХी рдлрддрд╣! рдЕрд░े рднाрдИ рд╢्рд░ेрдпांрд╕ि  рдмрд╣ुрд╡िрдШ्рдиाрдиि, рдЙрди्рд╣ी рд╡िрдШ्рдиों рдХी рд░ेрд▓ рдкेрд▓ рдоें рдЖрджрдоी рддैрдпाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рдоिрд╢рдирд░ी рдлिрд╢рдирд░ी рдХा рдХाрдо рдеोрдбे рд╣ी рд╣ै рдЬो рдпрд╣ рдзрдХ्рдХा рд╕рдо्рд╣ाрд▓े! ....рдмреЬे-рдмреЬे рдмрд╣ рдЧрдпे, рдЕрдм рдЧрдбрд░िрдпे рдХा рдХाрдо рд╣ै рдЬो рдеाрд╣ рд▓े? рдпрд╣ рд╕рдм рдирд╣ीं рдЪрд▓рдиे рдХा рднैрдпा, рдХोрдИ рдЪिрди्рддा рди рдХрд░рдиा। рд╕рднी рдХाрдоों рдоें рдПрдХ рджрд▓ рд╢рдд्рд░ुрддा рдаाрдирддा рд╣ै; рдЕрдкрдиा рдХाрдо рдХрд░рддे рдЬाрдУ рдХिрд╕ी рдХी рдмाрдд рдХा рдЬрд╡ाрдм рджेрдиे рд╕े рдХ्рдпा рдХाрдо? рд╕рдд्рдпрдоेрд╡ рдЬрдпрддे рдиाрдиृрддं, рд╕рдд्рдпेрдиैрд╡ рдкрди्рдеा рд╡िрддрддो рджेрд╡рдпाрдиः (рд╕рдд्рдп рдХी рд╣ी рд╡िрдЬрдп рд╣ोрддी рд╣ै, рдоिрде्рдпा рдХी рдирд╣ीं; рд╕рдд्рдп рдХे рд╣ी рдмрд▓ рд╕े рджेрд╡рдпाрди-рдоाрд░्рдЧ рдХी рдЧрддि рдоिрд▓рддी рд╣ै।) ...рдзीрд░े - рдзीрд░े рд╕рдм рд╣ोрдЧा।
                            "рд╡ीрд░рддा рд╕े рдЖрдЧे рдмрдвो। рдПрдХ рджिрди рдпा рдПрдХ рд╕ाрд▓ рдоें рд╕िрдз्рджि рдХी рдЖрд╢ा рди рд░рдЦो। рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рдЖрджрд░्рд╢ (рд╕рдоाрдзी рдХे рдЕрдорд░рдд्рд╡ рдХा рдд्рдпाрдЧ ) рдкрд░ рджृрдв рд░рд╣ो। рд╕्рдеिрд░ рд░рд╣ो। рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рдФрд░ рдИрд░्рд╖्рдпा рд╕े рдмрдЪो। рдЖрдЬ्рдЮा-рдкाрд▓рди рдХрд░ो। рд╕рдд्рдп, рдордиुрд╖्рдп- рдЬाрддि рдФрд░ рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдХे рдкрдХ्рд╖ рдкрд░ рд╕рджा рдХे рд▓िрдП рдЕрдЯрд▓ рд░рд╣ो, рдФрд░ рддुрдо рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рд╣िрд▓ा рджोрдЧे। рдпाрдж рд░рдЦो -- рд╡्рдпрдХ्рддि рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рдЬीрд╡рди рд╣ी рд╢рдХ्рддि рдХा рд╕्рд░ोрдд рд╣ै, рдЗрд╕рдХे рд╕िрд╡ाрдп рдЕрди्рдп рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं।
                              "рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХा рджिрди рдХ्рдпा рдХрднी рд╣ोрдЧा рдХि рдкрд░ोрдкрдХाрд░ рдХे рд▓िрдП рдЬाрди рдЬाрдпेрдЧी? рджुрдиिрдпा рдмрдЪ्рдЪों рдХा рдЦिрд▓рд╡ाрдб рдирд╣ीं рд╣ै -- рдмрдбे рдЖрджрдоी рд╡े рд╣ैं рдЬो рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдп-рд░ुрдзिрд░ рд╕े рджूрд╕рд░ों рдХा рд░ाрд╕्рддा рддैрдпाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं- рдпрд╣ी рд╕рджा рд╕े рд╣ोрддा рдЖрдпा рд╣ै -- рдПрдХ рдЖрджрдоी рдЕрдкрдиा рд╢рд░ीрд░-рдкाрдд рдХрд░рдХे рд╕ेрддु рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рддा рд╣ै, рдФрд░ рд╣рдЬ़ाрд░ों рдЖрджрдоी рдЙрд╕рдХे рдКрдкрд░ рд╕े рдирджी рдкाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдПрд╡рдорд╕्рддु рдПрд╡рдорд╕्рддु, рд╢िрд╡ोsрд╣рдо् рд╢िрд╡ोsрд╣рдо् (рдРрд╕ा рд╣ी рд╣ो, рдРрд╕ा рд╣ी рд╣ो- рдоैं рд╣ी рд╢िрд╡ рд╣ूँ, рдоैं рд╣ी рд╢िрд╡ рд╣ूँ। )
                                " рдоैं рдЪाрд╣рддा рд╣ूँ рдХि рдоेрд░े рд╕рдм рдмрдЪ्рдЪे, рдоैं рдЬिрддрдиा рдЙрди्рдирдд рдмрди рд╕рдХрддा рдеा, рдЙрд╕рд╕े рд╕ौрдЧुрдиा рдЙрди्рди्рдд рдмрдиें। рддुрдо рд▓ोрдЧों рдоें рд╕े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХो рдорд╣ाрди рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рдмрдирдиा рд╣ोрдЧा- рдоैं рдХрд╣рддा рд╣ूँ, рдЕрд╡рд╢्рдп рдмрдирдиा рд╣ोрдЧा। рдЖрдЬ्рдЮा-рдкाрд▓рди, рдз्рдпेрдп рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдиुрд░ाрдЧ рддрдеा рдз्рдпेрдп рдХो рдХाрд░्рдпрд░ूрдк рдоें рдкрд░िрдгрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рджा рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд░рд╣рдиा -- рдЗрди рддीрдиों рдХे рд░рд╣рдиे рдкрд░ рдХोрдИ рднी рддुрдо्рд╣े рдЕрдкрдиे рдоाрд░्рдЧ рд╕े рд╡िрдЪрд▓िрдд рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा।
                                  " рдорди рдФрд░ рдоुँрд╣ рдХो рдПрдХ рдХрд░рдХे рднाрд╡ों рдХो рдЬीрд╡рди рдоें рдХाрд░्рдпाрди्рд╡िрдд рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा। рдЗрд╕ीрдХो рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХрд╣ा рдХрд░рддे рдеे, "рднाрд╡ рдХे рдШрд░ рдоें рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЪोрд░ी рди рд╣ोрдиे рдкाрдпे।" рд╕рдм рд╡िрд╖рдпों  рдоें рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░िрдХ рдмрдирдиा рд╣ोрдЧा। рд▓ोрдЧों рдпा рд╕рдоाрдЬ рдХी рдмाрддों рдкрд░ рдз्рдпाрди рди рджेрдХрд░ рд╡े рдПрдХाрдЧ्рд░ рдорди рд╕े рдЕрдкрдиा рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд░рд╣ेंрдЧे। рдХ्рдпा рддुрдиे рдирд╣ीं рд╕ुрдиा, рдХрдмीрд░рджाрд╕ рдХे рджोрд╣े рдоें рд╣ै- "рд╣ाрдеी рдЪрд▓े рдмाрдЬाрд░ рдоें, рдХुрдд्рддा рднोंрдХे рд╣рдЬाрд░ рд╕ाрдзुрди рдХो рджुрд░्рднाрд╡ рдирд╣िं, рдЬो рдиिрди्рджे рд╕ंрд╕ाрд░ " рдРрд╕े рд╣ी рдЪрд▓рдиा рд╣ै।
                                   рджुрдиिрдпा рдХे рд▓ोрдЧों рдХी рдмाрддों рдкрд░ рдз्рдпाрди рдирд╣ीं рджेрдиा рд╣ोрдЧा। рдЙрдирдХी рднрд▓ी рдмुрд░ी рдмाрддों рдХो рд╕ुрдирдиे рд╕े рдЬीрд╡рди рднрд░ рдХोрдИ рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдорд╣рдд् рдХाрд░्рдп рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा।
                                  " рдЬिрд╕ рддрд░рд╣ рд╣ो, рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╣рдоें рдЪाрд╣े рдЬिрддрдиा рдХрд╖्рдЯ рдЙрдаाрдиा рдкрдбे- рдЪाрд╣े рдХिрддрдиा рд╣ी рдд्рдпाрдЧ рдХрд░рдиा рдкрдбे рдпрд╣ рднाрд╡ (рднрдпाрдирдХ рдИрд░्рд╖्рдпा) рд╣рдоाрд░े рднीрддрд░ рди рдШुрд╕рдиे рдкाрдпे- рд╣рдо рджрд╕ рд╣ी рдХ्рдпों рди рд╣ों- рджो рдХ्рдпों рди рд░рд╣ें- рдкрд░рд╡ाрд╣ рдирд╣ीं рдкрд░рди्рддु рдЬिрддрдиे рд╣ों рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╢ुрдз्рджрдЪрд░िрдд्рд░ рд╣ों।
                                    " рдиीрддिрдкрд░ाрдпрдг рддрдеा рд╕ाрд╣рд╕ी рдмрдиो, рдЕрди्рдд: рдХрд░рдг рдкूрд░्рдгрддрдпा рд╢ुрдз्рдж рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдкूрд░्рдг рдиीрддिрдкрд░ाрдпрдг рддрдеा рд╕ाрд╣рд╕ी рдмрдиो -- рдк्рд░рдгों рдХे рд▓िрдП рднी рдХрднी рди рдбрд░ो। рдХाрдпрд░ рд▓ोрдЧ рд╣ी рдкाрдкाрдЪрд░рдг рдХрд░рддे рд╣ैं, рд╡ीрд░ рдкुрд░ूрд╖ рдХрднी рднी рдкाрдкाрдиुрд╖्рдаाрди рдирд╣ीं рдХрд░рддे -- рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдХрднी рд╡े рдорди рдоें рднी рдкाрдк рдХा рд╡िрдЪाрд░ рдирд╣ीं рд▓ाрддे। рдк्рд░ाрдгिрдоाрдд्рд░ рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░ो। рдмрдЪ्рдЪो, рддुрдо्рд╣ाрд░े рд▓िрдП рдиीрддिрдкрд░ाрдпрдгрддा рддрдеा рд╕ाрд╣рд╕ рдХो рдЫोрдбрдХрд░ рдФрд░ рдХोрдИ рджूрд╕рд░ा рдзрд░्рдо рдирд╣ीं। рдЗрд╕рдХे рд╕िрд╡ाрдп рдФрд░ рдХोрдИ рдзाрд░्рдоिрдХ рдордд-рдорддाрди्рддрд░ рддुрдо्рд╣ाрд░े рд▓िрдП рдирд╣ीं рд╣ै। рдХाрдпрд░рддा, рдкाрдк्, рдЕрд╕рджाрдЪрд░рдг рддрдеा рджुрд░्рдмрд▓рддा рддुрдордоें рдПрдХрджрдо рдирд╣ीं рд░рд╣рдиी рдЪाрд╣िрдП, рдмाрдХ़ी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХीрдп рд╡рд╕्рддुрдПँ рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдЖрдХрд░ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ोंрдЧी।
                                      "рдХ्рдпा рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдкрдв рд░рд╣े рд╣ो? рдХिрддрдиी рдк्рд░рдЧрддि рд╣ोрдИ рд╣ै? рдЖрд╢ा рд╣ै рдХि рдк्рд░рдердо рднाрдЧ рддो рдЕрд╡рд╢्рдп рд╣ी рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рдЪुрдХे рд╣ोрдЧे। рд╡िрд╢ेрд╖ рдкрд░िрд╢्рд░рдо рдХे рд╕ाрде рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕ीрдЦो।
                                        " рд╢рдд्рд░ु рдХो рдкрд░ाрдЬिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдвाрд▓ рддрдеा рддрд▓рд╡ाрд░ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ़ी рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдорди рд▓рдЧाрдХрд░ рдХрд░ो।
                                          " рдмрдЪ्рдЪों, рдзрд░्рдо рдХा рд░рд╣рд╕्рдп рдЖрдЪрд░рдг рд╕े рдЬाрдиा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рд╡्рдпрд░्рде рдХे рдорддрд╡ाрджों рд╕े рдирд╣ीं। рд╕рдЪ्рдЪा рдмрдирдиा рддрдеा рд╕рдЪ्рдЪा рдмрд░्рддाрд╡ рдХрд░рдиा, рдЗрд╕рдоें рд╣ी рд╕рдордЧ्рд░ рдзрд░्рдо рдиिрд╣िрдд рд╣ै। рдЬो рдХेрд╡рд▓ рдк्рд░рднु-рдк्рд░рднु рдХी рд░рдЯ рд▓рдЧाрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдирд╣ीं, рдХिрди्рддु рдЬो рдЙрд╕ рдкрд░рдо рдкिрддा рдХे рдЗрдЪ्рдЫाрдиुрд╕ाрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै рд╡рд╣ी рдзाрд░्рдоिрдХ рд╣ै। рдпрджि рдХрднी рдХрднी рддुрдордХो рд╕ंрд╕ाрд░ рдХा рдеोрдбा-рдмрд╣ुрдд рдзрдХ्рдХा рднी рдЦाрдиा рдкрдбे, рддो рдЙрд╕рд╕े рд╡िрдЪрд▓िрдд рди рд╣ोрдиा, рдоुрд╣ूрд░्рдд рднрд░ рдоें рд╡рд╣ рджूрд░ рд╣ो рдЬाрдпрдЧा рддрдеा рд╕ाрд░ी рд╕्рдеिрддि рдкुрдиः рдаीрдХ рд╣ो рдЬाрдпрдЧी।
                                            " рдмाрд▓рдХों, рджृрдв рдмрдиे рд░рд╣ो, рдоेрд░ी рд╕рди्рддाрдиों рдоें рд╕े рдХोрдИ рднी рдХाрдпрд░ рди рдмрдиे। рддुрдо рд▓ोрдЧों рдоें рдЬो рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕ाрд╣рд╕ी рд╣ै - рд╕рджा рдЙрд╕ीрдХा рд╕ाрде рдХрд░ो। рдмिрдиा рд╡िрдШ्рди - рдмाрдзाрдУं рдХे рдХ्рдпा рдХрднी рдХोрдИ рдорд╣ाрди рдХाрд░्рдп рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै? рд╕рдордп, рдзैрд░्рдп рддрдеा рдЕрджрдо्рдп рдЗрдЪ्рдЫा-рд╢рдХ्рддि рд╕े рд╣ी рдХाрд░्рдп рд╣ुрдЖ рдХрд░рддा рд╣ै। рдоैं рддुрдо рд▓ोрдЧों рдХो рдРрд╕ी рдмрд╣ुрдд рд╕ी рдмाрддें рдмрддрд▓ाрддा, рдЬिрд╕рд╕े рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╣ृрджрдп рдЙрдЫрд▓ рдкрдбрддे, рдХिрди्рддु рдоैं рдРрд╕ा рдирд╣ीं рдХрд░ूँрдЧा। рдоैं рддो рд▓ोрд╣े рдХे рд╕рджृрд╢ рджृрдв рдЗрдЪ्рдЫा-рд╢рдХ्рддि рд╕рдо्рдкрди्рди рд╣ृрджрдп рдЪाрд╣рддा рд╣ूँ, рдЬो рдХрднी рдХрдо्рдкिрдд рди рд╣ो। рджृрдврддा рдХे рд╕ाрде рд▓рдЧे рд░рд╣ो, рдк्рд░рднु рддुрдо्рд╣ें рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рджे। рд╕рджा рд╢ुрднрдХाрдордиाрдУं рдХे рд╕ाрде  рддुрдо्рд╣ाрд░ा рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж।
                                              "рдЬрдм рддрдХ рдЬीрдиा, рддрдм рддрдХ рд╕ीрдЦрдиा' -- рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ी рдЬрдЧрдд рдоें рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╢िрдХ्рд╖рдХ рд╣ै।
                                                " рдЬीрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдоें, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЗрд╕ рдирд╢्рд╡рд░ рдЬрдЧрдд рдоें рднी рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдЗрдЪ्рдЫा рдкूрд░्рдг рд╣ो, рдХ्рдпोंрдХि рдЕрдирди्рдд рдХाрд▓ рдХे рд▓िрдП рдЬрдЧрдд рдоें рддुрдо्рд╣ाрд░ी рд╣ी рдорд╣िрдоा рдШोрд╖िрдд рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै рдПрд╡ं рд╕рдм рдХुрдЫ рддुрдо्рд╣ाрд░ा рд╣ी рд░ाрдЬ्рдп рд╣ै।
                                                  " 3P - рдкрд╡िрдд्рд░рддा, рджृрдврддा рддрдеा рдЙрдж्рдпрдо- рдпे рддीрдиों рдЧुрдг рдоैं рдПрдХ рд╕ाрде рдЪाрд╣рддा рд╣ूँ।
                                                    " рднाрдЧ्рдп рдмрд╣ाрджुрд░ рдФрд░ рдХрд░्рдорда рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рд╣ी рд╕ाрде рджेрддा рд╣ै। рдкीрдЫे рдоुрдбрдХрд░ рдордд рджेрдЦो рдЖрдЧे, рдЕрдкाрд░ рд╢рдХ्рддि, рдЕрдкрд░िрдоिрдд рдЙрдд्рд╕ाрд╣, рдЕрдоिрдд рд╕ाрд╣рд╕ рдФрд░ рдиिрд╕्рд╕ीрдо рдзैрд░्рдп рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै- рдФрд░ рддрднी рдорд╣рдд рдХाрд░्рдп рдиिрд╖्рдкрди्рди рдХिрдпे рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैं। рд╣рдоें рдкूрд░े рд╡िрд╢्рд╡ рдХो рдЙрдж्рджीрдк्рдд рдХрд░рдиा рд╣ै।
                                                      " рдкрд╡िрдд्рд░рддा, рдзैрд░्рдп рддрдеा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ाрд░ी рдмाрдзाрдПँ рджूрд░ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं। рдЗрд╕рдоें рдХोрдИ рд╕рди्рджेрд╣ рдирд╣ीं рдХि рдорд╣ाрди рдХाрд░्рдп рд╕рднी рдзीрд░े рдзीрд░े рд╣ोрддे рд╣ैं।
                                                        " рд╕ाрд╣рд╕ी рд╣ोрдХрд░ рдХाрдо рдХрд░ो। рдзीрд░рдЬ рдФрд░ рд╕्рдеिрд░рддा рд╕े рдХाрдо рдХрд░рдиा -- рдпрд╣ी рдПрдХ рдоाрд░्рдЧ рд╣ै। рдЖрдЧे рдмрдвो рдФрд░ рдпाрдж рд░рдЦो рдзीрд░рдЬ, рд╕ाрд╣рд╕, рдкрд╡िрдд्рд░рддा рдФрд░ рдЕрдирд╡рд░рдд рдХрд░्рдо। рдЬрдм рддрдХ рддुрдо рдкрд╡िрдд्рд░ рд╣ोрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдкрд░ рдбрдЯे рд░рд╣ोрдЧे, рддрдм рддрдХ рддुрдо рдХрднी рдиिрд╖्рдлрд▓ рдирд╣ीं рд╣ोрдУрдЧे -- рдоाँ рддुрдо्рд╣ें рдХрднी рди рдЫोрдбेрдЧी рдФрд░ рдкूрд░्рдг рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рдХे рддुрдо рдкाрдд्рд░ рд╣ो рдЬाрдУрдЧे।
                                                          " рдмрдЪ्рдЪों, рдЬрдм рддрдХ рддुрдо рд▓ोрдЧों рдХो рднрдЧрд╡ाрди рддрдеा рдЧुрд░ू рдоें, рднрдХ्рддि рддрдеा рд╕рдд्рдп рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд░рд╣ेрдЧा, рддрдм рддрдХ рдХोрдИ рднी рддुрдо्рд╣ें рдиुрдХ़рд╕ाрди рдирд╣ीं рдкрд╣ुँрдЪा рд╕рдХрддा। рдХिрди्рддु рдЗрдирдоें рд╕े рдПрдХ рдХे рднी рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рдкрд░िрдгाрдо рд╡िрдкрдд्рддिрдЬрдирдХ рд╣ै।
                                                            " рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдХा рддुрдордоें рд╕ंрдЪाрд░ рд╣ोрдЧा -- рдХрджाрдкि рднрдпрднीрдд рдордд рд╣ोрдиा। рдкрд╡िрдд्рд░ рд╣ोрдУ, рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ी рд╣ोрдУ, рдФрд░ рдЖрдЬ्рдЮाрдкाрд▓рдХ рд╣ोрдУ।
                                                              " рдмिрдиा рдкाрдЦрдг्рдбी рдФрд░ рдХाрдпрд░ рдмрдиे рд╕рдмрдХो рдк्рд░рд╕рди्рди рд░рдЦो। рдкрд╡िрдд्рд░рддा рдФрд░ рд╢рдХ्рддि рдХे рд╕ाрде рдЕрдкрдиे рдЖрджрд░्рд╢ рдкрд░ рджृрдв рд░рд╣ो рдФрд░ рдлिрд░ рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╕ाрдордиे рдХैрд╕ी рднी рдмाрдзाрдПँ рдХ्рдпों рди рд╣ों, рдХुрдЫ рд╕рдордп рдмाрдж рд╕ंрд╕ाрд░ рддुрдордХो рдоाрдиेрдЧा рд╣ी।
                                                                " рдзीрд░рдЬ рд░рдЦो рдФрд░ рдоृрдд्рдпुрдкрд░्рдпрди्рдд рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕рдкाрдд्рд░ рд░рд╣ो। рдЖрдкрд╕ рдоें рди рд▓рдбो! рд░ुрдкрдпे - рдкैрд╕े рдХे рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдоें рд╢ुрдз्рдж рднाрд╡ рд░рдЦो। рд╣рдо рдЕрднी рдорд╣ाрди рдХाрд░्рдп рдХрд░ेंрдЧे। рдЬрдм рддрдХ рддुрдордоें рдИрдоाрдирджाрд░ी, рднрдХ्рддि рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै, рддрдм рддрдХ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХाрд░्рдп рдоें рддुрдо्рд╣े рд╕рдлрд▓рддा рдоिрд▓ेрдЧी।
                                                                  " рдИрд░्рд╖्рдпा рддрдеा рдЕंрд╣рдХाрд░ рдХो рджूрд░ рдХрд░ рджो -- рд╕ंрдЧрдаिрдд рд╣ोрдХрд░ рджूрд╕рд░ों рдХे рд▓िрдП рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиा рд╕ीрдЦो।
                                                                    " рдкूрд░्рдгрддः рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде рд░рд╣ो, рд╕्рдеिрд░ рд░рд╣ो, рдФрд░ рдХाрдо рдХрд░ो। рдПрдХ рдмाрдд рдФрд░ рд╣ै। рд╕рдмрдХे рд╕ेрд╡рдХ рдмрдиो рдФрд░ рджूрд╕рд░ों рдкрд░ рд╢ाрд╕рди рдХрд░рдиे рдХा рддрдиिрдХ рднी рдпрдд्рди рди рдХрд░ो, рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рд╕े рдИрд░्рд╖्рдпा рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдЧी рдФрд░ рдЗрд╕рд╕े рд╣рд░ рдЪीрдЬ़ рдмрд░्рдмाрдж рд╣ो рдЬाрдпेрдЧी। рдЖрдЧे рдмрдвो рддुрдордиे рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫा рдХाрдо рдХिрдпा рд╣ै। рд╣рдо рдЕрдкрдиे рднीрддрд░ рд╕े рд╣ी рд╕рд╣ाрдпрддा рд▓ेंрдЧे рдЕрди्рдп рд╕рд╣ाрдпрддा рдХे рд▓िрдП рд╣рдо рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдирд╣ीं рдХрд░рддे। рдоेрд░े рдмрдЪ्рдЪे, рдЖрдд्рдорд╡िрд╢рд╡ाрд╕ рд░рдЦो, рд╕рдЪ्рдЪे рдФрд░ рд╕рд╣рдирд╢ीрд▓ рдмрдиो।
                                                                      " рдпрджि рддुрдо рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рдиेрддा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЦрдбे рд╣ो рдЬाрдУрдЧे, рддो рддुрдо्рд╣े рд╕рд╣ाрдпрддा рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдХोрдИ рднी рдЖрдЧे рди рдмрдвेрдЧा। рдпрджि рд╕рдлрд▓ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ो, рддो рдкрд╣рд▓े 'рдЕрд╣ं' рд╣ी рдиाрд╢ рдХрд░ рдбाрд▓ो।
                                                                        "рдкрдХ्рд╖рдкाрдд рд╣ी рд╕рдм рдЕрдирд░्рдеों рдХा рдоूрд▓ рд╣ै, рдпрд╣ рди рднूрд▓рдиा। рдЕрд░्рдеाрдд् рдпрджि рддुрдо рдХिрд╕ी рдХे рдк्рд░рддि рдЕрди्рдп рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдЕрдзिрдХ рдк्рд░ीрддि-рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдХрд░рддे рд╣ो, рддो рдпाрдж рд░рдЦो рдЙрд╕ीрд╕े рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдХрд▓рд╣ рдХा рдмिрдЬाрд░ोрдкрдг рд╣ोрдЧा।
                                                                          "рдпрджि рдХोрдИ рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╕рдоीрдк рдЕрди्рдп рдХिрд╕ी рд╕ाрдеी рдХी рдиिрди्рджा рдХрд░рдиा рдЪाрд╣े, рддो рддुрдо рдЙрд╕ рдУрд░ рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдз्рдпाрди рди рджो। рдЗрди рдмाрддों рдХो рд╕ुрдирдиा рднी рдорд╣ाрди् рдкाрдк рд╣ै, рдЙрд╕рд╕े рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рд╡िрд╡ाрдж рдХा рд╕ूрдд्рд░рдкाрдд рд╣ोрдЧा।
                                                                            "рдЧрдо्рднीрд░рддा рдХे рд╕ाрде рд╢िрд╢ु рд╕рд░рд▓рддा рдХो рдоिрд▓ाрдУ। рд╕рдмрдХे рд╕ाрде рдоेрд▓ рд╕े рд░рд╣ो। рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХे рд╕рдм рднाрд╡ рдЫोрдб рджो рдФрд░ рд╕ाрдо्рдк्рд░рджाрдпिрдХ рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рдорди рдоें рди рд▓ाрдУ। рд╡्рдпрд░्рде рд╡िрд╡ाрдж рдорд╣ाрдкाрдк рд╣ै।
                                                                              "рдмрдЪ्рдЪे, рдЬрдм рддрдХ рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╣ृрджрдп рдоें рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдПрд╡ं рдЧुрд░ू рддрдеा рдИрд╢्рд╡рд░ рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕- рдпे рддीрдиों рд╡рд╕्рддुрдПँ рд░рд╣ेंрдЧी -- рддрдм рддрдХ рддुрдо्рд╣ें рдХोрдИ рднी рджрдмा рдирд╣ीं рд╕рдХрддा। рдоैं рджिрдиोрджिрди рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдп рдоें рд╢рдХ्рддि рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ूँ। рд╣े рд╕ाрд╣рд╕ी рдмाрд▓рдХों, рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд░рд╣ो।
                                                                                "рдХिрд╕ी рдХो рдЙрд╕рдХी рдпोрдЬрдиाрдУं рдоें рд╣рддोрдд्рд╕ाрд╣ рдирд╣ीं рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЖрд▓ोрдЪрдиा рдХी рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдХा рдкूрд░्рдгрддः рдкрд░िрдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рджो। рдЬрдм рддрдХ рд╡े рд╕рд╣ी рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдЕрдЧ्рд░ेрд╕рд░ рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं; рддрдм рддрдХ рдЙрди्рдХे рдХाрд░्рдп рдоें рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░ो; рдФрд░ рдЬрдм рдХрднी рддुрдордХो рдЙрдирдХे рдХाрд░्рдп рдоें рдХोрдИ рдЧ़рд▓рддी рдирдЬ़рд░ рдЖрдпे, рддो рдирдо्рд░рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдЧ़рд▓рддी рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдирдХो рд╕рдЬрдЧ рдХрд░ рджो। рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдХी рдЖрд▓ोрдЪрдиा рд╣ी рд╕рдм рджोрд╖ों рдХी рдЬрдб рд╣ै। рдХिрд╕ी рднी рд╕ंрдЧрдарди рдХो рд╡िрдирд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдоें рдЗрд╕рдХा рдмрд╣ुрдд рдмрдбा рд╣ाрде рд╣ै।
                                                                                  " рдХिрд╕ी рдмाрдд рд╕े рддुрдо рдЙрдд्рд╕ाрд╣рд╣ीрди рди рд╣ोрдУ; рдЬрдм рддрдХ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдХृрдкा рд╣рдоाрд░े рдКрдкрд░ рд╣ै, рдХौрди рдЗрд╕ рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рд╣рдоाрд░ी рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै? рдпрджि рддुрдо рдЕрдкрдиी рдЕрди्рддिрдо рд╕ाँрд╕ рднी рд▓े рд░рд╣े рд╣ो рддो рднी рди рдбрд░рдиा। рд╕िंрд╣ рдХी рд╢ूрд░рддा рдФрд░ рдкुрд╖्рдк рдХी рдХोрдорд▓рддा рдХे рд╕ाрде рдХाрдо рдХрд░рддे рд░рд╣ो।
                                                                                    "рдХ्рдпा рддुрдо рдирд╣ीं рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддे рдХि рджूрд╕рд░ों рдХे рдКрдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд░рд╣рдиा рдмुрдз्рджिрдоाрдиी рдирд╣ीं рд╣ै। рдмुрдз्рджिрдоाрди рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдЕрдкрдиे рд╣ी рдкैрд░ों рдкрд░ рджृрдврддा рдкूрд░्рд╡рдХ рдЦрдбा рд╣ोрдХрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиा рдЪрд╣िрдП। рдзीрд░े рдзीрд░े рд╕рдм рдХुрдЫ рдаीрдХ рд╣ो рдЬाрдПрдЧा।
                                                                                      "рдмрдЪ्рдЪे, рдЬрдм рддрдХ рд╣ृрджрдп рдоें рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдПрд╡ं рдЧुрд░ू рддрдеा рдИрд╢्рд╡рд░ рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ - рдпे рддीрдиों рд╡рд╕्рддुрдпें  рд░рд╣ेंрдЧी - рддрдм рддрдХ рддुрдо्рд╣ें рдХोрдИ рднी рджрдмा рдирд╣ीं рд╕рдХрддा। рдоैं рджिрдиोрджिрди рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдп рдоें рд╢рдХ्рддि рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ूँ। рд╣े рд╕ाрд╣рд╕ी рдмाрд▓рдХों, рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд░рд╣ो।
                                                                                        "рдЖрдУ рд╣рдо рдиाрдо, рдпрд╢ рдФрд░ рджूрд╕рд░ों рдкрд░ рд╢ाрд╕рди рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╕े рд░рд╣िрдд рд╣ोрдХрд░ рдХाрдо рдХрд░ें। рдХाрдо, рдХ्рд░ोрдз рдПंрд╡ рд▓ोрдн -- рдЗрд╕ рдд्рд░िрд╡िрдз рдмрди्рдзрди рд╕े рд╣рдо рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрдпें рдФрд░ рдлिрд░ рд╕рдд्рдп рд╣рдоाрд░े рд╕ाрде рд░рд╣ेрдЧा।
                                                                                          рди рдЯाрд▓ो, рди рдвूँрдвों -- рднрдЧрд╡ाрди рдЕрдкрдиी рдЗрдЪ्рдЫाрдиुрд╕ाрд░ рдЬो рдХुрдЫ рднेрдЬें , рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рддिрдХ्рд╖ा рдХрд░рддे рд░рд╣ो, рдпрд╣ी рдоेрд░ा рдоूрд▓рдоंрдд्рд░ рд╣ै।
                                                                                            " рд╢рдХ्рддि рдФрд░ рд╡िрд╢рд╡ाрд╕ рдХे рд╕ाрде рд▓рдЧे рд░рд╣ो। рд╕рдд्рдпрдиिрд╖्рдаा, рдкрд╡िрдд्рд░ рдФрд░ рдиिрд░्рдорд▓ рд░рд╣ो, рддрдеा рдЖрдкрд╕ рдоें рди рд▓рдбो। рд╣рдоाрд░ी рдЬाрддि рдХा рд░ोрдЧ рдИрд░्рд╖्рдпा рд╣ी рд╣ै।
                                                                                              " рдПрдХ рд╣ी рдЖрджрдоी рдоेрд░ा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░े, рдХिрди्рддु рдЙрд╕े рдоृрдд्рдпुрдкрд░्рдпрди्рдд рд╕рдд्рдп рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ी рд╣ोрдиा рд╣ोрдЧा। рдоैं рд╕рдлрд▓рддा рдФрд░ рдЕрд╕рдлрд▓рддा рдХी рдЪिрди्рддा рдирд╣ीं рдХрд░рддा। рдоैं рдЕрдкрдиे рдЖрди्рджोрд▓рди рдХो рдкрд╡िрдд्рд░ рд░рдЦूँрдЧा, рднрд▓े рд╣ी рдоेрд░े рд╕ाрде рдХोрдИ рди рд╣ो। рдХрдкрдЯी рдХाрд░्рдпों рд╕े рд╕ाрдордиा рдкрдбрдиे рдкрд░ рдоेрд░ा рдзैрд░्рдп рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ी рд╕ंрд╕ाрд░ рд╣ै рдХि рдЬिрди्рд╣ें рддुрдо рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдк्рдпाрд░ рдФрд░ рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░ो, рд╡े рд╣ी рддुрдо्рд╣े рдзोрдЦा рджेंрдЧे।
                                                                                                "рдоेрд░ा рдЖрджрд░्рд╢ рдЕрд╡рд╢्рдп рд╣ी рдеोрдбे рд╕े рд╢рдм्рджों рдоें рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै - рдордиुрд╖्рдп рдЬाрддि рдХो рдЙрд╕рдХे рджिрд╡्рдп рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджेрдиा, рддрдеा рдЬीрд╡рди рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЙрд╕े рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХा рдЙрдкाрдп рдмрддाрдиा।
                                                                                                  " рдЬрдм рдХрднी рдоैं рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдЙрд╕ рдЙрдкрджेрд╢рд╡ाрдгी (рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рд╡ाрдгी) рдХे рдмीрдЪ рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдиिрдордЧ्рди рдкाрддा рд╣ूँ, рдЬो рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд╢ाрди्рддि рдХी рд╡рд░्рд╖ा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ै, рддो рдоेрд░ा рд╣ृрджрдп рдЖрдирди्рдж рд╕े рдЙрдЫрд▓рдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै। рдРрд╕े рд╕рдордп рдоैं рдкाрдЧрд▓ рдирд╣ीं рд╣ो рдЬाрддा рд╣ूँ, рдпрд╣ी рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рдХी рдмाрдд рд╣ै।
                                                                                                    " рд╣рд░ рдХाрдо рдХो рддीрди рдЕрд╡рд╕्рдеाрдУं рдоें рд╕े рдЧुрдЬ़рд░рдиा рд╣ोрддा рд╣ै -- рдЙрдкрд╣ाрд╕, рд╡िрд░ोрдз рдФрд░ рд╕्рд╡ीрдХृрддि। рдЬो рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиे рд╕рдордп рд╕े рдЖрдЧे рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै, рд▓ोрдЧ рдЙрд╕े рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рдЧ़рд▓рдд рд╕рдордЭрддे рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡िрд░ोрдз рдФрд░ рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░ рд╣рдо рд╕рд╣рд░्рд╖ рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं; рдкрд░рди्рддु рдоुрдЭे рджृрдв рдФрд░ рдкрд╡िрдд्рд░ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди् рдоें рдЕрдкрд░िрдоिрдд рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣िрдП, рддрдм рдпे рд╕рдм рд▓ुрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдпेंрдЧे।
                                                                                                      " рдпрджि рдХोрдИ рднंрдЧी рд╣рдоाрд░े рдкाрд╕ рднंрдЧी рдХे рд░ूрдк рдоें рдЖрддा рд╣ै, рддो рдЫुрддрд╣ी рдмिрдоाрд░ी рдХी рддрд░рд╣ рд╣рдо рдЙрд╕рдХे рд╕्рдкрд░्рд╢ рд╕े рджूрд░ рднाрдЧрддे рд╣ैं। рдкрд░рди्рддु рдЬрдм рдЙрд╕рдХे рд╕ीрд░ рдкрд░ рдПрдХ рдХрдЯोрд░ा рдкाрдиी рдбाрд▓рдХрд░ рдХोрдИ рдкाрджрд░ी рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХे рд░ूрдк рдоें рдХुрдЫ рдЧुрдирдЧुрдиा рджेрддा рд╣ै рдФрд░ рдЬрдм рдЙрд╕े рдкрд╣рдирдиे рдХो рдПрдХ рдХोрдЯ рдоिрд▓ рдЬाрддा рд╣ै-- рд╡рд╣ рдХिрддрдиा рд╣ी рдлрдЯा-рдкुрд░ाрдиा рдХ्рдпों рди рд╣ो-- рддрдм рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рдХिрд╕ी рдХрдЯ्рдЯрд░ рд╕े рдХрдЯ्рдЯрд░ рд╣िрди्рджू рдХे рдХрдорд░े рдХे рднीрддрд░ рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрдп, рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ीं рд░ोрдХ-рдЯोрдХ рдирд╣ीं, рдРрд╕ा рдХोрдИ рдирд╣ीं, рдЬो рдЙрд╕рд╕े рд╕рдк्рд░ेрдо рд╣ाрде рдоिрд▓ाрдХрд░ рдмैрдардиे рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕े рдХुрд░्рд╕ी рди рджे! рдЗрд╕рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╡िрдб्рдо्рдмрдиा рдХी рдмाрдд рдХ्рдпा рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै? рдЖрдЗрдП, рджेрдЦिрдП рддो рд╕рд╣ी, рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рдкाрджрд░ी рд▓ोрдЧ рдХ्рдпा рдЧрдЬ़рдм рдХрд░ рд░рд╣ें рд╣ैं। рдпे рд▓ोрдЧ рдиीрдЪ рдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧों рдХो рд▓ाрдЦों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоे рдИрд╕ाрдИ рдмрдиा рд░рд╣े рд╣ैं। ...рд╡рд╣ाँ рд▓рдЧрднрдЧ рдЪौрдеाрдИ рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдИрд╕ाрдИ рд╣ो рдЧрдпी рд╣ै! рдоैं рдЙрди рдмेрдЪाрд░ों рдХो рдХ्рдпों рджोрд╖ рджूँ? рд╣ें рднрдЧрд╡ाрди, рдХрдм рдПрдХ рдордиुрд╖्рдп рджूрд╕рд░े рд╕े рднाрдИрдЪाрд░े рдХा рдмрд░्рддाрд╡ рдХрд░рдиा рд╕ीрдЦेрдЧा।
                                                                                                        " рдпрд╣ी рджुрдиिрдпा рд╣ै! рдпрджि рддुрдо рдХिрд╕ी рдХा рдЙрдкрдХाрд░ рдХрд░ो, рддो рд▓ोрдЧ рдЙрд╕े рдХोрдИ рдорд╣рдд्рд╡ рдирд╣ीं рджेंрдЧे, рдХिрди्рддु рдЬ्рдпों рд╣ी рддुрдо рдЙрд╕ рдХाрд░्рдп рдХो рд╡рди्рдж рдХрд░ рджो, рд╡े рддुрд░рди्рдд (рдИрд╢्рд╡рд░ рди рдХрд░े) рддुрдо्рд╣े рдмрджрдоाрд╢ рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХрд░рдиे рдоें рдирд╣ीं рд╣िрдЪрдХिрдЪाрдпेंрдЧे। рдоेрд░े рдЬैрд╕े рднाрд╡ुрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЕрдкрдиे рд╕рдЧे - рд╕्рдиेрд╣िрдпों рдж्рд╡рд░ा рд╕рджा рдардЧे рдЬाрддे рд╣ै। 
                                                                                                        рдоुрдг्рдбрдХोрдкрдиिрд╖рдж (6)  рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै - рдпрд╣ 'рдкрд░рдоाрдд्рдоा' рдмрд▓рд╣ीрди рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд▓рдн्рдп рдирд╣ीं рд╣ै,  " рдиाрдпрдоाрдд्рдоा рдмрд▓рд╣ीрдиेрди рд▓рдн्рдпो рди рдЪ рдк्рд░рдоाрджाрдд्‌ рддрдкрд╕ो рд╡ाрдк्рдпрд▓िрдЩ्рдЧाрдд्‌।" ( рди рдЕрдпрдо् рдЖрдд्рдоा рдмрд▓рд╣ीрдиेрди рд▓рдн्рдпः , рдк्рд░рдоाрджाрдд् рдЪ рди рд╡ा 'рдЕрд▓िрдЩ्рдЧाрдд् рддрдкрд╕ः рдЕрдкि ' - nor even by asceticism without the true mark рди рд▓рдн्рдпः)   рди рд╣ी рдк्рд░рдоाрджрдкूрд░्рдг 'рдХाрдпाрдХ्рд▓ेрд╢' (asceticism, рдПрд╕िрдЯिрд╕िрдЬрдо) рдХे рдк्рд░рдпाрд╕ рд╕े, рдФрд░ рди рд╣ी рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो рдЕрдкрдиे рдЖрджрд░्рд╢ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪрдпрди рдХिрдпे рдмिрдиा- рд▓рдХ्рд╖्рдпрд╣ीрди рддрдкрд╢्рдЪрд░्рдпा  (Aimless penance = 'рдХाрдпाрдХ्рд▓ेрд╢' (asceticism, рдПрд╕िрдЯिрд╕िрдЬрдо) рдмुрдж्рдз рдХे рдЬैрд╕ा рджेрд╣ рдХो рд╕ूрдЦा рдХрд░ рд╣рдб्рдбी рдмрдиा рджेрдиे рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рднी рдк्рд░ाрдк्рдп рдирд╣ीं рд╣ै। рдмрд▓्рдХि "Be and Make рдЧुрд░ु-рд╢िрд╖्рдп рд╡ेрджाрди्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ -рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा" рдоें рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖िрдд рдХिрд╕ी 'рд╕िंрд╣-рдЧुрд░ु'/рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ /рдиेрддा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рджेрд╢िрдд рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ= рд╡िрд╡ेрдХ-рджрд░्рд╢рди рдЖрджि 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рдоें рдПрдХाрди्рддिрдХ рд▓рдЧрди (Exclusive passion) рдЖрдиे рдкрд░ рд╣ी рд╕рдордп рдЖрдиे рдкрд░ (рдЙрди्рд╣ीं  рдХृрдкा рд╕े, рд╕рднी рдРрд╖рдгाрдУं рдХा рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдХ्рд╖рдп рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж) рднीрддрд░ рд╕ुрд╖ुрдк्рддि рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╕ोрдпा рд╣ुрдЖ " рд╕िंрд╣-рд╢ाрд╡рдХ"  Lion of Vedanta- рд╡ेрджाрди्рдд рдХा рдм्рд░рд╣्рдорд░ूрдкी- рд╕िंрд╣ рдЬाрдЧ рдЙрдарддा рд╣ै। 
                                                                                                        >>>The Ultimate Goal of human life. рдордиुрд╖्рдп рдЬीрд╡рди рдХा рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХ्рдпा рд╣ै ? рдм्рд░рд╣्рдордЬ्рдЮाрди рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा рд╣ी рдордиुрд╖्рдп-рдЬीрд╡рди рдХा рдЪрд░рдо рд▓рдХ्рд╖्рдп  рд╣ै ।   'рдЕрд╣ं рдм्рд░рд╣्рдо'  [рдоैं рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ूँ ! “рдЕрд╣ं рдм्рд░рд╣्рдоाрд╕्рдоि” - рдЕрд╣рдо् рдм्рд░рд╣्рдо (рдЕрд╕्рдоि) рдпрд╣ाँ 'рдЕрд╕्рдоि' рд╢рдм्рдж рд╕े рдм्рд░рд╣्рдо рдФрд░ рдЬीрд╡ рдХी рдПрдХрддा рдХा рдмोрдз рд╣ोрддा рд╣ै।]   рдЬрдм рддрдХ рдпрд╣ рддрдд्рдд्рд╡ рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рди рд╣ोрдЧा, рддрдм рддрдХ рд╕ंрд╕ाрд░ рдЪрдХ्рд░ (рдЬрди्рдо- рдоृрдд्рдпु) рдХी рдЧрддि рдХे рдкंрдЬे рд╕े рдХिрд╕ी рдХा рдЫुрдЯрдХाрд░ा рдирд╣ीं рд╣ै । рдпрдж्рдпрдкि " рдЕрдиेрдХ рдкрде рдФрд░ рдЕрдиेрдХ рдордд рд╣ैं ।"  рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рджेрд╡ рддो рдХрд╣рддे рдеे -  (As many faith, so many path) " рдЬिрддрдиे рдордд рд╣ैं, рдЙрддрдиे рдкрде рд╣ैं !" рд▓ेрдХिрди рдЬीрд╡ рдХा рдкाрд░рдоाрд░्рдеिрдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рдордирд░ूрдкी рдЙрдкाрдзि рдоें рдЕрднिрдоाрди рд░рд╣рдиे рдХे рдХाрд░рдг,  рд╕्рд╡рдпं рдХो рдХेрд╡рд▓ рд╢рд░ीрд░ рд╕рдордЭрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдордиुрд╖्рдп рдЕрд╣ंрдмोрдз рдХे рд╕ाрде  рддрд░рд╣ рддрд░рд╣ рдХे рдХрд░्рдо рдХрд░рддा рд╣ै рдФрд░ -рд╕рди्рджेрд╣, рд╕ंрд╢рдп,  рд╕ुрдЦ, рджुрдЦ рдЖрджि рднोрдЧрддा рд╣ै, рддрдеाрдкि рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рд▓िрдП рдЖрдм्рд░рд╣्рдорд╕्рддрдо्рдм рдкрд░्рдпрди्рдд рд╕рднी рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╣ैं । 

                                                                                                        рд╡ेрджाрди्рдд рдХेрд╕рд░ी рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рд╕िंрд╣рдиाрдж рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा -
                                                                                                              " рдПрдХ рдмाрдд рдЬो рдоैं рд╕ूрд░्рдп рдХे рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рддрд░рд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рджेрдЦрддा рд╣ूँ, рд╡рд╣ рдпрд╣ рдХि рдЕрдЬ्рдЮाрди рд╣ी рджुःрдЦ рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं। рдЬрдЧрдд рдХो рдк्рд░рдХाрд╢ рдХौрди рджेрдЧा ? рднूрддрдХाрд▓ рдоें рдмрд▓िрджाрди рдХा рдиिрдпрдо рдеा рдФрд░ рдЕреЮрд╕ोрд╕ рдпुрдЧों рддрдХ рдРрд╕ा рд╣ी рд░рд╣ेрдЧा। рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд╡ीрд░ों рдХो рдФрд░ рд╕рд░्рд╡-рд╢्рд░ेрд╖्рдаों рдХो ' рдмрд╣ुрдЬрдирд╣िрддाрдп, рдмрд╣ुрдЬрди рд╕ुрдЦाрдп ' рдЕрдкрдиा рдмрд▓िрджाрди рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा। рдЕрд╕ीрдо рджрдпा рдФрд░ рдк्рд░ेрдо рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рд╕ैрдХреЬों рдмुрдж्рдзों рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै।"  

                                                                                                               " рдЪिрдХрдиे-рдЪुрдкреЬे рдкрд░ рддेрд▓ рд▓рдЧाрдиा рдкाрдЧрд▓ों рдХा рдХाрдо рд╣ै। рджрд░िрдж्рд░, рдкрдж рджрд▓िрдд рддрдеा рдЕрдЬ्рдЮ рд▓ोрдЧ рддुрдо्рд╣ाрд░े рдИрд╢्рд╡рд░ рдмрдиें। рдЕрдкрдиे рдоें рдм्рд░рд╣्рдорднाрд╡ рдХो рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХा рдпрд╣ी рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдЙрдкाрдп рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдоें рджूрд╕рд░ों рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХी рдЬाрдп। " 

                                                                                                        [рдЕрд░्рдеाрдд рдоाрдирд╡ рдЬाрддि рдХो рдРрд╕े рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддाрдУं рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै, рдЬो рдпुрд╡ाрдУं рдХो ' рдордиुрд╖्рдп рдмрдиो рдФрд░ рдмрдиाрдУ ' рдпा ' Be and Make ' рдХी рдкрдж्рдзрддि (3'H' рдХे рд╡िрдХाрд╕) рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рджेрдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рд╣ो।]

                                                                                                            " рдоाрдирд╡-рджेрд╣ рд╣ी рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рджेрд╣ рд╣ै, рдПрд╡ं рдордиुрд╖्рдп рд╣ी рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдк्рд░ाрдгी рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдирдХрд░ рд╕्рд╡рдпं рдм्рд░рд╣्рдо рдмрди рд╕рдХрддा рд╣ै ! рддрдеा рдЗрд╕ рдЬрди्рдо рдоें рд╣ी рдЗрд╕ рдоाрдирд╡-рджेрд╣ рд░ूрдкी рдЗрд╕ рд╕ाрдкेрдХ्рд╖िрдХ рдЬрдЧрдд् рд╕े рд╕ंрдкूрд░्рдгрддрдпा рдкрд░े рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै –рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдордиुрд╖्рдп рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рдоुрдХ्рддि (D-Hypnotize рдЕрд╡рд╕्рдеा) рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ैं, рдФрд░ рдпрд╣ рдоुрдХ्рддि рд╣ी рд╣рдоाрд░ा рдЪрд░рдо рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै।"

                                                                                                             " рдиिрдо्рди рд╕्рддрд░ рдХे рдорди ('рдХाрдЪा рдЖрдоि'-рд╡्рдпрд╖्рдЯि рдЕрд╣ं) рдХे рд╕ाрде рдЙрдЪ्рдЪрддрд░ рдорди ('рдкाрдХा рдЖрдоि' -рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкी рд╡िрд░ाрдЯ рдЕрд╣ं) рдХा рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдЪрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै, рдФрд░ рдпрд╣ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдЕрдкрдиे рдкृрдердХ рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХो рдЬिрд╕े рд╣рдо 'рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡' (рдЙрдкाрдзि) рд╕рдордЭрддे рд╣ैं -рдХो рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦрдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддा рд╣ै। ...рд╣рдо рдЬрди्рдорд╕िрдж्рдз рд╡िрдж्рд░ोрд╣ी рд╣ैं। рдЬрдм рд╣рдо рдЬीрд╡рди рдХे рдк्рд░рдердо рддрде्рдп (рдоृрдд्рдпु), рд╕्рд╡рдпं рдЬीрд╡рди рдХे рдЕрди्рддрд░्рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рднी рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдЪिрд▓्рд▓ा рдЙрдарддे рд╣ैं, " рд╣рдоाрд░े рд▓िрдпे рдХोрдИ рдиिрдпрдо рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा।"...рдЬрдм рд╣рдоाрд░े рднीрддрд░ рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдпрд╣ рдмрди्рдзрди рддोреЬ рдХрд░ рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै, рддрднी рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рддрд░ рдХे рдЬीрд╡рди (рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡) рдХा рдк्рд░рдердо рдЙрди्рдоेрд╖ рд╣ोрдиा рд╕рдордЭрдиा рдЪाрд╣िрдпे। 
                                                                                                             " рдХिрд╕ी рднी рд╡рд╕्рддु рдоें рдЬीрд╡рди рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рднीрддрд░ рдПрдХ рдпрдеाрд░्рде рд╕рдд्рддा рд╣ै, рдЗрд╕ рддрде्рдп рдХो рд╣рдо рдХैрд╕े рдЬाрди рд▓ेрддे рд╣ैं ?  рдордиुрд╖्рдпों рдХे рдоुрдХ्рддि-рд▓ाрдн рдХी рдЕрд╡िрд░ाрдо-рдЪेрд╖्рдЯा рдХा рдиाрдо рд╣ी рдЬीрд╡рди рд╣ै ! рд╣рдо рдЖрджि рдХाрд▓ рд╕े рд╣ी рдиिрдпрдоों рдХा рдЕрдз्рдпрди рдХрд░рддे рдЖ рд░рд╣े рд╣ैं, рдХिрди्рддु рдордиुрд╖्рдп рднी рдХिрд╕ी (рдЬाрдпрд╕्рд╡- рдо्рд░िрдпрд╕्рд╡ рдЬैрд╕े) рдХिрд╕ी рд╢ाрд╢्рд╡рдд-рдиिрдпрдо рдХे рдЕрдзीрди рд╣ै- рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рд╣рдо рдирд╣ीं рдоाрдирддे рдФрд░ рди рдоाрдиेंрдЧे рд╣ी। рдЖрдд्рдоा рд╕рджैрд╡ рдЪीрдд्рдХाрд░ рдХрд░рддी рд░рд╣рддी рд╣ै, рдоुрдХ्рддि ! рдоुрдХ्рддि ! рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा ! рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा ! рдкूрд░्рдгрддः рд╕्рд╡ाрдзीрди рдИрд╢्рд╡рд░ (рдаाрдХुрд░) рдХी рдзाрд░рдгा рд▓ाрдн рдХрд░рдиे рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдордиुрд╖्рдп рдЕрдирди्рдд рдХाрд▓ рддрдХ рдЗрд╕ рдмрди्рдзрди рдоें рдирд╣ीं рд░рд╣ рд╕рдХрддा। рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиी рдУрд░ рджेрдЦрдХрд░ рдХрд╣ा рдХрд░рддा рд╣ै, " рдоैं рдЬрди्рдо рд╕े рд╣ी рдк्рд░рдХृрддि рдХा рджाрд╕ рд╣ूँ-рдмрдж्рдз рд╣ूँ ; рдлिрд░ рднी (рдоेрд░े рд╣ी рдЬैрд╕ा рдж्рд╡ा-рд╕ुрдкрд░्рдгा) рдПрдХ рдРрд╕ा рдкुрд░ुрд╖ рд╣ै рдЬो рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдиिрдпрдо рдоें рдмрдж्рдз рдирд╣ीं рд╣ै- рдЬो рдиिрдд्рдпрдоुрдХ्рдд рдФрд░ рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдк्рд░рднु рд╣ै। рдоुрдХ्рддि рдпा рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा рдХे рдЗрд╕ рдоूрд░्рдд рд╡िрдЧ्рд░рд╣рд╕्рд╡рд░ूрдк, рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдк्рд░рднु (рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рджेрд╡, рдИрд╕ा, рдмुрдж्рдз, рдоोрд╣рдо्рдордж,...рдиाрдирдХ) рдХो рд╣ी рд╣рдо рдИрд╢्рд╡рд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं !" (реи/реирепрек-репрел) 

                                                                                                           " рдордиुрд╖्рдп рдоें рдЬो рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рдмрд▓ рд╣ै, рдЙрд╕рдХो рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиा рд╣ी рдзрд░्рдо рд╣ै। рдЕрд╕ीрдо рд╢рдХ्рддि рдХा рд╕्рдк्рд░िंрдЧ рдЗрд╕ рдЫोрдЯी рд╕ी рдХाрдпा рдоें рдХुрдг्рдбрд▓ी рдоाрд░े рд╡िрдж्рдпрдоाрди ( рдмीрдЬ рдоें рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рдЬैрд╕ा-рдХ्рд░рдорд╕ंрдХुрдЪिрдд) рд╣ै, рдФрд░ рд╡рд╣ рд╕्рдк्рд░िंрдЧ рдЕрдкрдиे рдХो рдлैрд▓ा рд░рд╣ा рд╣ै। ...рдпрд╣ी рд╣ै рдордиुрд╖्рдп рдХा,рдзрд░्рдо рдХा, рд╕рдн्рдпрддा рдпा рдк्рд░рдЧрддि рдХा-рдЗрддिрд╣ाрд╕!"

                                                                                                        >>>рдЕрди्рддिрдо рд░рд╕ рд╣ै рд╢ांрдд рд░рд╕ "рд╡ीрд░ рд╣ो рдзीрд░ рдмрдиो" рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рд╕рдордЭाрдиे рд╣ेрддु рджाрджा рдиे рд╢्рд░ीрд░ाрдо-рдЪрд░िрддрдоाрдирд╕ рдоुрдЭрд╕े рдоाँрдЧा рдеा !! рд╢ाрди्рдд рд╡рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рджेрд╣ाрдж्рдпрднिрдоाрди рдПрдХрджрдо рдиिрд░्рдорд▓ рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ो, рдЕрддः рд╢ाрди्рддрд░рд╕ рдХा рд╡ीрд░рд░рд╕ рдоें рдЕрди्рддрд░्рднाрд╡ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा। рдХ्рдпोंрдХि рд╡ीрд░рддा рдоें рджेрд╣ рдЖрджि рдХा рдЕрднिрдоाрди рдЕрд╡рд╢्рдп рд░рд╣рддा рд╣ै। 
                                                                                                        >>>рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा : рдЬрдм рдордиुрд╖्рдп рдоोрд╣-рдоाрдпा рдХो рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рдХाрд░्рдпों рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдзाрд░рдг рдХрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХे рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд░ूрдк рдХा рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै, рддो рдордиुрд╖्рдп рдХे рдорди рдХो рдЬो рд╢ांрддि рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै, рдЙрд╕े рд╣ी ‘рд╢ांрдд рд░рд╕’ рдХрд╣рддे рд╣ै। рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХा рд╕्рдеाрдпी рднाрд╡ ‘рдиिрд░्рд╡ेрдж’ рд╣ै।
                                                                                                        рд╕ाрдзाрд░рдг рд╢рдм्рджों рдоें, рддрдд्рд╡-рдЬ्рдЮाрди рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдЕрдерд╡ा рд╕ंрд╕ाрд░ рд╕े рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╢ाрди्рдд рд░рд╕ рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ोрддी рд╣ै। рдЬрд╣ाँ рдкрд░ рди рджुःрдЦ рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рди рд╣ी рд╕ुрдЦ, рди рдж्рд╡ेрд╖ рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рди рд╣ी рд░ाрдЧ рдФрд░ рди рдХोрдИ рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ोрддी рд╣ै। рдРрд╕ी рдордиोрд╕्рдеिрддि рдоें рдЙрдд्рдкрди्рди рд░рд╕ рдХो рдоुрдиिрдпों рдиे ‘рд╢ाрди्рдд рд░рд╕’ рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рдк्рд░рджाрди рдХी рд╣ै। рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдирд╡рд░рд╕ों (рдиौ рд░рд╕ों) рдоें рдЕрди्рддिрдо рд░рд╕ ‘рд╢ांрдд рд░рд╕’ рдХो рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै:- “рд╢ाрди्рддोрд╜рдкि рдирд╡рдоो рд░рд╕:।”рд░рд╕ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдЖрдирди्рдж !  “рдЬ्рдЮाрди рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдЕрдерд╡ा рд╕ंрд╕ाрд░ рд╕े рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рд╣ोрдиे рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдЬрдм рдордиुрд╖्рдп рдХो рди рд╕ुрдЦ-рджुःрдЦ рдФрд░ рди рдХिрд╕ी рд╕े рдж्рд╡ेрд╖-рд░ाрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै, рддो рдРрд╕ी рдордиोрд╕्рдеिрддि рдоें рдорди рдоें рдЙрдаा рд╡िрднाрд╡ рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।”
                                                                                                        " рдЬрдм рдордиुрд╖्рдп рдХो рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХे рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд░ूрдк рдХा (рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХा) рдЬ्рдЮाрди рд╣ोрддा рд╣ै рддो рдордиुрд╖्рдп рдХे рдорди рдХो рдЬो рд╢ाрди्рддि рдоिрд▓рддी рд╣ै, рд╣ी ‘рд╢ांрдд рд░рд╕’ рдХрд╣рддे рд╣ै। рдФрд░ рддрдм рд╡рд╣ рдоोрд╣-рдоाрдпा рдХो рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рдХाрд░्рдпों рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै; рдФрд░ рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдзाрд░рдг рдХрд░ рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХा рд╕्рдеाрдпी рднाрд╡ ‘рдиिрд░्рд╡ेрдж’  рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЖрд╢рдп рдЙрджाрд╕ीрдирддा рд╕े рд╣ै।
                                                                                                        рд╕ाрдзाрд░рдг рд╢рдм्рджों рдоें, рддрдд्рд╡-рдЬ्рдЮाрди рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдЕрдерд╡ा рд╕ंрд╕ाрд░ рд╕े рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╢ाрди्рдд рд░рд╕ рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ोрддी рд╣ै। рдЬрд╣ाँ рдкрд░ рди рджुःрдЦ рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рди рд╣ी рд╕ुрдЦ, рди рдж्рд╡ेрд╖ рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рди рд╣ी рд░ाрдЧ рдФрд░ рди рдХोрдИ рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ोрддी рд╣ै। рдРрд╕ी рдордиोрд╕्рдеिрддि рдоें рдЙрдд्рдкрди्рди рд░рд╕ рдХो рдоुрдиिрдпों рдиे ‘рд╢ाрди्рдд рд░рд╕’ рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рдк्рд░рджाрди рдХी рд╣ै।
                                                                                                        рдкрд╣рд▓े рдЗрд╕े рд░рд╕ рдирд╣ीं рдоाрдиा рдЬाрддा рдеा, рдмाрдж рдоें рдЛрд╖िрдпो рдФрд░ рдоुрдиिрдпों рдиे рдЗрд╕ рднाрд╡ рдХो рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХी рд╕ंрдЬ्рдЮा рджी।  рдЗрд╕рдХा рдХाрд░рдг рдпрд╣ рд╣ै рдХि рднрд░рддрдоुрдиि рдХे 'рдиाрдЯ्рдпрд╢ाрд╕्рдд्рд░' рдоें, рдЬो рд░рд╕ рд╡िрд╡ेрдЪрди рдХा рдЖрджि рд╕्рд░ोрдд рд╣ै, рдиाрдЯ्рдп рд░рд╕ों рдХे рд░ूрдк рдоें рдХेрд╡рд▓ рдЖрда рд░рд╕ों рдХा рд╣ी рд╡рд░्рдгрди рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рд╕्рдеाрдпी рднाрд╡ рд╡ाрдд्рд╕рд▓्рдпрддा (рдЕрдиुрд░ाрдЧ) рд╣ोрддा рд╣ै। (рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХो рдЙрд╕ рд░ूрдк рдоें рднрд░рддрдоुрдиि рдиे рдоाрди्рдпрддा рдк्рд░рджाрди рдирд╣ीं рдХी, рдЬिрд╕ рд░ूрдк рдоें рдЕрди्рдп рд╕рднी рд░рд╕ों рдХो рдоाрди्рдпрддा рдк्рд░рджाрди рдХी рдФрд░ рди рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХे рд╡िрднाрд╡, рдЕрдиुрднाрд╡ рдФрд░ рд╕ंрдЪाрд░ी рднाрд╡ों рдХा рдХोрдИ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдиिрд░ूрдкрдг рдХिрдпा।) 
                                                                                                        >>>рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХे рдЕрд╡рдпрд╡(рдЙрдкрдХрд░рдг) : рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХे рдЕрд╡рдпрд╡ рдиिрдо्рди рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै:-
                                                                                                        рд╕्рдеाрдИ рднाрд╡ >рдиिрд░्рд╡ेрдж। рдЖрд▓ंрдмрди (рд╡िрднाрд╡) рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдЪिंрддрди рдПрд╡ं рд╕ंрд╕ाрд░ рдХी рдХ्рд╖рдгрднंрдЧुрд░рддा।рдЙрдж्рджीрдкрди (рд╡िрднाрд╡)>рд╕рдд्рд╕ंрдЧ, рддीрд░्рде рд╕्рдерд▓ों рдХी рдпाрдд्рд░ा, рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдХा рдЕрдиुрд╢ीрд▓рди, рд╕рдд्рд╕ंрдЧ  рдЖрджि।рдЕрдиुрднाрд╡> рдкूрд░े рд╢рд░ीрд░ рдоे рд░ोрдоांрдЪ, рдкुрд▓рдХ, рдЕрд╢्рд░ु, рдЖрджि। рд╕ंрдЪाрд░ी рднाрд╡>рдзृрддि, рд╣рд░्рд╖, рд╕्рдоृрддि, рдорддि, рд╡िрдмोрдз, рдиिрд░्рд╡ेрдж, рдЖрджि।
                                                                                                        >>> рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХा рдЙрджाрд╣рд░рдг - 1 
                                                                                                         рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рд╣рдо рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдХे рдмाрд░े рдоें рдЬाрди рд▓ेрддे рд╣ै। рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी (Tulsidas) : рд░ाрдорднрдХ्рддि рд╢ाрдЦा рдХे рдХрд╡िрдпों рдоें рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдХрд╡ि рдоाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗрдирдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рдЧ्рд░рди्рде “рд╢्рд░ीрд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕” (Ramcharitmanas) рднाрд░рдд рдоें рд╣ी рдирд╣ीं рд╡рд░рди् рд╕рдо्рдкрд░्рдг рд╡िрд╢рд╡ рдоें рд╡िрдЦ्рдпाрдд рд╣ै। рдЗрдирдХा рдЬрди्рдо рдЕрдоुрдХ्рддрдоूрд▓ рдирдХ्рд╖рдд्рд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЗрдирдХा рдЬрдм рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ рддрдм рдпे рдкाँрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдХे рдмाрд▓рдХ рдоाрд▓ूрдо рд╣ोрддे рдеे, рджाँрдд рд╕рдм рдоौрдЬूрдж рдеे рдФрд░ рдЬрди्рдорддे рд╣ी рдЗрдирдХे рдоुрдЦ рд╕े рд░ाрдо рдХा рд╢рдм्рдж рдиिрдХрд▓ा। рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдЪрдХिрдд рд╣ोрдХрд░ рдЗрди्рд╣ें рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рд╕рдордЭрдХрд░ рдоाрддा-рдкिрддा рдиे рдЗрдирдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рджिрдпा। рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдХा рдЬрди्рдо рд╡िрдХ्рд░рдоी рд╕ंрд╡рдд् 1554 (рд╕рди् 1497 рдИреж) рдмрддाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдХे рдоाрддा рдХा рдиाрдо рд╢्рд░ीрдорддी рд╣ुрд▓рд╕ी рдПрд╡ं рдкिрддा рдХा рдиाрдо рд╢्рд░ी рдЖрдд्рдоा рд░ाрдо рджुрдмे рдеा। рд╕рд╡рдд् 1680 рдкिреж (рд╕рди् 1623 рдИреж) рдоें рд╢्рд░ाрд╡рди рдХृрд╖्рдг рдкрдХ्рд╖ рддृрддीрдпा рд╢ाрдиिрд╡ाрд░ рдХो рдЕрд╕ीрдШाрдЯ рдкрд░ рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рд░ाрдо – рд░ाрдо рдХрд╣рддे рд╣ुрдП рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдоें рд╡िрд▓ीрди рд╣ो рдЧрдпे। рддो рдЖрдЗрдП рдЬाрдирддे рд╣ैं рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдХे рдк्рд░рд╕्рддुрдд рджोрд╣े – "рд╡िрдирдп рдХे рдкрдж"  рдХे рдмाрд░े рдоें –

                                                                                                        рдорди рдкрдЫिрддैрд╣ै рдЕрд╡рд╕рд░ рдмीрддे।
                                                                                                        рджुрд░्рд▓рдн рджेрд╣ рдкाрдЗ рд╣рд░िрдкрдж рднрдЬु, рдХрд░рдо, рдмрдЪрди рдЕрд░ु рд╣ीрддे॥рез॥

                                                                                                        рд╣े рдоेрд░े рдорди !  рдЕрд╡рд╕рд░ рдмीрддा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ рдмाрдж рдоें рдЬрдм рдпрд╣ рдоाрдирд╡ рджेрд╣ рдЫिрди рдЬाрдПрдЧी, рддрдм рддू рдмрд╣ुрдд рдкрдЫрддाрдпेрдЧा। рдоाрдирд╡ рджेрд╣ рдЬो рджेрд╡-рджुрд░्рд▓рдн рд╣ै, рдмрд╣ुрдд рдмреЬी рднрдЧрд╡рдж-рдХृрдкा рдХे рдмाрдж рд╣ी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рджुрд░्рд▓рдн рджेрд╣ рдХो рдкा рдХрд░ рд╣े рдорди рддुрдЭे рднрдЧрд╡рди рдХे рдЪрд░рдгों рдХा рднрдЬрди, рдз्рдпाрди рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдХрд░्рдо, рд╡рдЪрди рдФрд░ рд╣्рд░рджрдп рднी рднрдЧрд╡ाрди् рдХे рдиिрдоिрдд्рдд рд╣ी рд▓рдЧाрдиे рдЪाрд╣िрдпें। ||1||

                                                                                                        Oh mind, the golden chance to change your future – the human body is there with you. If you lose this body without attaining your spiritual goal i.e. meeting God, you will regret this forever. This human form is desired by the heavenly Gods (Devtas) and is attained only with God’s grace. After attaining human body, oh mind, you should worship the lotus feet of God.

                                                                                                        рд╕рд╣рд╕рдмाрд╣ु, рджрд╕рдмрджрди рдЖрджि рдиृрдк рдмрдЪे рди рдХाрд▓ рдмрд▓ी рддे।

                                                                                                        рд╣рдо рд╣рдо рдХрд░ि рдзрди-рдзाрдо рд╕ँрд╡ाрд░े, рдЕंрдд рдЪрд▓े рдЙрдаि рд░ीрддे॥реи॥

                                                                                                        рд╕рд╣рд╕्рдд्рд░рдмाрд╣ु рдФрд░ рд░ाрд╡рдг рдЖрджि рднी рдХाрд▓ рд╕े рдирд╣ीं рдмрдЪ рд╕рдХे। рдЬो рд╕ाрд░ा рдЬीрд╡рди рдЕрдкрдиे рд▓िрдП рдзрди рдмрдЯोрд░рддे рд░рд╣े рдФрд░ рдзाрдо рд╕рдЬाрддे рд░рд╣े, рд╡ो рдорд░рддे рд╕рдордп рдЦाрд▓ी рд╣ाрде рдЧрдП। 

                                                                                                        Kings like Sahastrabahu and Ravana had to leave their human body at the time of their death. Those who spend their entire life in aggregating wealth for themselves and decorating their homes also leave this body empty-handed.

                                                                                                        рд╕ुрдд-рдмрдиिрддाрджि рдЬाрдиि рд╕्рд╡ाрд░рдерд░рдд рди рдХрд░ु рдиेрд╣ рд╕рдмрд╣ीрддे।
                                                                                                        рдЕंрддрд╣ु рддोрд╣िं рддрдЬेंрдЧे рдкाрдорд░! рддू рди рддрдЬै рдЕрдмрд╣ीрддे॥рей॥

                                                                                                        рдкुрдд्рд░, рдкрдд्рдиी, рдЖрджि рд╕рдм рдкрд░िрд╡ाрд░ рдЬрдиों рдХा рд╕рдо्рдмрдж्рдз рддुрдЭрд╕े рд╕्рд╡ाрд░्рде рдХा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЙрдирд╕े рдк्рд░ेрдо рди рдХрд░। рд╡ो рд╕рдм рддुрдЭे рдЕंрдд рд╕рдордп рдЫोреЬ рджेंрдЧे, рддू рдЙрдирдХो рдЕрднी рд╕े рдХ्рдпों рдирд╣ीं рдд्рдпाрдЧ рджेрддा। ||3||

                                                                                                        Son, wife, and other worldly relations are based on selfishness and therefore do not love them. All of them will leave you once you are dead, why don’t you leave them immediately (get detached or Unattached from them).

                                                                                                        рдЕрдм рдиाрдерд╣िं рдЕрдиुрд░ाрдЧु рдЬाрдЧु рдЬрдб़, рдд्рдпाрдЧु рджुрд░ाрд╕ा рдЬीрддे।
                                                                                                        рдмुрдЭै рди рдХाрдо-рдЕрдЧिрдиि рддुрд▓рд╕ी рдХрд╣ुँ, рдмिрд╖рдпрднोрдЧ рдмрд╣ु рдШी рддे॥рек॥

                                                                                                        рдЙрдд्рддिрд╖्рдардд ! рдЬाрдЧ्рд░рдд ! рдЕрдм рддू рдиींрдж рд╕े рдЬाрдЧ рдФрд░ рднрдЧрд╡рди рд╕े рдЕрдиुрд░ाрдЧ рдХрд░। рдХाрдордиाрдУं рдХी рдЕрдЧ्рдиि рдРрд╕े рдирд╣ीं рдмुрдЭेрдЧी рдмрд▓्рдХि рд╡िрд╖рдпрднोрдЧ рд╕े рдШी рдХी рддрд░рд╣ рдФрд░ рдмреЭрддी рдЬाрдПрдЧी। рдпрд╣ рдХेрд╡рд▓ рдк्рд░рднु рднрдХ्рддि рдХे рдЬрд▓ рд╕े рд╣ी рдХрдо рд╣ोрдЧी। ||4||

                                                                                                        Oh mind, Arise ! Awake !  now must wake up; and love God! The fire of your desires will not end by getting more worldly things as these are like fuel to the fire. You can control your desires by devotion that acts like water on fire.

                                                                                                        " рдЬрдм рдоैं рдеा рддрдм рд╣рд░ि рдирд╣ीं, рдЕрдм рд╣рд░ि рд╣ैं рдоैं рдиाँрд╣िं। рд╕рдм рдЕँрдзिрдпाрд░ा рдоिрдЯि рдЧрдпा, рдЬрдм рджीрдкрдХ рджेрдЦ्рдпा рдоाँрд╣ि॥"/

                                                                                                        " рдорди рд░े ! рдкрд░рд╕ рд╣рд░ि рдХे рдЪрд░рдг, рд╕ुрд▓рдн рд╕ीрддрд▓ рдХрдорд▓ рдХोрдорд▓, рдд्рд░िрд╡िрдзा рдЬ्рд╡ाрд▓ा рд╣рд░рдг। " 

                                                                                                        рдЗрд╕ рдкрдж рдоे рдХрд╡ि рдиे рдЧुрд░ुрдЬрдиों рдХे рдЧुрдгों рдХो (рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХे рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा рдХे рдЧुрдгों рдХो)  рдЕрдкрдиे рдоें рд╕рдоाрд╣िрдд рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдк्рд░рдХрдЯ рдХी рд╣ै। рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдХрд╣рддे рд╣ै рдХрднी рднी рдоैं рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ुрдЬрдиों рдХी рддрд░рд╣ рд╣ो рдкाрдКрдЧाँ рдпा рдирд╣ीं। 
                                                                                                        [рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдХрд╣рддे рд╣ै рдХ्рдпा рдХрднी рднी рдоैं рдЕрдкрдиे рдиेрддा рд╡рд░िрд╖्рда ( CINC рдирд╡рдиीрджा, рдк्рд░рдоोрдж рджा рдЬैрд╕े) рдЧुрд░ुрдЬрдиों рдХी рддрд░рд╣ рд╣ो рдкाрдКрдЧाँ рдпा рдирд╣ीं ?

                                                                                                        рдХрдмрд╣ुँрдХ рд╣ौं рдпрд╣ि рд░рд╣рдиि рд░рд╣ौंрдЧो।
                                                                                                        рд╢्рд░ी рд░рдШुрдиाрде-рдХृрдкाрд▓ु-рдХृрдкाрддें рд╕ंрдд-рд╕ुрднाрд╡ рдЧрд╣ौंрдЧो ॥рез॥

                                                                                                        рдХ्рдпा рдоैं рдХрднी рдЗрд╕ рд░рд╣рдиीрд╕े рд░рд╣ूँрдЧा? рдХ्рдпा рдХृрдкाрд▓ु рд╢्рд░ीрд░рдШुрдиाрдердЬीрдХी рдХृрдкा рд╕े рдХрднी рдоैं рд╕ंрддो (рдиेрддा, рдкैрдЧрдо्рдмрд░, рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ ) рдХा-рд╕ा рд╕्рд╡рднाрд╡ рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ूँрдЧा? 

                                                                                                        рдЬрдеाрд▓ाрднрд╕ंрддोрд╖ рд╕рджा, рдХाрд╣ू рд╕ों рдХрдЫु рди рдЪрд╣ौंрдЧो।
                                                                                                        рдкрд░-рд╣िрдд-рдиिрд░рдд рдиिрд░ंрддрд░, рдорди рдХ्рд░рдо рдмрдЪрди рдиेрдо рдиिрдмрд╣ौंрдЧो ॥реи॥

                                                                                                        рддрдеा рд╣рдоेрд╢ा рд▓ोрдЧों рдХी рд╕ेрд╡ा рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рд░рд╣ूँрдЧा। рдЬो рдХुрдЫ рдоिрд▓ рдЬाрдПрдЧा рдЙрд╕ी рдоें рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рд░рд╣рдиा, рдХिрд╕ी рд╕े (рдордиुрд╖्рдп рдпा рджेрд╡рддा рд╕े) рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рдЪाрд╣ूंрдЧा। рдиिрд░ंрддрд░ рджूрд╕рд░ों рдХी рднрд▓ाрдИ рдХрд░рдиे рдоें рд╣ी рд▓рдЧा рд░рд╣ूँрдЧा। рдорди, рд╡рдЪрди рдФрд░ рдХрд░्рдо рд╕े рдпрдо-рдиिрдпрдоों рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░ूँрдЧा। 

                                                                                                        рдкрд░ुрд╖ рдмрдЪрди рдЕрддि рджुрд╕рд╣ рд╢्рд░рд╡рдг рд╕ुрдиि рддेрд╣ि рдкाрд╡рдХ рди рджрд╣ौंрдЧो।
                                                                                                        рдмिрдЧрдд рдоाрди, рд╕ैрдо рд╕ीрддрд▓ рдорди, рдкрд░-рдЧुрдг рдирд╣िं рджोрд╖ рдХрд╣ौंрдЧो ॥рей॥

                                                                                                        рдХाрдиों рд╕े рдЕрддि рдХрдаोрд░ рдФрд░ рдЕрд╕рд╣्рдп рд╡рдЪрди рд╕ुрдирдХрд░ рднी рдХ्рд░ोрдз рдирд╣ी рдХрд░ुрдЧाँ рдЕрдкрдиे рдорди рдХो рд╢ांрдд рдФрд░ рд╢ीрддрд▓ рд░рдЦूँрдЧा। рдЙрд╕рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдпी (рдХ्рд░ोрдзрдХी) рдЖрдЧ рдоें рди рдЬрд▓ूंрдЧा। рджेрд╣ाрдд्рдордмुрдж्рдзि (рдЕрд╣ंрдмोрдз -рдЕрднिрдоाрди) рдЫोреЬрдХрд░ рд╕рдм рдоें рд╕рдордмुрдж्рдзि рд░рд╣ूँрдЧा рдФрд░ рдордирдХो рд╢ांрдд рд░рдЦूँрдЧा। рддрдеा рджूрд╕рд░ो рдХे рдЕрд▓्рдк рд╕े рдЕрд▓्рдк рдЧुрдгों рдХी рднी  рдмреЬाрдИ рдХрд░ूँрдЧा рдФрд░ рдЙрдирдХे рджोрд╖ों рдХो рдирд╣ी рдХрд╣ुँрдЧा। рджूрд╕рд░ों рдХी рд╕्рддुрддि-рдиिрди्рджा рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рдХрд░ूँрдЧा (рд╕рджा рдЖрдкрдХे рдЪिंрддрди рдоें рд▓рдЧे рд╣ुрдП рдоुрдЭрдХो рджूрд╕рд░ोंрдХी рд╕्рддुрддि-рдиिрди्рджा рдХे рд▓िрдП рд╕рдордп рд╣ी рдирд╣ीं рдоिрд▓ेрдЧा।) 

                                                                                                        рдкрд░िрд╣рд░ि рджेрд╣-рдЬрдиिрдд рдЪिंрддा, рджुःрдЦ-рд╕ुрдЦ рд╕рдордмुрдж्рдзि рд╕рд╣ौंрдЧो।
                                                                                                        рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдк्рд░рднु рдпрд╣ी рдкрде рд░рд╣ि рдЕрдмिрдЪрд▓ рд╣рд░ि-рднрдЧрддि рд▓рд╣ौंрдЧो ॥рек॥

                                                                                                         рд╢рд░ीрд░ рдХी рдЪिрди्рддा рди рдХрд░рдХे рд╕ुрдЦ – рджुःрдЦ рдпा рд╕्рддुрддि-рдиिрди्рджा рдоें рд╕рдоाрди рд░рд╣ूँрдЧा।  рд╢рд░ीрд░-рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдЪिंрддाрдПं рдЫोреЬрдХрд░ рд╕ुрдЦ рдФрд░ рджुःрдЦ рдХो рд╕ाрдоाрди-рднाрд╡рд╕े рд╕рд╣ूँрдЧा। рд╣े рдк्рд░рднु, рдХ्рдпा рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЗрд╕ рдкрде рдкрд░, (рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд) рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдЪрд▓рдХрд░ рдЕрдкрдиा рдордиोрд░рде ~рдЕрд╡िрдЪрд▓ рд╣рд░ि-рднрдХ्рддि рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ेрдЧा?

                                                                                                        – рд╡िрдирдп рдХे рдкрдж। 

                                                                                                         (рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ : рдкрдж рд╕ंрдЦ्рдпा резренреи,  рд╡िрдирдп-рдкрдд्рд░िрдХा)

                                                                                                        рд╢рдм्рджाрд░्рде :- рд╕ुрднाрд╡= рд╕्рд╡рднाрд╡, рдЧрд╣ौрдЧो= рдЧ्рд░рд╣рдг, рдЬрдеा= рдЙрдЪिрдд,  рдкрд░рд╣िрдд= рджुрд╕рд░ो рдХा рд╣िрдд, рд╕्рд░рд╡рди= рд╕ुрдирдиा, рдкाрд╡рдХ= рдХ्рд░ोрдз। 

                                                                                                        рдХाрд╡्рдп рд╕ौрди्рджрд░्рдп:> рднाрд╖ा – рдм्рд░рдЬ /рд╢ैрд▓ी – рдоुрдХ्рддрдХ/рдЫंрдж – рдЧेрдпрдкрдж/ рд░рд╕ – рд╢ांрдд/рд╢рдм्рдж рд╢рдХ्рддि >  рдЕрднिрдзा/ рдЧुрдг – рдк्рд░рд╕ाрдж।  

                                                                                                        рдк्рд░рд╕ंрдЧ :-рднाрд╡ рд╕्рдкрд╖्рдЯीрдХрд░рдг > рдЗрд╕рдоे рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдиे рд╕рди्рддो рдХे рд╕्рд╡рднाрд╡ рдПрд╡ं рдЖрдЪрд░рдг рдХा рд╕ुрди्рджрд░ рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рд╣ै । рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдкрдж рдоें рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдиे рдПрдХ рдЖрджрд░्рд╢ рднрдХ्рдд рдЕрдерд╡ा рдПрдХ рдЖрджрд░्рд╢ рднрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдд рдХे рд╕्рд╡рднाрд╡ рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЧुрдгों рдЖрджि рдХे рдорд╣рдд्рд╡ рдХो рдк्рд░рддिрдкाрджिрдд рдХिрдпा рд╣ै।

                                                                                                        рд╕्рдкрд╖्рдЯीрдХрд░рдг : рд╕्рдеाрдИ рднाрд╡ >рд╕ंрд╕ाрд░ рд╕े рдкूрд░्рдг рд╡िрд░рдХ्рддि рдФрд░ рдиिрд░्рд╡ेрдж। рдЖрд▓ंрдмрди (рд╡िрднाрд╡)>рд░ाрдо рдХी рднрдХ्рддि।рдЙрдж्рджीрдкрди (рд╡िрднाрд╡) >рд╕ाрдзु-рд╕рдо्рдкрд░्рдХ (рдкाрдардЪрдХ्рд░ рдпा рд╕рдд्рд╕ंрдЧ) рдПрд╡ं рд╢्рд░ी рд░рдШрдиाрде рдХी рдХृрдкा। рдЕрдиुрднाрд╡ >" рд╡ीрд░ рд╣ो рдзीрд░ рдмрдиो " рд░ूрдкी рдЙрдкрджेрд╢ рдХा рдорд░्рдо рд╕рдордЭрдиा : рдзैрд░्рдп, рд╕рди्рддोрд╖, рдЕрдЪिрди्рддा, рдЖрджि рдЪाрд░िрдд्рд░िрдХ рдЧुрдгों рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि। рд╕ंрдЪाрд░ी рднाрд╡ > рдзैрд░्рдп , рдиिрд░्рд╡ेрдж, рд╣рд░्рд╖, рд╕्рдоृрддि,рдЖрджि। 
                                                                                                        >>>рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХा рд╕्рдеाрдпी рднाрд╡ ‘рдиिрд░्рд╡ेрдж’ (рдЙрджाрд╕ीрдирддा) рд╣ै। рд╢ांрдд рд░рд╕ рдоें рддрдд्рд╡ рдЬ्рдЮाрди рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╡ рд╕ंрд╕ाрд░ рд╕े рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рд╣ोрдиे рдкрд░, рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХे рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд░ूрдк рдХा рдЬ्рдЮाрди рд╣ोрдиे рдкрд░ рдорди рдХो рдЬो рд╢ांрддि рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै, рд╡рд╣ाँ рдкрд░ рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ोрддी рд╣ै। 
                                                                                                        [рдиिрд░्рд╡ेрдж рдХा рдЕрд░्рде :  рдЖрдЪाрд░्рдпों рдиे ‘рдиिрд░्рд╡ेрдж’ рдХो рд╢ोрдХ рдХे рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХो рдлैрд▓ाрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡िрд╢ेрд╖ рдЪिрдд्рддрд╡ृрдд्рддि рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рд╣ै , рдЬिрд╕рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि 2 рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╣ोрддी рд╣ै:- рез рджाрд░िрдж्рд░рдп рд╕े, реи -рддрдд्рд╡рдЬ्рдЮाрди рд╕े। рддрдд्рд╡рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди ‘рдиिрд░्рд╡ेрдж’ рдЕрди्рдп рд╕рднी рд╕्рдеाрдпी рднाрд╡ों рдХो рджрдмा рд▓ेрдиे рд╡ाрд▓ा рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдЕрдзिрдХ рд╕्рдеाрдпिрдд्рд╡ рд╡ाрд▓ा рднी рд╣ै। рдЕрд╕рд▓ рдоें рддрдд्рд╡рдЬ्рдЮाрди рд╕े ‘рдиिрд░्рд╡ेрдж’ рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдирд╣ीं рд╣ोрддी рд╣ै, рддрдд्рд╡рдЬ्рдЮाрди рд╣ी ‘рдиिрд░्рд╡ेрдж’ рдЕрдерд╡ा ‘рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп’ рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै। рдХेрд╢рд╡рджाрд╕ рдиे рддो ‘рд╢рдо’ рдХे рдХाрд░рдг рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХो рд╣ी ‘рд╢рдо рд░рд╕’ рдХा рдиाрдо рджे рджिрдпा рд╣ै:-“рд╕рдмрддे рд╣ोрдп рдЙрджाрд╕ рдорди рдмрд╕ै рдПрдХ рд╣ी рдаौрд░। рддाрд╣ीрд╕ों рд╕рдо рд░рд╕ рдХрд╣рдд рдХेрд╕рдм рдХрдмि рд╕िрд░рдоौрд░।।” рдиिрд░्рд╡ेрдж -> рдорди рдоें рд╕्рд╡рдпं рдЕрдкрдиे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╣ोрдиेрд╡ाрд▓ी рдЦेрджрдкूрд░्рдг рдЧ्рд▓ाрдиि рдФрд░ рдиिрд░ाрд╢ा।  рдЙрдХ्рдд рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рдмाрддों рд╕े рд╣ोрдиेрд╡ाрд▓ी рд╡िрд░рдХ्рддि। рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп।  рдЙрдХ्рдд рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें, рддैंрддीрд╕ рд╕ंрдЪाрд░ी рднाрд╡ों рдоें рд╕े рдкрд╣рд▓ा рднाрд╡ рдЬिрд╕рдХी рдЧрдгрдиा рдХुрдЫ рдЖрдЪाрд░्рдпों рдиे рд╕्рдеाрдпी рднाрд╡ों рдоें рднी рдХी рд╣ै। рд╡िрд╢ेрд╖–рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдХрд╖्рдЯ, рджрд░िрдж्рд░рддा, рдк्рд░िрдпрдЬрдиों рдХे рд╡िрд░ोрдз, рд░ोрдЧ рдЖрджि рдХे рдХाрд░рдг рдорди рдоें рдЬो рдЦेрдж рдпा рдЧ्рд▓ाрдиि рд╣ोрддी рд╣ै, рд╡рд╣ी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдиिрд░्рд╡ेрдж рд╣ै। рдк्рд░ाрдпः рдЗрд╕рдХे рдоूрд▓ рдоें рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдФрд░ рддाрдд्рдд्рд╡िрдХ рд╡िрдЪाрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं; рдЗрд╕рд▓िрдП рдХुрдЫ рдЖрдЪाрд░्рдп рдЗрд╕े рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХा рд╕्рдеाрдпी рднाрд╡ рдоाрдирддे рд╣ैं। рдкрд░ рдЕрдзिрдХрддрд░ рд▓ोрдЧ рдЗрд╕े рднрд░рдд рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕ंрдЪाрд░ी рднाрд╡ рд╣ी рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ рд╡рд╣ी рдордиोрд╡ृрдд्рддि рд╣ै рдЬो рдордиुрд╖्рдп рдХो рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рд╡िрд╖рдпों рдХी рдУрд░ рд╕े рдЙрджाрд╕ीрди рдХрд░рдХे рдкрд░рдоाрдд्рдо-рдЪिंрддрди рдоें рдк्рд░рд╡ृрдд्рдд рдХрд░рддी рд╣ै, рдФрд░ рдЗрд╕ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд░рддि рдпा рд╢्рд░ृंрдЧाрд░ рд░рд╕ рдХे рдмिрд▓рдХुрд▓ рд╡िрдкрд░ीрдд рд╣ै।] 

                                                                                                        рд╡्рдпाрдЦ्рдпा:- рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдкрдж рдоें рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдиे рд╢्рд░ी рд░рдШुрдиाрде рдХी рдХृрдкा рд╕े рд╕рди्рдд-рд╕्рд╡рднाрд╡ рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдХी рдХाрдордиा рдХी рд╣ै। рдЖрджрд░्рд╢ рд░ाрдо-рднрдХ्рдд (рдЕрд╡рддाрд░рд╡рд░िрд╖्рда рднрдХ्рдд, рдиेрддा рднрдХ्рдд, CINC рдирд╡рдиीрджा рднрдХ्рдд)   рдмрдирдиे рдХी рдЕрдкрдиी рдХाрдордиा рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдЪाрд░िрдд्рд░िрдХ рдЧुрдгों рдХो рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╡ि рд╕рди्рдд рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдиे рдХрд╣ा рд╣ै -" рдХ्рдпा рдХрднी рдоैं рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдмрди рд╕рдХूंрдЧा рдФрд░ рдХृрдкा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХी рдХृрдкा рд╕े рдХ्рдпा рдоैं рд╕ंрдд рд╡ाрд▓ा рд╕्рд╡рднाрд╡ рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ рдкाрдКंрдЧा? рд╕ंрддो рд╡ाрд▓े рдЙрд╕ рд╕्рд╡рднाрд╡ рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдХे рдоैं рд╕рджा рдЙрдЪिрдд рд▓ाрдн рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे рд╣ी рд╕ंрддोрд╖ рдХрд░ूँрдЧा рдФрд░ рдХिрд╕ी рд╕े рдХुрдЫ рдФрд░ рдирд╣ी рдкाрдиा рдЪाрд╣ूंрдЧा। рд╕рджैрд╡ рдкрд░ोрдкрдХाрд░ рдоें рд▓ीрди рд░рд╣ूंрдЧा рдФрд░ рдорди, рдХрд░्рдо рдФрд░ рд╡рдЪрди рд╕े рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдиिрдпрдоों рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░ूंрдЧा। рджुрд╕рд░ो рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХрд╣े рдЧрдП рдХрдаोрд░ рд╡рдЪрдиों рдХो рд╕ुрдирдХрд░ рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдХ्рд░ोрдз рдпा рд╕ंрддाрдк рдирд╣ी рдХрд░ूंрдЧा рддрдеा рдЕрднिрдоाрди рд░рд╣िрдд рд╣ोрдХрд░ рд╕ंрдд-рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╕े рджूрд╕рд░ों рдХे рдЧुрдгों рдХो рд╣ी рджेрдЦूंрдЧा, рдЙрдирдХी рдмुрд░ाрдИрдпों рдХो рдирд╣ी। рджेрд╣рдЬрди्рдп рдЪिंрддा рдХो рдЫोреЬрддे рд╣ुрдП рд╕рджैрд╡ рд╕ुрдЦ рдФрд░ рджुःрдЦ рджोрдиो рдХो рд╕рдоाрди рднाрд╡ рд╕े рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ूंрдЧा। рд╣े рдк्рд░рднु рдоैं рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рджिрд▓ाрддा рд╣ूं рдХि рдЗрд╕ी рдкрде рдкрд░ рджृреЭрддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдЪрд▓рдХрд░ рдоैं рдЕрдкрдиी рднрдХ्рддि рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ूँрдЧा।" рдФрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░, рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдкрдж рд╕рднी рдЙрдкाрджाрдиों рд╕े рдкुрд╖्рдЯ рд╣ोрдХрд░ рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХी рдиिрд╖्рдкрдд्рддि рдоें рд╕рдорд░्рде рд╣ुрдЖ рд╣ै।

                                                                                                        рд╢ांрдд рд░рд╕ рдХा рдЙрджाрд╣рд░рдг :реи > рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдЗрд╕ рдкрдж्рдпांрд╢ рдоें рдк्рд░рддिрдЬ्рдЮा рдХрд░рддे рд╣ै рдХि рдЕрдм рддрдХ рдоैंрдиे рдЕрдкрдиा рдЬीрд╡рди рд╕ांрд╕рд░िрдХ рд╡िрд╖рдп рд╡ाрд╕рдиाрдУं рдоें рдирд╖्рдЯ рдХिрдпा। рдХिрди्рддु рдЕрдм рднрдЧрд╡ाрди рдХी рднрдХ्рддि рдХे рд╕िрд╡ाрдп рдХुрдЫ рдирд╣ी рдХрд░ूँрдЧा।

                                                                                                        рдЕрдм рд▓ौं рдирд╕ाрдиी рдЕрдм рди рдирд╕ैрд╣ौं।
                                                                                                        рд░ाрдо рдХृрдкा рднрд╡рдиिрд╕ा рд╕िрд░ाрдиी рдЬाрдЧे рдлिрд░ рди рдбрд╕ैрд╣ौं ।।
                                                                                                        рдкाрдпो рдиाрдо рдЪाрд░ु рдЪिंрддाрдордиि, рдЙрд░-рдХрд░ рддे рди рдЦрд╕ैрд╣ौं।
                                                                                                        рд╕्рдпाрдо рд░ूрдк рд╕ुрдЪि рд░ुрдЪिрд░ рдХрд╕ौрдЯी рдЪिрдд рдХंрдЪрдирд╣िं рдХрд╕ैрд╣ौं
                                                                                                        рдкрд░рдмрд╕ рдЬाрдиि рд╣ँрд╕्рдпो рдЗрди рдЗंрдж्рд░िрди, рдиिрдЬ рдмрд╕ рд╣्рд╡ै рди рд╣ँрд╕ैрд╣ौं।
                                                                                                        рдорди-рдордзुрдХрд░ рдкрди рдХрд░ि рддुрд▓рд╕ी рд░рдШुрдкрддि рдкрдж-рдХрдорд▓ рдмрд╕ैрд╣ौं।।

                                                                                                        рдХाрд╡्рдп рд╕ौрди्рджрд░्рдп:- рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдЬрдЧрдд рдХी рдк्рд░рддि рд╡िрд░िрдХ्рдд рдФрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдиुрд░ाрдЧ рдоुрдЦрд░ рд╣ुрдЖ рд╣ै।рднाрд╖ा – рдм्рд░рдЬ, рд╢ैрд▓ी – рдоुрдХ्рддрдХ, рдЫंрдж – рдЧेрдпрдкрдж, рд░рд╕ – рд╢ांрдд, рд╢рдм्рдж рд╢рдХ्рддि – рд▓рдХ्рд╖рдгा, рдЧुрдг – рдк्рд░рд╕ाрдж, рдЕрд▓ंрдХाрд░ – рд░ूрдкрдХрдФрд░ рдЕрдиुрдк्рд░ाрд╕। 

                                                                                                        рд╡्рдпाрдЦ्рдпा:- рдЕрдм рддрдХ рддो рдпрд╣ рдЖрдпु рд╡्рдпрд░्рде рд╣ी рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЧрдИ, рдкрд░ंрддु рдЕрдм рдЗрд╕े рдирд╖्рдЯ рдирд╣ीं рд╣ोрдиे рджूँрдЧा। рдЕрдм рддрдХ рддो рдоेрд░ी рдХрд░рдиी рдмिрдЧреЬ рдЧрдпी рдеी рд▓ेрдХिрди рдЕрдм рдЖрдЧे рд╕े рд╕ंрднाрд▓ рдЬाрдКँрдЧा рдЕрдм рддрдХ рддो рдоैंрдиे рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░ рд▓िрдП рд▓ेрдХिрди рдЖрдЧे рд╕े рдРрд╕ा рдирд╣ी рдХрд░ूँрдЧा рдХ्рдпोрдХि рдоैं рд╕рдордЭ рдЧрдпा рд╣ूँ। рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХी рдХृрдкा рд╕े рд╕ंрд╕ाрд░ (рдЬрди्рдо-рдоृрдд्рдпु) рд░ूрдкी рд░ाрдд्рд░ि рдмीрдд рдЧрдИ рд╣ै, рдЕрдм рдЬाрдЧрдиे рдкрд░ (рдоृрдд्рдпु рдХा рднрдп рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж) рдлिрд░ рд╕े рдоाрдпा рдХा рдмिрдЫौрдиा рдирд╣ीं рдмिрдЫाрдКँрдЧा।рдЕрд░्рдеाрдд् рдкुрди: рд╕ोрдиे рдХी рддैрдпाрд░ी рдирд╣ी рдХрд░ूंрдЧा, рдпाрдиि рд╕ांрд╕рд░िрдХ рдоोрд╣ -рдоाрдпा рдХे рдЪрдХ्рд░ рдоें (рдХाрдоिрдиी-рдХांрдЪрди, рдпा рджेрд╣ाрднिрдоाрди рдХी рдЖрд╕рдХ्рддि рдоें) рдирд╣ी рдкрдбूँрдЧा। рдХ्рдпोंрдХि рдоुрдЭे 'рд░ाрдо рдиाрдо' рд░ूрдкी рд╕ुंрджрд░ рдЪिंрддाрдордгि (рдоुрдЭे рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ुрджेрд╡ /рдФрд░ рдиेрддा рд╡рд░िрд╖्рда рдХे рдоुрдЦ рд╕े - рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рдХा рдиाрдо-рд░ूрдк рд░ूрдкी рд╕ुрди्рджрд░ рдЪिрди्рддाрдордгि) рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпी рд╣ै। рдЙрд╕े рд╣ृрджрдпрд░ूрдкी рд╣ाрде (рдЕрд╖्рдЯрджрд▓ рд░рдХ्рддрд╡рд░्рдг рдХрдорд▓) рд╕े рдХрднी рдирд╣ीं рдЧिрд░рдиे рджूँрдЧा। (рдЕрд╡рддाрд░рд╡рд░िрд╖्рда рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоें рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдФрд░ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рджोрдиों рдПрдХ рд╕ाрде рд╕рдоाрд╣िрдд рд╣ैं !) рдЙрд╕рдХी рдХрд╕ौрдЯी рдмрдирдХрд░ рдЙрд╕ рдкрд░ рдоैं рдЕрдкрдиे рдЪिрдд्рддрд░ूрдкी рд╕ोрдиे рдХो рдХрд╕ूंрдЧा рдЕрд░्рдеाрдд् [рдаाрдХुрд░, рдоाँ, рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХी рдЫрдмि рдкрд░ рдорди рдХो рдПрдХाрдЧ्рд░ рдХрд░ूँрдЧा рдФрд░] рдпрд╣ рджेрдЦूँрдЧा рдХी рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рднрдХ्рддि рдоें рдоेрд░ा рдорди рдХрд╣ाँ рддрдХ рдЬाрддा рд╣ै। рдЬрдм рддрдХ рдоैं рдЗंрдж्рд░िрдпों рдХे рд╡рд╢ рдоें рдеा рддрдм рддрдХ, рдЕрд░्рдеाрдд рдЬрдм рддрдХ рдоै рдЕрдкрдиे рдорди рдХा рдЧुрд▓ाрдо рд░рд╣ा рддрдм рддрдХ рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдиे рдордирдоाрдиा рдиाрдЪ рдирдЪाрдХрд░ рдоेрд░ी рдЦूрдм рд╣ँрд╕ी рдЙреЬाрдИ, рдкрд░ंрддु рдЕрдм рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╣ोрдиे рдкрд░ рдпाрдиी рдорди-рдЗंрдж्рд░िрдпों рдХो рдЬीрдд рд▓ेрдиे рдкрд░ рдЙрдирд╕े рдЕрдкрдиी рд╣ँрд╕ी рдирд╣ीं рдХрд░ाрдКँрдЧा। рдЕрдм рддो рдЕрдкрдиे рдордирд░ूрдкी рдн्рд░рдорд░ (рднौंрд░ा) рдХो рдк्рд░рдг рдХрд░рдХे рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдЬी рдХे рдЪрд░рдг-рдХрдорд▓ों рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд▓рдЧा рджूँрдЧा, рдЬैрд╕े рднौंрд░ा рдЗрдзрд░ – рдЙрдзрд░ рдЕрди्рдп рдлूрд▓ों  рдкрд░ рди рдЬाрдХрд░ рдк्рд░рдгрдкूрд░्рд╡рдХ рдЕрдкрдиे рдХो рдХрдорд▓ рдХोрд╕ рдХी рдкंрдЦुреЬिрдпों рдоें рдмрд╕ा рд▓ेрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдорддрд▓рдм рдЕрдкрдиे рдорди рдХो рд╕рдм рдЬрдЧрд╣ рд╕े рдоोреЬрдХрд░ рд░рдШुрдиाрде рдЬी рдХे рдЪрд░рдгों рдоें рд╕ेрд╡рдХ рдмрдиूँрдЧा।
                                                                                                        ==========
























                                                                                                         

                                                                                                        рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं: